Боҳодир эшов

Мустақил 
Ўзбекистонда 
ҳокимиятлар 
бўлиниши.
Жаҳон 
давлатчилик ва демократик тараққмёти тажрибасидан маълумки, ҳуқуқий 
давлат қуришни мақсад қилиб қўйган ҳар бир жамиятда давлат ҳокимиятини 
ташкил этиш ҳокимиятлар бўлиниши назариясига асосланиши керак. Чунки 
бундай принцип юз бериши мумкин бўлган суистеъмолликни олдини 
олишнинг ишончли воситаси сифатида намоён бўлади. Ҳуқуқий давлат ва 
эркин фуқоролик жамияти қураётган Ўзбекистон ҳам ўз давлат органлари 
идоралари тизимини ҳокимиятлар бўлиниши асосида ташкил этган. 
Ҳуқуқий давлатнинг муҳим тамойилларидан бўлган ҳокимиятлар 
бўлиниши назарияси Ўзбекистон Конституциясининг 11 моддасида 
“Ўзбекистон Республикаси давлат ҳокимиятининг тизими – ҳокимиятнинг 
қонун чиқарувчи, ижро этувчи ва суд ҳокимияти
га бўлиниш 
принципларига асосланади”, деб мустаҳкамлаб қўйилган. Ҳокимиятларга 
бўлиниш принципининг амалга оширилишида “бир-бирини тийиб туриш ва 
ўзаро мувозанатда ушлаш” тизимининг самарали ишлаши жуда муҳим бўлиб, 
бу тизимнинг хуқуқий асослари Асосий Қонунда мустаҳкамланган. Унда 
ҳокимиятнинг ҳар бир тармоғи ваколатига кирувчи масалалар доираси аниқ 
чегараланиб, кўрсатиб берилган. Қонун чиқарувчи ҳокимиятни – Олий 
мажлис, ижро этувчи ҳокимиятни – Вазирлар маҳкамаси, суд ҳокимиятини – 
судлар амалга оширади. 
Таъкидлаш лозимки, илмий доиралар ва кундалик ҳаётда оммавий 
ахборот воситалари ҳақида баъзан мустақил тўртинчи ҳокимият тармоғи 
сифатида фикр юритилади. Аммо, оммавий ахборот воситаларини бундай 
ифода этиш қандайдир расмий ҳокимиятни билдирмайди. Шунга қарамасдан, 
оммавий ахборот воситалари жамоатчилик фикрини шакллантиришда ўта 
муҳим рол ўйнайди ва улкан аҳамият касб этади.
Ўзбекистон Республикасидаги 
давлат идоралари
давлат ҳокимиятини 
амалга оширишнинг ягона тизимини ташкил этади. Ўзбекистон фуқоролари 
давлат ишларини бошқаришда иштирок этиш ҳуқуқини амалга оширар экан, 
сайловлар ва ўз вакиллари орқали давлат органларини шакллантиришга 
таъсир кўрсатиши мумкин. Конституцияга мувофиқ (99 модда), “Вилоятлар, 
туманлар ва шаҳарлар(туманга бўйсунувчи шаҳарлар, шунингдек, шаҳар 
таркибига кирувчи туманлардан ташқари) ҳокимлар бошчилик қиладиган халқ 
депутатлари кенгашлари ҳокимиятнинг вакиллик органлари бўлиб, улар 
давлат ва фуқороларнинг манфаатларини кўзлаб ўз ваколатларига тааллуқли 
масалаларни ҳал этадилар”.