Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Жозеф Журан (1904-2008 йил)
Джозеф Журан – Э.Демингдан кам бўлмаган даражада 
машҳур сифат бўйича олим, Ҳалқаро сифат академиясининг 
академиги. У 1904 йил Руминияда туғилган. 1912 йил унинг 
оиласи АҚШ га жўнайди ва шу ерда таълим олади. Жозеф 
ѐшлигида кўпроқ математика ва аниқ фанлардан ўз 
истеъдодини намойиш қиларди. 1925 йил муҳандис-электрик 
бакалавр даражасини олади ва Чикагодаги машҳур Хоторн
заводининг инспекция бўлимига ишга киради. Заводдаги 
40000 ишчилар муаммоси билан танишиш, уларни ўз кўзи 
билан кўриш Журан учун бошқариш соҳасидаги биринчи 
қадам эди. Инспекция бўлимида ўша вақтда 5200 ходим ишлаб, бу барча ходимларни 13% 
ини ташкил қиларди
8
. 
Унинг «Quality Control Handbook» (Сифатни назорат қилиш бўйича амалий қўлланма) 
китоби 1951 йил нашр қилинди. Бу китоб Журанга катта машҳурлик олиб келди. Китобнинг 
биринчи бўлими «The Economics of Quality» (Cифат иқтисодиѐти) деб номланиб, унда Журан 
ўзининг сифатга сарфланадиган харажатнинг таърифини келтиради: «There is gold in the 
mine», - яъни «сифатга сарфланадиган харажат – компаниянинг асосидир»
9
. Олим 1979 йил 
ўз ғояларини кенгроқ ѐйиш мақсадида Журан номидаги институтга асос солди. Бугунги 
кунда Журан институти – дунѐдаги сифат менежменти концепцияларини тарғибот қилувчи 
етакчи консалтинг органидир. Институт Жураннинг ғоя ва методикаларини кенг ѐйилиши 
мақсадида китоб, қўлланма ва видеоматериаллар нашр қилади
10
.
Деминг сингари Журан ҳам 1950 –йилларнинг бошларида Япония олим ва 
муҳандислари уюшмасига (The Union of Japanese Scientists and Engineers - JUSE) ташриф 
буюрди. У ерда юқори ва ўрта бўғин раҳбарлари учун семинарлар ўтказди. Унинг 
маърузалари менежментга алоқадор доираларда катта йўналиш бўлди ва режалаштириш, 
ташкилий масалалар, сифатга ва такомиллашиш учун мақсад ва вазифаларни аниқлаш 
заруриятининг жавобгарлиги масалаларида катта қизиқиш уйғотди. У таъкидлайдики, сифат 
назорати бошқарув назоратининг ажралмас қисми бўлиши керак.
JUSE ва Япония стандартлар ассоциацияси (Japanese Standarts Association) 
Жураннинг маърузаларини ривожлантириб кўпроқ қуйи даражадаги раҳбарлар учун таълим 
ташкиллаштиришди. Оқибатда катта компаниялар ўзларининг ички таълим дастурларини 
8
http://deming.com.ua/index.php?id=17&type=98
9
Н а с т а в н и к и к а ч е с т в а : Д Ж.Жу р а н / п е р . А .А . К о н с т а н т и н о в о й
// С т а н д а р т ы и к а ч е с т в о . — 1999. — № 7, 86 с
10
В менеджмент качества включаю человеческий аспект. // Газета «Мир качества». стр 4.// 

---

121 
бошлашди; миллий радиода мутахассисларни курсларга таклиф қилишди, ҳаттоки газета 
дўконларида махсус буклетлар сотилди. 
Журан менежментнинг хилма-хил касбларида ишлади: муҳандис, саноат раҳбари, 
ҳукумат админстратори, университет профессори, меҳнатга доир можароларни ҳал қилиш 
ҳаками, корпорация директори ва менежмент бўйича маслаҳатчи. Унинг қизиқишлари 
фақатгина «сифат» га қараганда ҳам кенгроқ эди ва у кўпроқ менежментнинг барча 
жиҳатларини қамраб оладиган теран тамойиллар ҳақида ўйларди. Унинг 12 та китоби 13 
тилга таржима қилинган. Журан шунингдек, Япония фуқаролигига эга бўлмаган шахсларга 
бериладиган олий мукофоти билан ҳам тақдирланган.
Журан биринчи бўлиб сифат назоратидан сифат бошқарувига ўтишни тушунтириб 
берди. Унинг «сифат спирали» (Журан спирали) сифат бошқаруви соҳасида узлусиз ишларни 
асосий босқичларини аниқлаб беради ва кейинчалик кўпгина моделларни пайдо бўлишига 
сабаб бўлди. Журанга «Японияда сифат назоратини ривожлантириш ва АҚШ ҳамда Япония 
ўртасидаги ҳамдўстлик алоқаларига қўшган ҳиссаси учун» мукофотини шахсан Япония 
Императори топширган. 
Сифатни таъминлашга иқтисодий ѐндашув Журан номи билан боғлиқ. У ўзининг 
«Сифатни бошқариш бўйича маълумотнома» китобида биринчи бўлиб сифатни таъминлашга 
кетадиган харажатларни тўртта синфга тасниф қилди: нуқсонларни олдини олишга кетадиган 
харажатлар; сифатни баҳолашга харажатлар; ички тўсиқларга чиқимлар; ташқи тўсиқларга 
чиқимлар
11
. 
Ж.Журан (1979 й.) сифат бошқаруви тизимига янги атама киритди: «сифат – 
маҳсулотни истеъмолчи талабларининг қаноатлантирилиш даражасидир»
12
. Бошқа олимлар 
«сифат» тушунчасига таъриф беришда амалий жиҳатдан ҳеч қандай ўзгартириш 
киритишмади. 
Жураннинг сифатга турли ѐндашувлари бор. Уларнинг туб моҳиятини қуйидагича 
ифодалаш мумкин: «