Book · April 021 citations reads 54 1

– rasm. Soda bilan wolframli boyitmalarni uzliksiz ko‘machlash jarayonining apparatlar zanjir sxemasi:

1 – shixtani yanchuvchi dastgohga etkazuvchi elevator; 2 – yopiq siklda havo separatorlari bilan ishlovchi sharli tegirmon; 3 – shnek; 4 – havoli separator; 5 – yengli filtr; 6 – avtomatik dozator; 7 – harakatlantiruchi shnek; 8 – shnekli aralashtirgich; 9 – shixtalarni saqlovchi bunker; 10 – ta‘minlovchi; 11 – barabanli pech; 12 – valikli tegirmon; 13 – sterjenli tegirmon – tanlab erituvch dastgoh; 14 – aralashtirgichli reaktor.

4. Sheelit boyitmalarini parchalash texnologiyasi amaliyoti

Ko‗pchilik sanoat korxonalarida sheelit konsentratini parchalash orqali volfram olinadi. Bunda quyidagi texnologik usullar qo‗llaniladi: soda bilan parchalash, sodaning suvli eritmasi bilan avtoklavda parchalash va

kislotalar bilan parchalash. Bu texnologik jarayonlarni alohida-alohida ko‗rib chiqamiz.

Soda bilan parchalash texnologiyasi

Bu jarayon quyidagi reaksiya asosida olib boriladi:


^CaWO4(qattiq) ^{+ Na}2^CO3(suyuq) ^{= Na}2^WO4(qattiq) ^{+ CaCO}3(qattiq)

Bu reaksiya to‗liq oxirigacha borishi reaksiyaning muvozanat
konstantasiga bog‗liq, ya‘ni jarayon 20⁰C haroratda [Na₂CO₃]/ [Na₂WOJ=0,78 ga teng bo‗lib, jarayon davomida to‗liq sheelit konsentratini parchalash uchun, ya‘ni 294 g Na₂WO₄ hosil qilish uchun reaksiya bo‗yicha 106 gr Na₂CO₃ olish kerak. Lekin jarayonni oxiriga yetkazish uchun eritmada ko‗p miqdorda soda [Na₂CO₃]/294=0,78 yoki [Na₂CO₃J=0,78-294=230 gr kerak bo‗ladi. Shunga ko‗ra reaksiya to‗liq borishi uchun sodaning umumiy miqdori 230+106=336 grammni tashkil qilishi kerak. Bu sodaning stexeometrik jihatdan 3,17 marta ko‗p sarflanishini ko‗rsatadi.
Shuning uchun bu jarayonda soda minimal qiymatidan ko‗proq olinishi kerak. Bu reaksiyada cho‗ktirish jarayonini to‗liq olib borish uchun ma‘lum miqdorda kvars qumi hamda qisman chiqindilardan qo‗shish lozim. Unda shixtada kechadigan jarayon quyidagi reaksiyalar ko‗rinishida bo‗ladi:

CaWO₄ + Na₂CO₃ + SiO₂ = Na₂WO₄ + CaSiO₃ + CO₂

Bu reaksiya ikki bosqichda boradi, ya‘ni


Na₂CO₃ + SiO₂ = Na₂SiO₃ + CO₂ CaWO₄ + Na₂SiO₃ = Na₂WO₄ + CaSiO₃
Ko‗rinib turibdiki, sheelitni sodali parchalashda shixtaning tarkibi maydalangan sheelit konsentrati 50–100% miqdorda ko‗p bo‗lgan Na₂CO₃ kvars qumi va chiqindilardan iborat bo‗lishi kerak.
Demak, bu texnologik jarayonda ko‗p miqdorda soda sarflashga to‗g‗ri keladi. Bu esa olingan mahsulot tannarxiga ta‗sir qiladi. Shuning uchun hozirgi vaqtda sheyelit konsentratini parchalashda boshqa usullardan foydalaniladi.
Bu texnologik jarayon quyidagi 1.5.,1.6. – rasmlar orqali amalga oshiriladi va unda ushbu reaksiya sodir etadi:


^Ca2^WO4(qattiq) ^{+ Na}2^CO3(entma) ^{, Na}2^WO4(entma) ^{+ CaCO}3(qattiq)

4.