Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi

BOLALARNI TABIAT BILAN TANISHTIRISH METODIKASI

Y.X.Qiyomova - Toshkent shahar

Yodju texnika institute
Preschool education yo’nalishi 2-bosqich talabasi


Аннатоция: Tabiat bu dunyo, odam, koinot, jonli va jonsiz borliqdir. Bolalarni tabiat bilan tanishtirishga qaratilgan ushbu tavsiyada qiziqarli mashg’ulotlarni tashkil etish, bolalarni tabiatga nisbatan mexr-muhabbat ruhida tarbiyalashda foydalaniladigan metodikalardan namunalar keltirilgan.
Природа - это мир, человек, вселенная, одушевленные и неодушевленные существа. Это руководство, направленное на знакомство детей с природой, содержит примеры методов, используемых для организации веселых занятий и воспитания детей в духе любви к природе.
Nature is the world, man, the universe, animate and inanimate beings. This guide, aimed at introducing children to nature, provides examples of methods used to organize fun activities and educate children in the spirit of love for nature.
Kalit so’zlar: tabiat, metodika, kuzatish usuli, amliy usul, og’zaki usul, suhbat, jonli va jonsiz tabiat, ijodkorlik, atrof-muhit.
Ключевые слова: природа, методика, метод наблюдения, практический метод, устный метод, беседа, живая и неодушевленная природа, творчество, окружающая среда.
Keywords: nature, methodology, observation method, practical method, oral method, conversation, animate and inanimate nature, creativity, environment.
“O‘zbekiston Respublikasining Qonuni tabiatni muhofaza qilish to’g’risida’’
3-modda. Tabiatni muhofaza qilishdan maqsad
Tabiatni muhofaza qilishdan maqsad:
inson salomatligi uchun, ekologik muvozanatni saqlash uchun, respublikani samarali va barqaror ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish manfaatlari yo‘lida tabiatdan oqilona va uni ishdan chiqarmaydigan qilib foydalanish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish;
jonli tabiatning turlari va genetik fondi boyligini saqlab qolish;
ekologiya tizimlari, landshaftlar va noyob tabiat obyektlari xilma-xilligini saqlab qolish;
ekologiya xavfsizligini ta’minlash;
tabiat obyektlari bilan bog‘liq moddiy madaniy meros obyektlarini asrab qolishdir.
Bugungi kunda bolalar ko’proq vaqtini texnologiya rivojlanganligi sababli ekran qarshisida o’tkazishyapti. Ota- onalarning aksar qismi yuqumli kasalliklar ko’proq uchrayotganligi sababli bolalarini ko’proq uyda vaqt o’tkazishlarini xohlashyapti.
Biroq so’nggi tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki bolalar ochiq havoda sayr qilishlari juda foydali va muhim. Ko’pchilik tadqiqotchilar tashqarida o’ynagan bolalarni uyda vaqt o’tkazgan bolalardan ancha aqlli, diqqatli, sog’lom bo’lib rivojlanar ekan. Tabiat qo’ynida o’ynagan bolada ijodkorlik va tasavvur keng rivojlanadi. Bola tabiatni his qila boshlaydi. Tabiatga qanday munosabatda bo’lish kerakligini anglab boradi. Agar tabiatga yomon munosabatda bo’lsa, axlat tashlasa, gullarni vaqtida sug’ormasa, ekinzorlani payhon qilsa, chumolilarga ozor bersa jonli va jonsiz tabiat nobud bo’lib, atrof-muhit xunuk holatga aylanib qolishini bilib boradi.
Bolalarni tabiat bilan tanishtirishda bir necha usullardan foydalanishimiz mumkin. Masalan: kuzatish usuli, amaliy usul, o’yin metodi, og’zaki usul.
Kuzatish usuli: kuzatish, yani narsa va hodisalarga diqqatni jalb qilishga o’rgatish bilan biz bolalarda ixtiyoriy diqqatni ham o’stiramiz. Tabiat jismlari va hodisalari (qor, yomg’ir, do’l yog’ishi, shamol, bo’ron ko’tarilishi) tabiiy yo’l bilan amalga oshishini bolaga kuzatish usuli orqali o’zgatishimiz mumkin. Bunda diafilmlardan, kinofilmlardan foydalanishimiz mumnikn. Shuningdek, tabiatga ekskursiya uyushtirish metodikasi orqali ham bolaga tabiat haqida ko’p narsalarni o’rgatib borish mumkin. Bolalarga ko’proq sarguzashtlar yoqishini hisobga olgan holda ekskursiya metodikasini tabiat qo’ynida, hayvonot bog’ida, botanika bog’ida tashkillashtirish maqsadga muvofiq.
Amaliy usulda bolalar olgan bilimlarini tarbiyachi yordamida amaliyotda bajarib, tajriba va tabiat haqidagi tushunchalarini boyitib boradi. Amaliy usulda gul ekish, hayvonlarni, qushlarni oziqlantirish, daraxt va o’simliklarni parvarishlash kabi metodlardan foydalangan holda mashg’ulotlarni amalga oshirishimiz mumkin.
Og’zaki usul yordamida bolaning fikrlashi va nutqi ham rivojlanib boradi. Bunda savol-javob metodidan foydalanish bolaga ko’rgan narsalarini eslashga yordam beradi. Boladan gullarning rangini qanaqa? Ayiqning oyog’i nechta?
Qor qaysi faslda yog’adi? Kabi savollarni berishimiz mumkin. Og’zaki usulda suhbat metodidan foydalanish ham yaxshi samara beradi. Bunda xar hil ko’rgazmali materiallardan, ob-havo kalendari, gerbariylardan foydalangan holda suhbat olib boorish mumkin. Bundan tashqari she’r aytish, topishmoq aytish metodlaridan foydalanish ham yaxshi samara beradi.



Xulosa: Ushbu metodlardan foydalangan holda mashg’ulotlarni olib borish bolaga tabiat hodisalari, hayvonlar, qushlar, o’simliklar, gullar haqidagi ma’lumotlarni tez va onson o’zlashtirishga, og’zaki nutqni rivojlantirishga, topqirlikka, diqqatni oshirishga yordam beradi.