Book · April 020 citations reads 10,203 author: Some of the authors of this publication are also working on these related projects

Nazorat uchun savollar:
1.
Quyultirish deb nimaga aytiladi? 
2.
Quyultirish uchun qanday apparatlar ishlatiladi? 
3.
Suspenziyaning turlari. 
4.
Flokulyantlar va koagulyantlar nima maqsadda qo‘shiladi? 

---

75 
5.
Flokulyantlar va koagulyantlar sifatida qanday reagentlar 
ishlatiladi? 
6.
Quyultirish egri chizig’i qanday tuziladi? 
7.
Quyultirishning kritik nuqtasi qanday aniqlanadi? 
20-LABARATORIYA ISHI 
Bo`tаnаning fil’trlаsh tеzligini аniqlаsh 
Ishdan maqsad
: Filtrlovchi yuza orqali filtrlanish tezligini
aniqlash va filtrlashdagi hisoblash usullarini o‘rganish

Ishni bajarish uchun qisqacha nazariy ma’lumotlar. 

Filtrlash deb, mayda zarrachali bo‘tana va suspenziyalar 

tarkibidagi qattiq zarrachalarni g’ovak to‘siq orqali bosim ostida
filtrlab, suvni ajratib olishga aytiladi. 
Filtrlash natijasida to‘siqda ushlanib qolgan mahsulot cho‘kma, 
to‘siqdan o‘tgan suv filtrat deyiladi. 
Filtrlash jarayonining boshlang’ich davrida suyuqlik faqat g’ovak
to‘siqdan o‘tadi, keyinchalik to‘siq yuzasiga cho‘kma o‘tirgandan 
so‘ng u cho‘kma qatlamidan ham sizib o‘tishi kerak. 
Jarayon davomida cho‘kma qatlami qalinlashib boradi: shunga 
mutanosib suyuqlikning sizib o‘tishiga qarshiligi ortib boradi. 
Cho‘kma qalinligi ma’lum darajaga ytganda filtr yuzasiga bo‘tana 
berish to‘xtatiladi. Hosil bo‘lgan cho‘kma qatlami orqali havo 
o‘tkazilib, u quriitiladi. So‘ngra filtr yuzasidan cho‘kma olib 
tashlanadi va jarayon qaytariladi. Hozirda filtr dastgohlarda filtr 
yuzasiga bo‘tana berish, cho‘kmani to‘plash uni quritish, ajratib olish 
kabi ishlar tartib bilan avtomatik bajariladi. 
Olingan cho‘kmaning tarkibida 10-20% gacha namlik bo‘ladi. 
Namlikning miqdori zarrachalarning o‘lchamiga, cho‘kmaning 

---

76 
tuzilishiga, filtratsiyalarning turiga va boshqa omillarga bog’liq. 
Filtrlash jarayonida siqiluvchi va siqilmaydigan cho‘kmalar hosil 
bo‘ladi. Siqiluvchi cho‘kmalardagi zarrachalar bosim ortishi bilan 
deformatsiyaga 
uchrab, 
ularning 
o‘lchami 
kichiklashadi. 
Siqilmaydigan cho‘kmalarda filtrlash jarayoni osonroq o‘tadi va 
cho‘kmadagi namlik ancha kam bo‘ladi. 
Filtrlash jarayonining unumdorligi olinadigan suyuqlikning 
tozaligi, asosan filtr to‘siqning xususiyatlariga bog’liq. Filtr 
to‘siqlarning teshiklari katta va gidravlik qarshiliklari kichik 
bo‘ lishi zarur. Filtr to‘siqlar sifatida mayda teshiklar, to‘rlar, turli 
gazlamalar, sochiluvchan ashyolar (qum, maydalangan ko‘mir va 
h.k.) sopol buyumlar ishlatiladi. Filtr mato sifatida paxta, jun va 
sun’iy tolalardan tikilgan gazlamalar ishlatiladi.