Bolalar kasalliklari propedevtikasi

TERINI  KO‘KARIShI.  Terining  ko‗karishi  qonda  oqsigemoglabinni  95% 
dan kamayganida kuzatiladi. Teri va shilliq pardalarning ko‗kimtir tusga kirishi 
umumiy va mahalliy (biror chegaralangan yerda) bo‗lishi mumkin. Qo‗l panjasidagi, 
oyoq  kaftidagi,  qo‗loqdagi,  burundagi,  labdagi  mahalliy  ko‗karishlik  (akrotsianoz) 
umumiy  ko‗karishlikning  boshlang‗ich  belgisi  yoki  qo‗zg‗alishga  moyil 
bolalardagi  vazomotor  o‗zgarishlarda  kuzatilishi  mumkin.  Tanadagi  va  shilliq 
pardadagi  umumiy 
ko‗karishlik  bo‗tun  organizmda, 
to‗qimada  qon 
aylanishinipg  buzilganligini  ko‗rsatib  yurak  yoki  o‗pkaning  og‗ir 
jarohatlanishida 
qonda 
metgemoglobinni 
ortishida 
(nitratlar 
bilan 
zaharlanishda),  hamda  og‗ir  infeksion  kasalliklarda,  yurak  qon  tomirlarini 
bo‗shashida,  epilepsiya  xurujida  kuzatiladi.  Tez  rivojlanuvchi  hatarli  ko‗karish 
chaqaloqlar  asfiksiyasida,  kruppda,  xiqildoqning  torayishida,  nafas 
yo‗llariga  byog‗ona  jismlarning  tushib  qolishida,  kasallik  tufayli  yurak 
ishining  qisqa  muddatda  susayishida  kuzatilishi  mumkin.  Tug‗ma  va  tug‗ilgandan 
keyin  kelib  chiquvchi  yurak  nuqsonlarida  ko‗karishlik  kasallikning 
dekompensatsiya davrida bir vaqtda nafas siqish va shish bilan kechadi. 

---

 
110 
SARG‘AYIShLIK. 
Terining 
va 
ko‗zning 
shilliq 
pardasini 
sarg‗ayishi  bu  qonda  va  to‗qimada  o‗t  pigmenti  bilirubin  mikdori 
ko‗payishidan  paydo  bo‗ladi.  Terining  sariqligini  to‗qimani  qon  bilai 
ta‘minlanishini  bosib  turish  bilan  kamaytirilib,  kundo‗zga  srukpikda 
kuzatilsa  yaxshi  ko‗riiadi.  Terinit-  sariqlngi  chaqaloqlardagi  fiziologik 
sarg‗ayishdan  tashqari  gepatit  kasalligining  har  xil  turlarida,  o‗t  yo‗llarining 
tug‗ma  taraqqiy  etmaganida,  eritroblastozda  va  boshqa  tug‗ma  gemolotik 
kamqonlikda  uchraydi.  Yangi  tug‗ilgan  chaqaloqlarda  sariqlik  ko‗pincha  sepsisning 
belgisi  hisoblanadi.  Katta  yoshdagi  bolalarda  sariq  kasallik  ko‗pincha  Botkin 
kasalligida,  sirrozda,  jigar  o‗smasida,  jigar  exinoqoqkida,  jigar  sifilisida 
:
va 
boshqa  kasalliklarda  uchraydi.  Sariqlik  yana  qizil  qon  tanachalarining 
chidamligini  kamayishidan  ko‗plab  parchalanishidan  ham  kelib  chiqishi  mumkin. 
og‗ir  yurak  nuqsonlarining  dekompensatsiya  davrida  ham  ko‗zning  oq 
pardasida  biroz  sariqlik  bo‗lishi  mumkin.  Bu  xunuk  belgi  hisoblanib,  u  jigar 
vazifasining buzilishidan V. Portae da qon harakati buzulganligidan dalolat beradi. 
Kasalliklarda  terining  sarg‗ayishi  ham  o‗ziga  xos  ko‗rinishda  bo‗ladi: 
gemolitik  anemiyada  limon  sariqligida,  mexanik  sarg‗ayishda  -  ko‗kimtir 
sarg‗ayishlik,  parenximatoz sarg‗ayishda  jigar  rang sariqlik  kuzatiladi.  Kasallikning 
boshlanishida  terida  bilirubin  yig‗ila  boshlaganda  sarg‗ayishlik  to‗q  apelsin 
rangida  bo‗ladi.  Terining  sariqligi  uzoq  vaqt  akrixin,  streptotsid  iste‘mol 
qilganda,  tuxum  sarig‗ini  iste‘mol  qilganda ham  karotin pigmenti hisobiga teri 
sarg‗ayishi  mumkin.  Bu  holda  shilliq  pardalar  sarg‗aymaydi,  siydikning  rangi 
o‗zgarmaydi.  Sarg‗ayishlik  ayniqsa  oyoq  qo‗l  kaftida,  yuzda  yaqqol  ko‗zga 
tashlanadi. 
Terining  bronza  rangiga  kirishi  bolalarda  kam  uchrab,  buyrak  usti 
bezining  yetishmasligida  kuzatiladi.  Vitamin  RR  ning  yetishmasligida 
(pellagrada) teri kirlashgan rangida bo‗ladi.