Bolalar kasalliklari propedevtikasi


Hazm  tizimini  motor  faoliyati



Download 5,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet206/343
Sana31.12.2021
Hajmi5,81 Mb.
#258509
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   343
Bog'liq
bolalar kasalliklari propedevtikasi 2

Hazm  tizimini  motor  faoliyati:Oshqozon  ichak  trakti  mushaklari  holati 
hisobiga  yuzaga  kelib,  chaynash,  yutish,  hamda  ozuqa  luqmasini  hazm  trakti 
bo‗yicha harakati, hazm bo‗lmagan mahsulotlarni chiqarib yuborish kabi aktlardan 
tashkil topadi. 
Sekretor  faoliyat:  Oshqozon  ichak  trakti  xujayralari  tamonidan  bir  qator 
sharbatlarni  sintez  qilish  va  so‗lak.  oshqozon  sharbati,  12  barmoq  ichak,  o‗t 
suyuqligi hisobiga amalga oshiriladi. 
Inkretor faoliyat: Bez xujayralari tamonidan nafaqat hazm jarayonida balki 
organizmni o‗cish rivojlanishda ishtiroq etuvchi bir qator biologik aktiv moddalar 
garmonlarini ishlab chiqarish hisobiga amalga oshiriladi . 
HAZM  TIZIMI  bilan  boshqa  organlar  chambarchas  bog‗liq  holda  bo‗lib, 
xomila  rivojining  7-8-  kunda  ektodermadan  birlamchi  ichak  naychasi  sifatida 
rivojlanadi.  12-kuniga  kelib  birlamchi  ichak  naychadan  2  qismni  farq  qilish 
mumkin: pusht ichki qismidan bo‗lg‗isi ovqat hazm qilish sistemasi va pusht tashqi 
qismidan  sariqlik  qopi  shakllanadi.  Birlamchi  ichakda  oziq  xalqum  va  kloakal 
membrana  tafovo‗t  qilinadi.  Xomila  rivojlanishining  bilan  3-  haftasida  oziq 
halqum.  3  oyda  esa  kloakal  membrana  so‗rilib  ketadi.  4-  haftada  birlamchi  ichak 
naychasidan  hazm  traktini  barcha  a‘zolari  shakllana  boshlaydi.  Birlamchi  ichak 
naychasining  oldingi  qismidan  12  barmoqli  ichakning  proqsimal  qismi,  xalkum, 
qizilo‗ngach,  oshqozon,  oshqozon  osti  bezi  kurtaklari  va  jigar  rivojlanadi,  uning 
o‗rta  qismidan  och  va  yonbosh  ichak,  12  barmoqli  ichakni  distal  qismlari 
shakllanadi,  orqa  bo‗lagidan  yo‗g‗on  ichakning  barcha  qismlari  rivojlanadi. 
Xomiladorlikni 4 haftasiga kelib miya naychasi sohasida o‗ziga xos bukilish hosil 
bo‗ladi.  Shu  bilan  bir  vaqtda  xomilani  bosh  qismida  5  ta  bo‗rtiq  shakllanadi,  bu 
pyoshona  bo‗rtig‗i,  juft  yuqori  jag‗  va  pastki  jag‗  rivojlanadi.  Oxirgi  ikkitasi 
o‗rtasida o‗ziga xos chuqurcha paydo bo‗ladi, bundan og‗iz bo‗shlig‗i shakllanadi, 
tubini  halqum  pardasi  tashkil  qiladi,  vaqt  o‗tishi  bilan  bu  parda  yirtilib.  oldingi 
ichak bilan og‗iz bo‗shlig‗i orasida aloqa o‗rnatiladi. 
  
Bolaning  hazm  tizimi  tug‗ilish  paytiga  kelib  shakllanishi  xali 
tugallanmagan  bo‗lib,  kattalarga  nisbatan  bir  qator  o‗ziga  xos  xususiyatlarga  ega 
bo‗ladi.  Og‗iz  bo‗shlig‗i  odatda  chaqaloqlarda  pastki  lab  oldinga  va  pastga 
so‗rilgan  bo‗ladi,  pastki  labning  yo‗g‗on  qismda  emish  muskullari  joylashgan 
bo‗lib,  ko‗krak  yoshidagi  bolalarda  chaynov  muskullari  ham  yaxshi  pivojlangan. 


 
223 
Chaqaloqlarda va ko‗krak yoshidagi bolalarda og‗iz bo‗shlig‗i kichkina. alveolyar 
o‗siqlar  va  katta  tanglay  bir  oz  shakllangan.  Og‗iz  bo‗shlig‗ining  shilliq  qavati 
yumshoq  va  qon-tomirlariga  boy,  tiniq  rangli  va  quruq.  Til  katta,  kalta,  keng 
yo‗g‗on va kichik og‗iz bo‗shlig‗ini to‗ldirib turadi.Til limfatik follikulalarga boy 
va  co‗rg‗ichlarning  hamma  turiga  ega.  So‗lak  bezlari  o‗z  funksiyasini  bola 
tug‗ilishi  bilan  boshlaydi,  bir  oyligida  so‗lak  miqdori  oz  bo‗ladi,  bu  bezlar 
o‗lchovining  kichikligi  va  markaziy  nerv  sistemasi  rivojlanishining 
tugallanmaganligi bilan bog‗liq. Shuning uchun bola xayotining bir oylarida og‗iz 
bo‗shlig‗ining  shillig‗ida  quruqlik  bo‗ladi.  Bolalarda  4-6  oydan  boshlab  so‗lak 
ajralishi  ko‗payadi.  Bu  paytda  bola  so‗lakni  yutib  ulgurmaydi  va  so‗lak  og‗zidan 
oqib  chiqadi.  Bu  jarayon  fiziologik  so‗lak  ajralishi  deyiladi.  Fiziologik  so‗lak 
ajralishi uchlik nervni chiqayotgan tishlar qo‗zg‗atish bilan bog‗liq. So‗lak quyuq 
ovqatga ko‗p, suyuk ovqatga kam ajraladi. Bu sutga nisbatan mustasno.  
QIZILO‘NGACh.  Erta  yoshdagi  bolalarda  qizilo‗ngach  voronkasimon, 
shilliq  qavati  nozik.  qon  tomirlarga  boy  mushak  qavati  elastik  to‗qima  va  shilliq 
bezlari yetarli rivojlanmagan bo‗lib. qizilo‗ngach uzunligi chaqaloqlarda 10 sm., 1 
yoshni oxirida 12  sm.,  5yoshda 16 sm.,  10-18 sm.,  15  yosh-19  sm.,  kattalarda-25 
sm  gacha  bo‗ladi.  Bundan  ko‗rinadiki  bolalarda  qizilo‗ngach  nisbatan  kattalapra 
qaraganda  uzun,  chaqaloqlarda  u  taxminai  tana  uzunligining  yarmiga  teng 
kattalarda  uning  1/4  qismini  tashkil  kilash.  Taxminan  tishlardan  oshqozonning 
kardial qismigacha quyidagicha 
hisob
lash mumkin: tana uzundigiiing 1/5 qismi (sm) 
ga 6.3 sm qo‗shish kerak. Bir yoshda qizilo‗ngach kattalarga qaragan 2 ta umurtqa 
yuqoridan boshlanadi. 
Oshqozon  chap  qovurg‗a  octida,  kardial  qismi  X-  ko‗krak  umurtqasining 
chap  tomonida  joylashgan,  oshqozonning  chiqish  qismi  o‗rta  chiziqka  yaqin.  XII 
ko‗krak  umurtqasi  qarshisida,  kindik  bilan  xanjarsimon  usik  orasida  joylashgan. 
Bu  holat  bola  yoshi  va  oshqozon  sh  aqliga  qarab  o‗zgaradi.  Ko‗krak  yoshidagi 
bolalarda  oshqozon  gorizontal  holda,  bola  tik  turishi  va  yurishi  boshlangandan 
keyin  vertikal  holatga  o‗tadi  Rengenologik  tekshirishlarda  oshqozon  retortga 
o‗xshash. noqsimon koramol shoxiga o‗xshash boshqa sh aqli ko‗rinishida bo‗ladi. 
Erta  yoshdagi  bolalar  oshqozonining  shilliq  pardasi  qalin,  qon-tomirlarga  boy, 
elastik  to‗qima  kam.  Oshqozon  devorining  muskullari  kuchsiz  rivojlangan. 
Ko‗krak  yoshidagi  bolalarda  kardial  qismi  kuchsiz  rivojlangan,  pilorik  qismi  esa 
aksincha  kuchli  rivojlangan.  Shuning  uchun  oshqozonni  tulishi  qusishga  olib 
keladi.  Kattalarda  ovqat  oshqozonga  tushganda  uning  devorlari  reflektor 
bo‗shashadi, chaqaloq oshqozoni esa bunday xususiyatga ega emas. Erta yoshdagi 
bolalar  oshqozoni  tarang  tonusli.  shuning  uchun  uning  sig‗imi  30-60  ml  gacha,  1 
yosh oxirida oshqozon sig‗imi 250 ml, 8 yoshda-1000 ml.
 
12 yoshda-800-1500 ml 
gacha yetadi. Oshqozonni pilorik qismi cho‗zilish xususiyatga ega. 

Download 5,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   202   203   204   205   206   207   208   209   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish