Book · November 019 citations reads 2,471 authors

      Pedagogik kuzatish metodi
 - ushbu metod t a'lim  -tarbiya jarayonlarining 
amaldagi holati bilan tanishtiradi, ularning oqibat natijalarini bilishga yordam 
beradi va shu asnoda yaratilgan yangi kashfiyotlar uchun dalillar, omillar yig'ish 
imkonini tug'diradi. Bu usul ancha murakkab bo'lib, nazarda tutilgan maqsad 

---

89 
 
qanday amalga oshayotganligini aniqlash, “sub'ekt-sub'ekt” munosabatlarining 
o'zaro aloqalari, individual farqlarini qiyoslash uchun ham qo'llaniladi. 
       Tabiiy  kuzatishda    o‘rganilayotgan  respondentlarning  (tadqiq  qilinuvchilar. 
Masalan,    o'quvchilar,  o‘qituvchilar,  ota-onalarning  o‘zaro  munosabatlari, 
o‘quvchilarning 
fanlarni 
o'zlashtirishlari, 
ularning 
xulq-atvori 
va 
muammolaridagi  o'zgarishlarni    hisobga  olish  va  tegishli  ta'lim    iy-tarbiyaviy  
ta'sir  ko'rsatish  yo'llarini  belgilash  uchun  qo'llaniladi.  Ilmiy  kuzatishlar  esa 
nafa
q
at    respondent(o‘rganilayotgan  sub'ekt)larning  tabiiy  faoliyatini 
balki 
ularning 
ilmiy 
dunyoqarashlarini 
 
shakllanishi, 
fikrlash 
jarayonining 
koeffitsientini, 
kuchini, 
xulosalar 
chiqarishdagi 
faolliklarini    aniqlaydi,  ularni  tahlil    qiladi.  Bunday  kuzatishlar 
q
ibat 
natijada  pedagogika  fani    mazmunini  boyishiga  sabab  bo'ladi.  Ilmiy 
kuzatish orqali respondentlar (bular maktabgacha tarbiya yoshidagilar, o‘quvchi, 
talabalar bo‘lishi mumkin)ning o‘rganilayotgan muammo yuzasidan sifat va son 
ko‘rsatkichlarini aniqlashga yordam beradi. Bu metod tadqiqotchining pedagogik 
tajribaning  muayyan  bir  tomoni  va  hodisalarini  biror  maqsadni  ko‘zda  tutib 
tashkil  etiladi.  Bunda  kuzatishlar  tezligi  va  soni,  kuzatish  ob'ekti,  vaqti, 
pedagogik  vaziyatlarni  kuzatish  uchun  ajratiladigan  xarakteristika  va  boshqalar 
hisobga olinadi. 
Pedagogik  kuzatish metodini qo‘llash  jarayonida  ta'lim  muassasalarining o‘quv-
tarbiya  ishlari  jarayonini  o‘rganish  asosida  tadqiq  etilayotgan  muammo  holati 
aniqlanadi, tajriba avvali va yakunida qo‘lga kiritilgan ko‘rsatkichlar o‘rtasidagi 
farq  to‘g‘risidagi  ma'lumotga  ega  bo‘linadi.  Pedagogik  kuzatish  murakkab  va 
o‘ziga xos xususiyatlarga ega. Kuzatish aniq maqsad asosida, uzluksiz, izchil va 
tizimli  amalga  oshirilsa,  kutilgan  natijani  qo‘lga  kiritish  mumkin.  Olib 
borilayotgan pedagogik kuzatish ta'lim-tarbiya sifatini oshirish, o‘quvchi shaxsini 
shakllantirishga xizmat qilsa, mazkur metodning ahamiyati yanada oshadi. 
Pedagogik kuzatuvni tashkil etishda xatoga yo‘l qo‘ymaslik muhimdir. Buning 
uchun tadqiqotchidan quyidagilar talab etiladi: 

---

90 
 
1)  kuzatuv jarayonida aniq maqsadga egalik; 
2)  kuzatishni tizimli ravishda yo‘lga qo‘yish; 
3)  kuzatishning har bir bosqichida muayyan vazifalarni hal etish; 
4)  har bir holatning mohiyatini sinchiklab o‘rganish; 
5)  xulosa chiqarishga shoshilmaslik