Book · May 020 citations reads 4,215 13 authors


Ҳиндистонда фармацевтиканинг ривожланиши



Download 6,78 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/283
Sana18.01.2023
Hajmi6,78 Mb.
#900289
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   283
Bog'liq
(2)

1.2. Ҳиндистонда фармацевтиканинг ривожланиши 
Ҳиндистон маданиятнинг энг қадимги марказларидан бири. Қадимги 
Ҳинд тиббиётини ўрганиш манбалари археологик тадқиқотлар ва ёзма 
ёзувлар бўлиб, улар орасида Ведалар, айниқса Аюрведа етакчи ўринни 
эгаллайди. Мадҳиялар, дуолар тўплами бўлишдан ташқари ведалар табиат 
тўғрисида аниқ билимлар манбаи сифатида қимматли аҳамиятга эга. 
"Маҳабҳарата" достони – халқ афсоналарнинг энциклопедияси бўлиб, 
буддийлик давридан анча олдин шаклланган эпик асар сифатида катта 
қизиқиш уйғотади. 
"Панчатантра"да, қадимий ҳикоялар ва афсоналар тўпламида, дорилар, 
касалликлар таъкидланади, шифокорлар, турли хил даволаш усуллари ҳақида 
гап кетади. Ҳайвонларни сўйишнинг гуноҳкорлиги, инсон жасадларини очиш 
ҳақидаги куфр эътиқодларининг ҳукмронлиги инсон танасининг тузилиши 
ҳақидаги билимларга салбий таъсир кўрсатди.
Бироқ, "Аюрведа"да кўпгина анатомик тузилмалар тасвирланган: 
органлар, алоҳида суяклар кўрсатилган ҳолда таянч-харакатланиш тизими, 
бўғимлар, томирлар, бош ва орқа мия фарқланади. Қон, сув ва шилимшиқ 


19 
юрадиган томирлар бошланадиган киндик ҳаётнинг маркази ҳисобланган. 
Ведаларда касаллик инсон танасининг бешта шарбати (дунёдаги беш элемент 
- ер, сув, олов, ҳаво, эфир) бўйича нотўғри боғланиши билан тушунтирилган. 
нотўғри овқатланиш, шаробга қарамлик, жисмоний зўриқиш, очлик, бошдан 
кечирилган касалликлар кабиларга касаллик келтириб чиқарувчи сабаблар 
сифатида катта эътибор берилган. 
Қадимги Ҳиндистон доришунослигида кўп сонли дорилар ишлатилган. 
Ҳиндистондаги доривор ўсимликлар сони, ўша давр манбаларига кўра, 
1000дан ошади. Улардан баъзилари ҳали ҳам ўрганилмаган. Ҳайвонот 
маҳсулотларидан сут, ёғ, мой, қон, мояклар, ҳайвонлар, қушлар, балиқлар ўти 
кенг тарқалган. 
Мис, темир, маргимуш ва сурма аралашмалари яраларни ёқиш, кўз ва 
тери касалликларини даволаш учун ишлатилган, ички касалликларни 
даволашда тайинланган. Симоб ва унинг тузлари катта шуҳратга эга эди. 
Симоб панацеяга ўхшарди, у билан сифилисни даволашган, унинг буғи 
ёрдамида ҳашаротларни ўлдиришган. У қизил, сариқ, оқ тузлар шаклида 
танилган. Қон йўқотишларда темир ва маргимуш ишлатилган. Кўпинча 
суртмалар таркибига руҳ, қўрғошин, олтингугурт, сурма кирган. 
III асрда Ҳиндистонда доривор ўсимликларни маданийлаштиришни 
жорий этиш буйруғи қабул қилинди. Ҳиндистоннинг доривор ўсимликлари 
ўзига хос хилма-хиллиги ва бойлиги билан ажралиб турарди. Ҳинд 
фармакопияси 800 га яқин доривор ўсимликларни ўз ичига олган. Уларнинг 
катта қисми Ҳиндистоннинг илмий тиббиётида ҳозирда ҳам қўлланилмоқда. 
Қадимги Ҳиндистон тиббиётинингдастлабки даврида дон, ёғоч, пўстлоқ, 
илдиз, гуллар, мевалар ишлатилган. Шароб ва сирка ҳам ишлатилган. 
Ҳинд маданиятининг ривожланиши, ботаника ва кимё соҳасидаги 
билимларнинг тўпланиши амалий тиббиёт ривожига ҳисса қўшди. 


20 

Download 6,78 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   283




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish