Bolalar kasalliklari propedevtikasi


KO‘KRAK YoShDAGI BOLALARNI SUN’IY VA ARALASh



Download 5,81 Mb.
Pdf ko'rish
bet316/343
Sana31.12.2021
Hajmi5,81 Mb.
#258509
1   ...   312   313   314   315   316   317   318   319   ...   343
Bog'liq
bolalar kasalliklari propedevtikasi 2

 
KO‘KRAK YoShDAGI BOLALARNI SUN’IY VA ARALASh 
OVQATLANTIRISh 
Pediatriya  soxasidagi  barcha  yetakchi  mutaxassislar,  shuningdek  amaliyot 
shifoqorlari 1 yoshgacha bo‗lgan bolalarni ovqatlantirishda tabiiy ovqatlantirishga 
teng keladigan ovqatlantirish yo‗qligini e‘tirof etsalarda, hayotda uchraydigan turli 
xil  sabablarga  ko‗ra,  buni  qoidalik  ravishda  olib  borib  nixoyasiga  yetkazishga 
hamma vaqt ham muyassar bo‗lavermaydilar. Ayrim vaqtlarda bolalarni sun‘iy va 
aralash ovqatlantirishga o‗tkazishga majbur bo‗linadi. 
Agar bola birinchi yil davomida umuman ona suti olmay, sigir suti yoki turli 
to‗yimli aralashmalar bilan ovqatlantirilsa, bunga sun‘iy ovqatlantirish deyiladi. 
Bolani sun‘iy ovqatlantirishga o‗tkazish sabablari: 
Agalaktiya. 
Tug‗ish paytida ona o‗limi. 
Ona  sutini  ko‗tara  olmaslik  (turli  allergik  va  boshqa  kasalliklarni 
rivojlanishi). 
Onada buyrak yetishmovchiligi, buyrak kasalligi. 


 
328 
Tug‗ma va orttirilgan yurak nuksonlari, endo va mioqardlar, yurak qon tomir 
yetishmovchiligi. 
Qon yaratish a‘zolari va qon kasalliklarini og‗ir formalari. 
Bazedov kasalligini yaqqol namoyon shakllari. 
Yomon sifatli o‗smalar. 
O‗tkir ruxiy kasalliklar. 
Bolani  sun‘iy  ovqatlantirishda  asosan  sigir  sutidan  foydalaniladi.  Sigir  suti 
o‗zining  ximyoviy  tarkibi  va  biologik  xususiyatiga  ko‗ra  sut  aralashmalarini 
qoidaga  qattiq  rioya  kilgan  holda  tayyog‗lab,  berib  borilsa  bolani  barkamol 
jismoniy va asab ruxiy rivojlanishini ta‘min etadi. 
Sut  aralashmalarini  tayyog‗lashda  ishlatiladigan  sigir  suti  bir  qator 
talabalarga  javob  berishi  kerak.  Birinchidan  sog‗iladigan  sigir  sog‗lom,  muttasil 
veterinar kuzatuvida bo‗lishi kerak. Ikkichidan sut tarkibida 35 g/l yog‗, 40-50 g/l 
shakar, nordonligi terner bo‗yicha 20
0
 ternerdan oshik bo‗lishi kerak. Bakteriyalar 
miqdori  1  ml.  da  50000  dan,  tayokcha  titri  esa  1:10  nisbatdan  oshmasligi  kerak. 
Tarkibida patogen va chirituvchi mikroblar bo‗lmasligi kerak. Mana shunday sutga 
kafolatlangan sigir suti deyiladi. Bolalarni sun‘iy yoki aralash ovqatlantirishda sut 
aralashmalarini kafolatlangan sigir sutidan tayyog‗lash tavsiya etiladi. 
Hozirgi  vaqtda  bolalarni  sun‘iy  ovqatlantirishda  beriladigan  sut 
aralashmalari 2 guruxga bo‗linadi: 
1-gurux. Moslashtirilmagan sut aralashmalari: bunday sut aralashmalari sigir 
sutini  turli  darajada  suyultirilgandan  keyin  shakar  qo‗shish  vositasida 
tayyog‗lanadi. Bunday sut aralashmalari tarkibi va foydaliligi jixatidan ona sutidan 
keskin farq qiladi. 
2-gurux.  Moslashtirilgan  sut  aralashmalari:  bunday  sut  aralashmalarni 
tayyog‗lashda sigir sutiga qayta ishlov berish vositasida tayyog‗lanadi. Bunday sut 
aralashmalar tarkibi va effektivligi jixatidan ona sutiga o‗xshash bo‗lib koladi. 
Ma‘lumki  sigir  suti  oqsilni  o‗zlashtirilishi  90%  ni  tashqil  etib,  anabolik 
foydaliligi  esa  yuqori  bo‗ladi.  Sut  zardobi  oqsilni  qiymati  kazeinga  qaraganda 
ortiq.  Shuning  uchun  moslashtirilgan  sut  aralashmalarini  tayyog‗lashda  sigir  suti 
oqsiliga  ishlov  berib,  kazeinini  katta  qismini  olib  tashlanishi,  sut  oqsilini  xazm 
bo‗lishiga ijobiy ta‘sir etib, almashinmaydigan aminoqislotalar faolligini oshiradi. 
Sigir  sutidagi  oqsilni  biologik  qiymati  kazein  miqdorini  kamaytirganda  maksimal 
bo‗lib, ona sutiga yaqin bo‗ladi. 
Ma‘lumki  sigir  suti  oqsilni  o‗zlashtirilishi  90%ni  tashqil  qiladi.  Sigir 
sutidagi  yog‗larni  ximiyaviy  tarkibida  to‗yingan  yog‗  kislotalarni  to‗yinmagan 
yog‗  kislotalaridan  ustunligi  kuzatiladi.  Sigir  sutida  to‗yingan  yog‗  kislotalaridan 
ustunligi  kuzatiladi.  Sigir  sutida  to‗yingan  yog‗  kislotalar  miqdori  ona  sutiga 
qaraganda  1,5-2  marta  ko‗p.  To‗yingan  yog‗  kislotalar  ichak  devorini  faoliyatini 
kitiklaydi.  Suv  bug‗ida  uchuvchi  yog‗  kislotalarni  (yog‗li,  kapridinli,  kaprinli) 
miqdori  sigir  sutida  ona  sutiga  qaraganda  10  marta  ko‗p.  Yog‗  kislotalar 
tarkibidagi bunday  muxim farqlar moslangan aralashmalar tayyog‗lash jarayonida 
kisman yog‗sizlantirish va sut yog‗larini o‗simlik yog‗lari bilan almashtirish uchun 
asos bo‗ladi. 


 
329 
Sigir  sutida  sut  qandi  ona  sutiga  nisbatan  kam.  Sigir  suti  laktozasi  bir 
tarafdan  yaxshi  xazm  bo‗ladi.  2-tomondan  esa  ichak  mikroflorasini  boshqarish 
faoliyati yo‗kligi bilan farqlanib ichak mikroflorasiga salbiy ta‘sir qiladi. Oddiy sut 
aralashmalarni 
tayyog‗lashda 
lavlagi 
shakarini 
qo‗shish, 
uglevodlar 
yetishmovchilikning  o‗rnini  bosishga  yog‗dam  bersa  ham,  ichakda  bijg‗ish 
jarayonining  buzilishini  kuchaytirib  ich  ketishga  olib  kelishi  mumkin.  Shuning 
uchun  sanoatda  bolalar  ovqatini  tayyog‗lashda  yetishmagan  qand  miqdorini 
to‗ldirish  maqsadida  lakto-laktuloza  dekstrin  maltozalaridan  foydalanish  tavsiya 
etiladi. 
Sigir  sutini  mineral  tarkibi  ona  sutiga  nisbatan  ayniqsa  natriy,  kalsiy  va 
fosforga  boy.  Natriy  miqdori  ko‗p  bo‗lganligi  sababli  sutni  bolani  1-xaftaligidan 
berish  xavfliroq  hisoblanadi.  Limon  kislota  va  fosfatlari  ko‗p  mikdorda  bo‗lishi 
sigir sutini yuqori buferligini belgilaydi. Sigir sutida kam mikdorda yog‗da eruvchi 
vitaminlar A,Ye,D,S lar bo‗lib, ko‗proq mikdorda vitamin V1, V2, V12 bo‗ladi. 
Moslashtirilgan  sut  aralashmalarida  sigir  suti  oqsili  qayta  ishlanib  kazein 
miqdorini  kamaytirib,  to‗yingan  yog‗  kislotalari  ma‘lum  bir  qismi  o‗rniga  o‗zida 
to‗yinmagan yog‗ kislotalari tutgan o‗simlik moylariga almashtiriladi, vitamin va 
mineral  tuzlar  miqdorini  bola  organizm  talabiga  muvofiklashtirilgan  bo‗lishi 
natijasida  aralashma  tarkibi  ona  suti  tarkibiga  yaqinlashgan  bo‗lib  koladi.  Jaxon 
sog‗likni  saklash  tashqilotlari  ekspertlarining  xulosasiga  ko‗ra  (Jeneva  1966) 
maxsus ishlangan sigir suti va ona sutining ozuqalik qiymati bir xilda bo‗ladi. 
Sun‘iy  ovqatlantirish  boshlanishida  bola  hayotining  juda  erta,  2  oylikka 
to‗lguncha  bo‗lgan  davrida  donar  ayol  suti  bilan  oziqlantirish  tavsiya  etiladi. 
Albatta bunday ovqatlantirish tabiiy ovqatlantirishni o‗rnini bosa olmaydi, ammo 
ona  suti  bo‗lmaganda  eng  makbul  yo‗li  hisoblanadi.  Sun‘iy  ovqatlantirilayotgan 
bolalar  uchun  oddiy  sut  aralashmalarini  tayyog‗lashda,  sigir  sutini  suyultirish 
uchun  suvni  o‗rniga  guruch,  grechka  yoki  boshqalardan,  don  yog‗masi 
kaynatmalaridan foydalanish qator afzalliklarga ega: 
bunda 3 ta uglevodni mosligi kuzatilib ( 2ta disaxarid – laktoza va saxaroza 
va don yog‗masi polisaxaridi – kraxmal), ichakda bijg‗ish jarayonini kamaytiradi. 
Aralashma kaloriyasini oshiradi. 
Yog‗ma kaynatmalari kazeinning xazm bo‗lishiga ijobiy ta‘sir ko‗rsatadi. 
Aralashma aminoqislota va tuz tarkibi yaxshilanadi. 
Oxirgi  yillarda  yaxshi  sifatli  moslashtirilgan  kuruk  sut  aralashmalari 
emizikli  yoshdagi  bolalar  uchun  «Kichkintoy»,  «Boychechak»,  «Laktogen  1,2» 
ishlab  chikarilmoqda.  Bularning  tarkibidagi  oqsil,  yog‗,  karbon  suv,  mineral  tuzi 
mikdor va sifat jixatidan ona sutiga o‗xshash bo‗ladi. Bu aralashmalar tarkibidagi 
oqsil, 
yog‗, 
karbon 
suvlarning 
nisbatiga 
ko‗ra 
«Kichkintoy», 
«Boychechak»,«Laktogen 1» lar bolani sun‘iy ovqatlantirishda yangi tug‗ilgandan 
boshlab, «Laktogen 2» ni 6 oylikdan bera boshlash tavsiya etiladi. 

Download 5,81 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   312   313   314   315   316   317   318   319   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish