Book · October 021 citations reads 555 authors

Ustilago
tritici
zamburug‘i qo‘zg‘atadi. Qora kuya kasalligining bu xilida 
boshoqning faqat qora chang bilan qoplangan o‘zagi qoladi xolos. 

---

53 
Bug‘doyning tuguncha, qobiq va qiltanoqlari emiriladi, hosil 
bo‘lgan xlamidosporalar to‘zib ketadi. 
Shuning uchun ham, chang qora kuya bilan zararlangan 
bug‘doyni tashqi ko‘rinishiga qarab oson aniqlash mumkin. O‘simlik 
gullash davrida zamburug‘ sporasi bilan zararlanadi, bu spora 
kasallangan qo‘shni o‘simlik gullaridan yuqadi. Zamburug‘ sporalari 
kichik sharsimon 5-9 mkm diametr och-qo‘ng‘ir va qo‘ng‘irsimon 
ranggacha bo‘ladi. 
Pufak katta hajmda bo‘lib diametri 10-15 sm bo‘ladi. Bargda 
esa pufak uzunchoq bo‘lib, bargning o‘rta tomiri bo‘ylab joylashgan 
bo‘ladi. Zararlangan aʻzolar asta-sekin quriydi, yoriladi va
xlamidosporalari tuproq betiga tushib, shu joyda qishlaydi, bahorda 
unib chiqib, bazidiyasporalar hosil qiladi. 
4) Bug‘doyning poya zang kasalligini qo‘zg‘atuvchisi - 
Puccinia graminis
zamburug‘i. Kasallik bilan bug‘doy poyasi, barg 
qini, ayrim hollarda boshoq o‘zagi ham zararlanadi. Ularda 
kasallikning boshlanishida sariq yoki yozgi cho‘zinchoq po‘stlari – 
urediniyalarini, epedirmis yorilganda kuzatish mumkin. 
Uredinosporalarda oyoqchalar mavjud bo‘lib, ellipsimon, bir 
hujayrali 20-42 x 14-22 mkm, sariq chuqurchali qobiq bilan 
qoplangan. Yozning oxiriga kelib cho‘zinchoq teleopustulalar 
teliosporalar bilan qora bo‘lib rivojlanadi. Teleytosporalar ikki 
hujayrali, cho‘zinchoq, uzun oyoqchalardan iborat bo‘ladi. 
5) 
Qo‘ng‘ir zang
kasalligini qo‘zg‘atuvchisi 
Puccinia 
triticina
zamburug‘i. Kasallik bilan zararlangan bug‘doyni oson 
ajratish mumkin. O‘simlikning zararlangan bargida qo‘ng‘ir rangli 
yostiqchalar bargning yuqori qismida tartibsiz joylashgan bo‘ladi – 
bular uredosporalardir. 
Ayrim hollarda barg va barg qinida teleytosporalarni ko‘rish 
mumkin, ular qora yostiqchali shaklda bo‘lib, epidermis bilan 
qoplangan bo‘ladi. Qo‘ng‘ir zang kasalligini esidiya bosqichi 
ayiqtovonguldoshlar oilasiga mansub o‘t – sanchiqo‘tda o‘tadi. 
Zamburug‘ kuzgi bug‘doyda teleytosporalar bilan, oraliq, o‘simlik 
bo‘lmasa uredomitseliy holida qishlaydi. 
6)