Боҳодир эшов

Давлат қўмиталари 
ҳам давлат бошқарувининг марказий 
иқтисослаштирилган органларига киради. Давлат қўмиталари давлат 
бошқарувининг ўзига хос ташкилий-ҳуқуқий шаклини ташкил этса –да, 
уларнинг ташкил топиш, фаолият юргизиш, бўйсуниш, мақом ҳамда 
функциалари нуқтаи назаридан Вазирлик бошқаруви билан қатор 
умумийликларга эгадир. 
Тармоқлараро хусусиятга эга бўлган давлат қўмиталарининг 
фаолиятида асосан мувофиқлаштириш ва тартибга солиш функциялари кенг 
ўрин эгаллайди. Давлат қўмитасига раҳбарлик унинг раиси томрнидан амалга 
оширилади. Қўмита раиси бош вазирнинг тақдимига мувофиқ Президент 
томонидан тайинланади ва вазифасидан озод этилади. Давлат қўмитасининг 
ички фаолиятига доир буйруқ, йўриқнома ва кўрсатмалар раис томонидан 
чиқарилади ва у қўмита томонидан бажарилиши мажбурий ҳисобланади. 
Агентликлар, Қўмиталар, Марказлар ва Инспекциялар – 
Республика давлат бошқарувининг ижро этувчи – фармойиш берувчи 
фаолияти олиб борадиган ихтисослашган функционал бошқарувни амалга 
оширадиган марказий идораларидир. Ушбу махсус идоралар ҳукумат 
томонидан хўжалик ва маданий тармоқларида ташкил этиладиган ташкилий-
ҳуқуқий бошқарув шакллари ҳисобланади. Мазкур марказий бошқарув 
идоралари мамлакат ҳаётининг муҳим бир тармоғи бўйича давлат 
бошқарувини олиб борадилар ва шу тармоқ бўйича қабул қилинган қонунлар 
ижросини таъминлайдилар.
Маҳаллий давлат ҳокимияти органлари. 
Ўзбекистонда маҳаллий 
давлат ҳокимияти органларининг фаолиятининг ташкил этиш Конституция, 
“Маҳаллий давлат ҳокимияти тўғрисида”ги қонун, халқ депутатлари вилоят, 
туман ва шаҳар кенгашлари “Иш тартиби” ва бошқа меъёрий қонун 
ҳужжатлари асосида ташкил этилади. Маҳаллий ижроя ҳокимияти деганда 
Ўзбекистонда ташкил этилган 
вилоят, туман, шаҳар ҳокимияти
тизими 
тушунилади. Маҳаллий вакиллик ва ижро этувчи маҳкама ҳокимнинг 
раҳбарлиги остида ишлайди. Вилоят ҳокимлари, Тошкент шаҳар ҳокими 
Президент томонидан тайинланади ва лавозимидан озод этилади ҳамда 
тегишли халқ депутатлари Кенгаши томонидан тасдиқланади. Туман ва 

---

439 
шаҳарларнинг ҳокимлари тегишли вилоят ҳокими томонидан тайинланади ва 
лавозимидан озод қилинади. 
Ҳудудни ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг энг муҳим 
муоммоларини муҳокама қилиш учун ҳоким ҳузурида Маслаҳат Кенгаши 
тузилади. Бу Кенгаш таркибига ҳоким, унинг биринчи ўринбосари ва 
ўринбосарлари, котибият бошлиғи киради. Маслаҳат Кенгаши таркибига 
ҳокимнинг қарорига мувофиқ халқ депутатлари Кенгаши аъзолари ва бошқа 
ташкилотлардан бўлган вакиллар ҳам кириши мумкин.
Конститутцияга биноан, маҳаллий ҳокимият органлари ваколатига 
қуйидагилар киради: 
-қонунийликни, ҳуқуқий тартиботни ва фуқароларнинг хавфсизлигини 
таъминлаш; 
-ҳудудларни иқтисодий, ижтимоий ва маданий ривожлантириш; 
-маҳаллий бюджетни шакллантириш ва уни ижро этиш, маҳаллий солиқлар, 
йиғимларни белгилаш, бюджетдан ташқари жамғармаларни ҳосил қилиш; 
-маҳаллий коммунал хўжаликка раҳбарлик қилиш; 
-атроф муҳитни муҳофаза қилиш; 
-фуқоролик ҳолати актларини қайд этишни таъминлаш; 
-норматив ҳужжатларни қабул қилиш ҳамда Конституцияга ва қонунларга зид 
келмайдиган ваколатларни амалга ошириш. 
Вилоят, туман ва шаҳар ижроя ҳокимиятига 
ҳоким
бошчилик қилади. Ҳоким 
Вазирлар Маҳкамаси белгилайдиган миқдорда биринчи ўринбосари ва 
ўринбосарларга эга бўлади. Маҳаллий ижроя ҳокимияти органлари