Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi

Mavzu: Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi

REJA:

• 1. “Men” konsepsiyasini shakllantirish.
• 2. Hissyotlar va ularni boshqarish.
• 3. Ijtimoiylashuv, kattalar va tengdoshlar bilan muloqot.

Bugungi kunda maktabgacha yoshdagi bolalarni ijtimoiy hayotning tobora axborotlashuvi hamda ijtimoiy munosabatlar mazmunining murakkablashuvi yosh avlodni ijtimoiy hayotga tayyorlash, ularni ijtimoiylashtirishni taqoza etmoqda. Maktabgacha ta’lim tashkilotlari tarbiyalanuvchilarini ijtimoiy munosabatlarini tog‘ri tashkil etishga tayyorlash kelajakda o‘ta murakkab jarayonda samarali faoliyat yurita olishlari uchun imkon beradi.

Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi

• “Maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan davlat talablari” asosida ishlab chiqilgan “Ilk qadam” dasturida ijtimoiy-hissiy rivojlanish yo‘nalishida kattalar va tengdoshlari bilan muloqotchanlikni shakllantirishga alohida e’tibor qaratilgan.
• Har qaysi yosh guruhiga tegishli bolalarni ijtimoiy munosabatlarga kirishishga qaratilgan ta’lim-tarbiyaviy vazifalar berilgan.

“Men” konsepsiyasi” (inglizcha self-concept) – insonning o’zi haqidagi tasavvurlarining rivojlanib boruvchi tizimi, uning tarkibiga: a) o’zining jismoniy, intelektual, xarakterologik, ijtimoiy va boshqa xususiyatlarini idrok qilish; b) o’z-o’ziga baho berish; v) shaxsiyatga tasir o’tkazuvchi tashqi omillarni subyektiv idrok etish kiradi.

“MEN” KONSEPSIYASI

• Kognitiv qism
• Emotsional-qadriyatlar
• Axloqiy fe’l-atvor qismini

“Men” konsepsiyasini ko’pincha yo’naltirilgan tushunchalar sifatida aniqlanadi, uning ichida uchta tarkibiy qismlarni ajratadi;

• Kognitiv qism – “Men” qiyofam (ingl. Self-image), o’z ichiga shaxsning o’zi haqida taassurotni qamrab oladi
• Emotsional-qadriyatlar (affektiv) –o’ziga shaxs sifatida, o’z faoliyatiga bo’lgan munosabati.
• Axloqiy fe’l-atvor qismi, bu kognitiv va baholash qismlarining fe’l-atvorida namoyon bo’lishini xarakterlaydi. Masalan: nutqda, o’zi haqidagi fikrlarda o’zini anglab ko’rsatadi.

Bolalar jamoasini shakllantirish uchun ma’lum shart - sharoitlar zarur hisoblanadi.

Bular:

• MTT xodimlarining o‘zaro hamjihat bo‘lishi;
• bolalar hayotini tashkil etish;
• o‘yinchoqlarning bolalar yoshiga, qiziqishiga mos kelishi hamda miqdor jihatdan ham bolalar soniga to‘g‘ri kelishi;

Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi

• bolalarda o‘zaro ahillik, g‘amxo’rlik, jamoatchilik, insoniylikni tarbiyalashga yordam beruvchi mashg‘ulotlar;
• bolalar uchun har xil qiziqarli faoliyatlarni tashkil etib borish;
• oila bilan mustahkam aloqa o‘rnatish;
• bolalarga xulq - atvor me’yorlari va qoidalarini o‘rgatib borish;
• bolalar o‘rtasida ijobiy xayrixohlik muhitini yaratish.

Bolalarni ijtimoiy-hissiy rivojlanishi

• Bu tarkibiy qism, boshqacha aytganda, o’z-o’ziga baho berish tizimini ichiga o’zini baholash tizimi (angl. self-esteem) kiradi;
• Axloqiy fe’l-atvor qismi, bu kognitiv va baholash qismlarining fe’l-atvorida namoyon bo’lishini xarakterlaydi. Masalan: nutqda, o’zi haqidagi fikrlarda o’zini anglab ko’rsatadi.
• Maktabgacha ta’lim tashkilotilarida turmushni to’g’ri tashkil qilish axloqiy tarbiyaviy jarayonning umumiy yo’nalishi xulq-atvor madaniyatini tarbiyalashning asosiy va zaruriy shartidir. Bolalarni o’rab turgan ishonch xayrixohlik muhiti, tarbiyachining vazminligi, tashqi va ichki madaniyati nihoyatda muhimdir.

2. Bolaning rivojlanish kompetensiyasi bo’yicha ikkinchi sohasini belgilang? a) nutq, muloqot, o‘qish va yozish malakalari b) ijtimoiy-hissiy rivojlanish c) bilish jarayonlarining rivojlanishi 3. Bola yuzida shaklan tabassumga o‘xshash harakatlar qaysi davrdan kuzatiladi? a) chaqaloqlik davridan b) go'daklik davri c) ilk bolalik davri d) maktabgacha yosh davri 4. Individual rivojlanish a) individning tug'ilgandan boshlab to hayotning so'ngigacha davom etadigan o'ziga xos shakllanish jarayoni b) har bir bolaning xaraktеri bo'yicha tabaqalagan xolda o'rganish c) individning malum zamon va makonda xos tarzda shakllanishi d) Individ -chaqaloq va aqli zaif kishilarning rivojlanishi