Болалардаги хавотирланиш даражасини ўрганишга қаратилган проектив тест «Керакли юзни танла»

Болалардаги хавотирланиш даражасини ўрганишга қаратилган проектив тест «Керакли юзни танла»
(Р. Тэммл, М. Дорки, В. Амен)
Ushbu metodika amerikalik psixologlar R.Temml, N.Dorkiy va V.Amen tomonidan ishlab chiqilgan boiib, bolalaming xavotirlanish darajasini tashxislash uchun mo‘ljallangan. Metodika bolalar hayotida ro‘y beradigan hodisa va voqeliklami aks ettirgan 14 ta rasmdan iborat boiib, rasm ikki xil variantda: o'g‘il va qizlar uchun alohida variantlarda berilgan. Har bir rasmga qo‘shimcha ravishda ikki xil bola qiyofasi berilgan, biri «Quvnoq», yana biri «Xomush». Taklif qilingan rasmlarda maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalar hayotida har kuni uchraydigan voqeliklar tasvirlangan va ular bolalarda yuqori darajadagi xavotirlanish holatini uyg'otishi mumkin. Masalan: 1-rasm (kichik bolalar bilan o ‘yin), 5-rasm (katta yoshli bolalar bilan o ‘yin), 13-rasm (bola ota-onasi bilan) bolada ijobiy emotsional ko‘rinishga ega, 3-rasm (tajovuzkorlik ob'ekti), 8- rasm (tanqid, hayfsan), 10-rasm (tajovuzkorona harakat) va 12-rasm (yolgizlanish) salbiy emotsional harakatga ega, 6-rasm (yolg‘iz o‘zini uxlatish), 7-rasm (yuz-qo‘lini yuvish), 9-rasm (inkor qilish), 11-rasm (oyinchoqlarni yig‘ish) va 14-rasm (yolg'iz o‘zi ovqatlanish) tasvirlari ikki xil, ya’ni ijobiy va salbiy xarakterga ega. Ikki xil xaraktevlanadigan rasmlar asosiy proektiv talqinlarga ega. Tadqiqotchi bolaga rasmlarni tartib raqami bilan ko‘rsatib, ularning har biriga ko‘rsatma berib boradi. Masalan: l-rasm kichik bolalar bilan o'yin «Sen nima deb o'ylaysan, bolaning yuzi quvnoqmi yoki xomush?».
Har bir bolaning og‘zaki javoblari qaydnomada belgilab boriladi. Bolalardan olingan natijalar miqdor va sifat jihatdan tahlil qilinadi. Miqdoriy analiz qaydnomasida olingan natijalar asosida bolaning xavotirlanish indeksi aniqlanadi.
Hisoblash formulasi: XI¹ = emotsional negativtanlovlar miqdori/ 14 X 100%.
3.5 yoshdan 7 yoshgacha bolalar xavotirlanish ko'rsatkichi bo‘yicha quyidagi shartli guruhlarga ajratiladi:
1. Yuqori xavotirlanish darajasi. XI = 50 % ko‘p bo'lsa.
2. 0‘rtacha xavotirlanish darajasi. XI = 20 % dan 50 % gacha bo‘lsa.
3. Quyi xavotirlanish darajasi. XI = 0 % dan 20 % gacha bo‘lsa.
Sifat tahlilida esa bolaning har bir javobi alohida tahlil qilinadi va uning atrofidagi odamlar bilan muloqotdagi emotsional tajribasiga xulosa beriladi.