Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

ШТРИХ КОДНИНГ ТУЗИЛИШИ.
 
Расмда EAN – 13 истеъмолчи товарнинг штрих код символикаси келтирилган (1-расм). 
Маълумотни кодлаштириш учун символлар, штрихлар ва оралиқларнинг маълум 
бир жойлашиш кенглиги ишлатилган. 
Расмли соннинг ҳар бир қисми ѐки маълумотнинг ҳар бир тури кодлаштирилиши 
штрих код шаклида ѐзилиши мумкин (Масалан, буюртма сони ѐки товар партиясининг сони). 
Расм -1. EAN – 13 символи 
Расм -2. EAN – 8 символи 

---

185 
UPC кодлари 
Штрих кодлашни сканерлаштириш код тагида ѐзилган сонни компьютерга 
киритиш билан бир ўринда туради ва бу жуда муҳим. Клавиатура ѐки штрих кодни ўқиш 
бўйича қандай бир маълумот киритилмасин, уларнинг кўрсаткичи ўзгармай қолаверади. 
Штрих код символидаги информацияни ўқиш учун сканернинг нури штрих кодга 
қаратилади. Декодер ѐрдамида штрих кодда кодлаштирилган маълумотни оламиз. Штрихлар 
ва оралиқ кўринишида кодлаштирилган рақамли маълумот штрих код тагида ѐзилади. Бу 
белгилар бизга тушунарли, чунки уларни одам томонидан ўқилса бўлади.
Штрих кодлар аниқ текширувлар шуни кўрсатадики, штрих кодни ўқишда 
аниқланган хатоликлар 1000 дан 1 % кам. Тестлар шуни кўрсатадики, штрих код 
кўринишидаги кодлаштирилган информациянинг аниқлиги 10000000 белгига битта 
хатоликни ташкил қилади. 
3.
 
ШТРИХ КОДЛАШНИНГ ҲУҚУҚИЙ АСОСЛАРИ.
 
 
Штрих кодлашнинг ҳуқуқий асослари бўлиб, 1999 йилда Ўзбекистон 
Республикасида штрих кодлашни киритиш бўйича иккита қарор қабул қилинган: 
1) Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси фармойиши 21 апрел 1999 йил 
№ 188 «Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқилган маҳсулотларни штрих кодлаш ва 
сертификацияга тайѐрлаш тўғрисидаги чоралар», товарларни сертификацияга тайѐрлаш ва 
маҳсулотларни штрих кодлаш бўйича комплекс тадбирлар режаси тасдиқланган. 
Тадбирлар режаси қўйидагиларни белгиланган.
- Экспертга ишлаб чиқилган товарларни штрих кодлаш бўйича ишларни тугатиш; 
- Ўзбекистон Республикаси худудида штрих кодлаш тизимини ишлатилишини 
таъминлаш учун керак бўлган меъѐрий хужжатлар, методик қўлланмалар комплектини 
ишлаб чиқиш; 
- Ўзстандарт агентлиги хузуридаги СМСИТИнинг марказида штрих кодлар оригинал – 
макетларини ишлаб чиқиш бўйича марказни ташкил этиш ва уни керакли ускуналар билан бутлаш; 
Давлат 
коди 
Тайѐрловчи 
коди 
Назорат 
сони 
8 разрядли EAN коди 
5 0 1 2 3 4 5 2 

---

186 
- «Ўзбекистон Республикасида ишлаб чиқилган маҳсулот, товарларни мажбурий штрих 
кодлаш тўғрисидаги» ўрнатилган тартибда келишилган формойиш лойихасини тайѐрлаш ва вазирлар 
маҳкамасига киритиш; 
―Ўзстандарт‖ агентлиги буйруғига асосан СМСИТИда штрих кодлаш маркази ташкил 
этилди ва унинг низоми тасдиқланди. СМСИТИда 1999 йил апрель ойидан бошлаб штрих кодлаш 
маркази ўз фаолиятини бошлаган ва у керакли ускуна ва программалар билан таминланган. Штрих 
кодлаш тизими фаолият кўрсатиши учун ўрнатилган муддатларда керакли меъѐрий хужжатлар ишлаб 
чиқилган. 
2) Ўзбекистон маҳсулотлари ички ва хорижий бозорларда рақобатбардошлигини ошириш, 
маҳсулот ишлаб чиқарувчини халқаро товар рақамлаштириш тизимида идентификация қилиш, 
истеъмолчи ҳуқуқини ҳимоя қилиш, товарларни ишлаб чиқаришни автоматик ҳисобга олиш мақсадида, 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 1999 йил 1 сентябрдаги «Ўзбекистон 
Республикасида ишлаб чиқилган товарларга штрих кодлашни киритиш» тўғрисидаги 438 сонли 
фармойиши қабул қилинган. 
Фармойишда қуйидагилар кўзда тутилган: 
Ўзбекистон Республикасининг товар ишлаб чиқарувчи ва тадбиркорлар палатаси қошида 
товарлар ва маҳсулотларни идентификация қилиш маркази «EAN Ўзбекистон» яратиш ва бу билан 
маҳсулотни штрих кодлаштириладиган тадбиркорлик фаолияти кўрсатадиган субъектларини 
регистация қилиш ва халқаро талабларга мувофиқ идентификация тизимидан фойдаланувчилар 
фаолиятини методик бошқариш ва Ўздавстандарт томонидан штрих кодлар макетини яратиш.