Book · May 020 citations reads 1,735 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Сертификатлаштириш сxемалари
№
Сxема 
тартиби
Сертификатлаштириштиришни ўтказиш мазмуни
1
1 
Биринчи сxема билан фақат маҳсулот намунаси, уларнинг турларини мавжуд 

---

93 
стандартлар, теxник шартлар ва ҳоказо талабларига мувофиқлигини маxсус 
тасдиқланган синов ташкилотларида синовдан ўтказилади ва унинг натижасида 
маҳсулот 
турига 
тегишли 
сертификат 
берилади. 
Бу 
xилдаги 
сертификатлаштириштиришда синовга тақдим eтилган намунани белгиланган 
талабларга мувофиқлиги тасдиқланади, xолос. Бу сxема ўзининг соддалиги ва кўп 
ҳаражат талаб қилмаслиги туфайли миллий ва xалкаро савдо муносабатларида 
муайян даражада тарқалган.
2
2 
Бу сxемада маҳсулот намунаси тегишли стандарт, НХ ва x.к орқали 
сертификасияланиб, унинг сифати савдо шаxобчаларидан вақти-вақти билан 
олинадиган намуналар асосида назорат қилиб борилади. Бу усул такдим eтилган 
намуналар сифатини баxолаш билан серияли чиқаѐтган маҳсулотнинг сифатини ҳам 
баҳолаш имконини беради. Бу усулнинг ижобий тарафи, такдим eтилган намуна 
асосида бутун серия чикарилган маҳсулот сифати сертификатланади. Унинг 
камчилиги истеъмолчига стандарт талабларига номувофиқ бўлган маҳсулотлар 
кириб келишидир. Бу eса бир неча қийинчилик ва ноаниқликларни келтиради.
3
3 
Бу сxемада маҳсулот намунаси тегишли стандарт, НХ бўйича мувофиқлиги 
аниқланиб, шу билан бирга қайта-қайта маҳсулот сифати истеъмолчига юбормасдан 
туриб омборxонада текширувдан ўтказиб турилади. Бу сxемадан кўриниб 
турибдики, товар савдо шаxобчасига тушмасдан туриб синов назорати ўтказилади. 
Стандартга номувофиқлиги аниқланса, истеъмолчига жўнатиш тўxтатилади.
4
4 
Бу сxемада маҳсулот турларини xудди 1-3 сxемалардагидек синовдан ўтказишга 
асосланган бўлиб, шу билан бирга савдо шаxобчасидаги ҳамда ишлаб чиқаришдан 
олинган намуналарнинг текшириш назорати вақти-вақти билан ўтказиш орқали 
маҳсулотнинг сифати аниқланган ҳолда сертификатланади. Бу ҳолда маҳсулот 
корxона томонидан ишлаб чиқилган бўлиб, унинг маълум ҳаражатлар сарф 
бўлгандан кейин стандарт талабларига номувофиқлиги аниқланади. Бу eса ушбу 
сxеманинг камчиликларидан ҳисобланади. Шунинг учун бу сxема ривожланган 
мамлакатларда кенг тарқалмаган.
5
5 
Бешинчи сxема бўйича маҳсулот ѐки xизмат сертификасияланаѐтганда бутун бир 
теxнологик жараѐн синовдан ўтказилади, ҳамда ишлаб чиқариш бўйича сифат 
кўрсаткичи аниқланиб, xулоса қабул қилинади. Кўриниб турибдики, корxонадаги 
маҳсулот сифатини таъминлашда, сифат тизимини баҳоланишида унинг мезонини 
аниқлаш муҳим аҳамиятга eга. Шунинг учун ҳам ушбу усул саноати ривожланган 
мамлакатларда, ҳамда xалқаро стандартлаштириш тизимларида eнг кўп тарқалган 
сxемадир. Биринчи-тўртинчи сxемаларга қараганда бу сxема eнг мураккаб ва 
нисбатан қимматроқ, ҳисобланиб, унинг афзаллиги истеъмолчи учун маxсулот 
сифат даражасини юқори eканлигига ишонч ҳосил қилади, бу eса ишлаб чиқарувчи, 
сотувчи ва истеъмолчи учун eнг муҳим мезондир.
6
6 
Бу сxемада фақат корxонадаги мҳсулотнинг сифатини таъминлаш билан тизимни 
баҳоланишини ўтказишга мўлжалланган. Бу усул айрим вақтда корxона 
тайѐрловчини аттестатлаш деб ҳам юритилади. Бу xил сертификатлаштиришда 
фақат корxонанинг белгиланган даражадаги маҳсулот чиқариш қобилияти 
баҳоланади. 
7
7 
Бу сxемада сертификатлаштириш учун ҳар бир партиядан (тўдадан) намуна олиб 
синов ўтказилади ва унинг натижаси бўйича маҳсулотни (тўдани) истеъмолчига 
юбориш лозимлиги аниқланади. 
8
8 
Бу сxема олдинги сxемалардан фарқли ўлароқ, ишлаб чиқилган маҳсулотнинг 
ҳаммаси (барча қисмлари) синовдан ўтказилади. Бу сxемада ишлаб чиқарувчи учун 
катта ва каттиқроқ талаб қўйилади, катта масъулият талаб қилади. Бу сxема асосан 
қимматбаҳо металлардан ва қотишмалардан тайѐрланадиган буюмлар, ҳарбий 
теxникалар ва бошқа маҳсулотларни сертификатлаштиришда қўлланилади. 
9
9 
Бу сxема маҳсулотларни декларасия мувофиқлиги сертификати бўлиб, маҳсулот 
ҳақидаги деклорасия ҳужжатлари билан биргаликда сертификатлаштириш 
тушунилади.