Bolalar psixologiyasi

FOYDALANILADIGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI …………….....25

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi. O‘zbekiston Respublikasi mustaqillikni qo‘lga kiritgan, siyosiy, iqtisodiy, manaviy-marifiy sohalarda juda katta o‘zgarishlar, yangilanishlar yuz berdi. Istiqlol tufayli rivojlanib borayotgan respublikamiz psixologiya fani oldida ham qilinishi lozim bo‘lgan bir qancha muhim vazifa va muammolar paydo bo‘ldi. Ana shulardan biri o‘sib borayotgan yosh avlodni faol ijtimoiy shaxslar qilib tarbiyalash, boshqaruv idoralari, xalq xo‘jaligi, ta’lim va madaniyatning barcha sohalari uchun yetuk, manaviy jihatdan barkamol mutaxassilar tayyorlash, boshqaruv, xalq, millat taqdiri hamda istiqbolini belgilash kabi muammolarni yechishning amaliy yo‘llari va ilmiy asoslarini yaratishda buyuk ajdodlarimiz, sharq mutafakkirlari, pedagog va psixologlarning ijodiy faoliyatlarini chuqur o‘rganib, ular ilgari surgan pedagogik-psixologik tadqiqotlarni ijtimoiy-siyosiy qadriyatlar mohiyati, mazmuni, ta’limotlarini ijtimoiy turmushga tadbiq etish vazifasini kiritish mumkin.

Mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy sohalarida rivojlanishning izchil yo`lga tushib olishi, jahon intellektual salohiyatida to`la raqobatbardosh bo`la olishi inson faoliyatining hamma sohalarida zamonaviy psixologik bilimlarni qo`llay olish darajasiga bog`liq. Bu esa ta`lim-tarbiyaning barcha sohalarida samaradorlikka erishish shaxs psixologiyasini bilmaslik va psixologik bilimlarsiz tasavvur qilib bo`lmaydi.

Yangi asr o‘qituvchisini tayyorlashda uning pedagogik-psixologik va intelektual salohiyat bo‘yicha chuqur bilimga egaligi, innovatsion ta’lim texnalogiyalari, ta’limning interfaol usullari va ilg‘or samarali metodlariga oid ijodiy faollikni oshirishning samarali usullaridan habardor bo‘lishi muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada Muhtaram Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov o‘zining “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O‘zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo‘llari va choralari” asarida O‘zbekistonda qilingan o‘ziga xos islohat modernizatsiya modeli orqali amalga oshirish lozimligini ta’kidlagan. Buni ta’minlash bo‘lajak mutahasislarni va ilmiy-pedagog xodimlarni zamonaviy talablar asosida tarbiyalashni taqozo etadi. Bu muhim vazifani hal qilishning samarali yollaridan biri bo‘lajak mutahasislarni ilmiy tadqiqot metadalogiyasi bilan shug‘ullanadigan qilib tayyorlashdan iboratdir. Ushbu muammoni yechimini ham Muhtaram Birinchi Prezidentimiz o‘zining “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarida farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobilyatiga ega bo‘lgan ongli yashaydigan komil inson qilib voyaga yetkazish – talim-tarbiya sohasining asosiy maqsad va vazifasi bo‘lishi lozim”, deb ta’kidlaydi.

Bo‘lg‘usi boshlang‘ich sinf o‘quvchilarini kasbiy tayyorgarligini oshirishda o‘quvchilar shaxsini va psixologik qonuniyatlarini hamda ta`lim-tarbiya jarayonida ularni rivojlantirish, bilim, ko‘nikma va malakalar haqida tasavvurlarni shakllantirish ushbu mavzuni dolzarbligini yanada oshiradi.

O‘quvchilarni maktabdagi ta'limga tayyorlash, pedagogik ta`sirlarga emotsional ta`sirlanishning xarakteri, xis-tuyg`ularini rivojlanishi, axloqiy, aqliy, estetik xis-tuyg‘ularning chuqurligi va barqarorligi hamda o‘quvchining emotsional qo‘zg‘aluvchanlik darajasini bilish bugungi kundagi dolzarb masalardan biriga aylangan.

Inson omili bilan bog‘liq ta’lim to‘g‘risidagi qonun va milliy dasturining barcha muhim vazifalarini hal qilishda psixologiya fanini o‘rganish muhim ahamiyat kasb etadi.

Bugungi kunda kichik maktab yoshidagi o‘quvchilarga ta’lim-tarbiya berish jarayonida ijtimoiy psixologiyani o‘rganish ularning psixologik holatlarini hisobga olish va o‘quvchilar emotsiyalarini to‘g‘ri tarbiyalash ta`lim faoliyatida yuqori samaradorlikka erishish kafolatini keltirib chiqaradi. Shu sababdan o‘quvchilarning bilish jarayonlarini faoliyatidagi ahamiyatini takidlagan holda ta`lim jarayonida ularning psixik xususiyatlarini e`tiborga olish zaruz. Chunki psixologik holatda voqea hodisalarni analiz sintez qilish va o`quvchilardagi hissiy holatlar bilish jarayonidagi faoliyatni amalgam oshirishda o`quvchilarni ta'limga tayyorlash katta ta`sir ko`rsatadi. O`quvchilarni maktabdagi ta'limga tayyorlash o`quvchilarning ayni vaqtdagi bilimlarni o`zlashtirishni ta`minlaydi.