Боҳодир эшов

Қўшбеги
томонидан сўнгра 
Сиёсий агент
томонидан 
тасдиқланиши лозим бўлган. Бу акт сиёсий агент тасдиғидан сўнггина кучга 
кирган. 
Чор ҳукумати ва унинг сиёсий агенти мамлакат ички маъмурий 
бошқаруви, маънавий ҳолати ва шу кабиларга аралашмаган. 
Бухоро амирлигида давлат бошлиғи ҳам, диний раҳномо ҳам амир 
ҳисобланган. Амирлик мерос тариқасида ҳукмронлик қилаётган амирнинг 
катта ўғлига қолган ва фақат алоҳида ҳоллардагина мерос ҳуқуқи бошқа 
фарзандларига ўтган. Амир ўзбекларнинг 
Манғит сулоласига
мансуб бўлиб, 
давлат бошқарувида асосан шу сулолага таянган. Юқори мансабларни асосан 
шу сулола вакиллари эгаллаб келганлар. 
Бошқа мусулмон давлатларида бўлганидек, амирлик ҳокимиятини 
чеклашга қаратилган махсус институтлар бўлмаса-да, унинг деспотик ҳатти-
ҳаракатларини чеклаб турувчи диний ва ахлоқий омиллар мавжуд бўлган. 
Амир чекланмаган ҳокимият соҳиби бўлиб кўринса-да, унинг фаолияти ва 
ваколатидан ҳам устун “Каломуллоҳ” (“Худонинг сўзи”), яъни “Қуръони 
Карим” турган. Бу эса Ғарб олимлари илгари сурган “шарқ деспотизми” 
тушунчасининг етарли асосланмаганлигини кўрсатади. Бухоро амирлигида 
ҳам давлат хазинаси амир хазинасидан ажратилмаган.
Бухоро амирлигининг давлат бошқаруви икки қисмдан иборат бўлган. 
Биринчиси
, амир саройининг хизмати бўлса, 
иккинчиси
бевосита давлат 
бошқаруви ҳисобланган.
Саройда қуйидаги аниқ вазифалар мавжуд бўлган: 
Удайчи 
– уларнинг вазифасига доим амирнинг ёнида бўлиш, унга иш 
юзасидан маълумотлар бериб туриш, шунингдек, Петербург ва Туркистон 
генерал-губернатори қошидаги элчихоналарда алоҳида топшириқларни 
бажариш кирган; 
Шиғовул
– шахсий адютантлар; 
Мирзо, мунший
– амирнинг шахсий котиблари; 

---

383