Bolalar kasalliklari propedevtikasi

Mineral  moddalar.  Ko‗krak  sutidagi  mineral  moddalar  miqdori,  masalan, 
Sa,  G‗e,  fosfor,  K  va  G‗  birikmalari  onaning  ovkatlanishiga  kam  bog‗liq  bo‗ladi. 
Bunday  paytda  kompensator  mexanizmlar,  masalan,  kalsiyning  peshob  bilan 
ajralishini kamaytiruvchi mexanizmlar ishga tushadi. Bunda laktatsiyadan keyingi 
tiklanish  davri  katta  ahamiyat  kasb  etadi.  Ko‗krak  sutida  mineral  moddalarning 
miqdori  uni  almashtiruvchi  barcha  ozukalarga  qaraganda  kam  bo‗ladi.  Shuning 
uchun  u  ko‗proq  bolaning  ovqatlanish  talabiga  to‗g‗ri  javob  beradi.  Kalsiy  ancha 
samarali so‗riladi, negaki sut tarkibi unga boy — kalsiyning fosforga nisbati (2:1) 
ga  teng.  Sigir  sutida  esa  fosfor  mo‗l  bo‗lib,  ko‗proq  so‗riladi.  Bu  esa  sun‘iy 
ravishda  ovkatlantiruvchi  bolalarda  kalsiy  yetishmovchiligiga  olib  keladi.  Sigir 
sutida  kalsiyning  yetishmasligi  ichaklarda  erimaydigan  "Sa"  ishqorlarini  hosil 
qiladi, bu esa o‗z navbatida ichak-lar o‗tkazuvchanligining buzilishiga olib keladi. 
Sut  tarkibida  biologik  qiymatga  ega  bo‗lgan  temirning  mikdori  yuqori 
bo‗ladi.  Sut  tarkibidagi  temir  70  foizgacha,  sigir  sutvdagi  30  foizgacha,  ko‗krak 
sutini  almashtiruvchi  boshqa  ozuqalarda  10  foizgacha  ichaklarda  so‗riladi.  Buni 
to‗ldirish  uchun  ko‗krak  sutini  almashtiruvchi  ozuqalarga  ko‗p  miqdorda  temir 
qo‗shish  kerak,  bu  esa  patogen  mikroorganizmlarning  ko‗payib  ketishiga  olib 
kelishi mumkin. 
G‗e tanqislik — anemiya 6—8 oygacha emuvchi bolalarda kam uchraydi. 
Haqiqatan  ham,  yaxshi  ovkatlangan  onalardan  tug‗ilgan 
SOG
‗
LOM 
bolalar 
jigaridagi  temir  mikdori,  uning  1  yoshgacha  rivojlanishi  uchun  bemalol  yetadi. 
Lekin  boshqa  mahsulotlarni  bolaga  berishni  erta  boshlash,  buni  buzadi.  Masalan, 
nok  ko‗krak  suti  tarkibida  erimaydigan  birikmalarni  hosil  qilishi  mumkin.  Temir 
yetishmovchiligi  aniqlangan  ko‗pchilik  ayollar  hali  homilador  bo‗lmasdanoq 
anemiyadan azob chekishadi. Bunday hollarda to‗liq terapevtik mikdorlarda temir 
berish  zarur.  Ko‗pgina  mamlakatlarda  ayollar  gemoglobin  miqdori  normal,  hatto 
qo‗shimcha 200—300 mg bo‗lgandagina homilador bo‗ladilar. 
Yuqorida  aytib  o‗tilgan  tavsiyalar  fakat  onadagi  temir  ko‗rsatkichlariga 
tegishlidir. Tekshirishlar bola tug‗ilgach undagi temir ko‗rsatkichlari onaning temir 
ko‗rsatkichlariga  kam  bog‗liq  bo‗lishini  ko‗rsatadi.  Shuningdek,  onadagi  G‗e 
ko‗rsatkichining ko‗krak sutidagi temirga bog‗liqligi tasdiqlanmagan. 
Qo‗rg‗oshin enzimlar tuzilishi va funksiyasi, hujayra immuniteti uchun juda 

---

 
294 
muhimdir.  Ko‗krak  suti  tarkibida  uning  mikdori  kam,  lekin  bolaning  talabini 
qondirishga  bemalol  yetadi.  Ko‗krak  sutida  qo‗rg‗oshin  yetishmasligi  natijasida 
kelib  chiqadigan  dermatitning  oldini  olishda  tarkibida  qo‗rg‗oshin  bo‗lgan 
enzimlar  ahamiyati  katta.  Bu  kasallik  ko‗pincha  sun‘iy  ovkatlanuvchi  bolalarda 
ko‗p uchraydi.