Болалар психологияси ва уни ўқитиш методикаси

к, г, х, й товушларини билдиради).
Жаранглатиш нуқсонлари—жарангли ундош товушлар талаффузидаги камчиликлар. 
Бу камчиликлар жарангли ундош товушларни жарангсиз ундош товушларга 
алмаштирилишидир: б—п, д—т, в—ф, з—с, ж—ч, г—к ва бошқалар. 
1,2,3 
 
Сигматизм (грекча 
«сигма» 
«с» 
ҳарфининг номини 
билдиради). Бунда 
сирғалувчи (с, з, 
ц) ва шовқинли 
(ш, 
ж, 
ч) 
товушлар 
талаффузида 
камчиликлар 
кузатилади.
 
Ротацизм 
(грекча 
ро 
ҳарфи номидан олинган 
бўлиб, 
«р» 
товушни 
билдиради) р товушининг 
талаффузидаги 
камчиликлардир.
 
Ламбдацизм — (грекча 
ламбда ҳарфини номидан 
олинган 
бўлиб, 
л 
товушини билдиради). л 
товушининг 
талаффузидаги 
камчиликдан иборат.
 
 
 
 

---

 
 
7 расм. С, 3 товушлари 8 расм. Ц товуши арти 
 артикуляцияси профили. куля ияси профили.
 Ҳаво оқими тил ва юқори милкдан сирғалиб чиқади. 
 3 товушининг талаффузи с товуши артикуляцион ҳолатига ' ўхшашдир, фақат 
унга овоз қўшилади (7 расм). 
Ц товуши 
Ц товуши (8 расм) қоришиқ товушдир. Ц товуши мураккаб артикуляция билан ҳосил 
бўлади. Тилнинг олдинги қисми милкка тақалади, лекин портлаш юз бермай, оғиз 
бўшлиғига келган ҳаво асосан сирғалиб чиқиб кетади. Тўла бўлмаган ана шу портлаш 
натижасида қоришиқ Т + С = Ц ундоши ҳосил бўлади. 
Ш ва Ж товушлари 
Ш — шовқинли, сирғалувчи тил олди товуш (9расм). Бу товушни талаффуз 
этаётганда лаблар бир оз чўччаяди, юқори ва пастки тишлар бирбирига жуда яқинлашади, 
тил учи муаллақ ҳолатда бўлиб, салгина қисқаради ва ёзилиб тепа тишларга томон 
кўтарилади. Пастки жағ эса жипслашади. Тил учи ва тишлар оралиғидан сирғалиб чиққан 
ҳаво тўлқини Ш товушини вужудга келтиради.