Bir yoshgacha bo‘lgan bolalarning oqsil va ayrim moddalarga bo‘lgan
talabi.
yoshi (yillar)
0,0-0,5
0,5-1,0
1 .Tana ko‗rsatkichlari og‗irligi kg, bo‗yi sm
2.Ozuqa maxsulotlari energiya kkal/kg
kkal/sutkada
oqsil g/sutkada
6,0
6,0
108
650
9,0
7,1
98
850
319
Vitamin A retinol ekvivalent (RE)
Betta-korotin mg
Retinol ME
Vitamin D mkg
ME
Vitamin Ye mg-a-toqoferol (TE)
ME
Vitamin K mkg
Askorbin kislotasi mg
Tiamin mg
Riboflavin mg
13
375
2,25
1250
7,5
- zoo -
3
4,5
5,0
30
0,3
14
35
2,25
1250
10,0
400
4
6,0
10,0
35
0,4
Niatsin mg niatsin ekvivalent (NE)
Vitamin V6 mg
Foliy kislotasi mkg
Vitamin V 12 mkg
Kalsiy mg
Fosfor mg
Magniy mg
Temir mg
Rux mg
Yod mkg
Selen mkg
0,4
5
0,3
25
o,z
400
300
40
5,0
40
10
0,5
6
0,6
35
0,5
600
500
60
610
5,0
50
15
Food and Nutrition Board, National Rescarh Council. Rekommended
Dictaru Allowances Tenth Edition. Washington: National Academy of Sciences
1989. (ma‘lumoti bo‗yicha ).
Qo‘shimcha ovqatlantirish
Bola 4-6 oyga to‗lgunga qadar ona ko‗krak suti uni barcha oziqa
ingredientlariga, vitaminlar, mikroelementlarga bo‗lgan talabini qondiradi. 4-6
oydan keyin esa sog‗lom tabiiy ovqatlantirilayotgai bolalar bir qator mahsulotlarni,
ya‘ni temir, mis, kalsiy, kobolt, fosfor, magniy, marganets va x.k. tuzlarni
kiritishimizga muxtoj bo‗ladi Ayni oziqa ingredientlarni asosan o‗simlik ya‘ni
meva, sabzavot, don mahsulotlari tutganligi hisobiga, dastlabki qo‗shimcha ovqat
sifatida shu mahsulotlardan tayyog‗langan taomlar kiritiladi. Bu mahsulotlar
tarkibida challast moddalar, ayniqsa kletchatka va x.k. tutganligi sababli, ular
oshqozon-ichak sistemasi faoliyatini ham yaxshilaydi. Qo‗shimcha ovqatlar bolaga
kam mikdorda kiritilishiga qaramasdan ular yuqori mikdordagi energiya tutadi va
bolani sekin asta yangi ozuqa mahsulotlarni (taomlarni) kiritish uchun asosiy omil
bo‗ladi. Bu esa o‗z navbatida bolani kelgusida. umumiy ovqatlantirishga, ya‘ni
ko‗krakdan ajratish jarayonini asoratsiz kechishini ta‘minlaydi.
Bolaga dastlabki qo‗shimcha ovqatni kiritishda (va undan keyingilarini ham)
beriladigan taom gomogen bo‗lishini ta‘minlash zarur. Ikkinchi qo‗shimcha ovkat
esa birinchi qo‗shimcha ovqatga bola to‗liq o‗rgangandan so‗ng kiritilishi lozim.
Qo‗shimcha ovqatlarni ko‗krakdan emizmasdan oldin berish esa, bolani u yoki bu
320
ovqatga o‗rgatishda ahamiyati katta. Bolani yoshi kattalashishi bilan sekin asta
suyuk, undan keyin esa chaynashni talab kiluvchi qattiq ozuqa mahsulotlarini
kiritilishi kerak. Iloji boricha qo‗shimcha ovqatni qoshiqchadan berish lozim,
chunki so‗rg‗ich bilan boqish bolani kelgusida onani emishiga o‗z ta‘siriii albatga
ko‗rsatadi. Umuman ko‗krak yoshidagi bolalarga ularni tinchlantirish maqsadida
so‗rg‗ichlar tutish maqsadta no muvofik ekanligini nazarda tutish lozim.
Birinchi qo‗shimcha ovqat dastlab 3 - 5 choy qoshiq miqdorida beriladi va
albatta bolani najasi kuzatib boriladi. Agar bolaning najasi o‗zgarmasa, ikkinchi-
uchinchi kundan boshlab ovqat miqdori kuniga 40-50 gr orttirib boriladi.
Qo‗shimcha ovqatlarni turi, usuli, sifatida biz shu kungacha ko‗llanib
kelingan va o‗zini amaliyotda oqlagan, ortiqcha sarf xarajatlarni talab kilmaydigan
usulni. hamda xalkaro WELLSTART tomonidan taklif kilingan usullarini
keltirishni lozim topdik.
Birincha qo‗shimcha ovqat 4 - 6 oylikdan sabzavot pyuresi sifatida kiritiladi.
Bunda iloji boricha 2-3 sabzavot mahsulotlaridan (kartoshka, sabzi, karam, kovoq,
(kabachka), lovlagi) tayyog‗lab uning mnkdorini sekin asta 1-yilning oxirida 180 -
200 grammgacha yetkazib boriladi. (11-chi tablitsaga karang):
Ikkinchi qo‗shimcha ovqat sifatida esa dastlab 5 % mannaya bo‗tqasi so‗ng
10 % mannaya bo‗tqasi beriladi. Bu bo‗tqalarga kirilgan sabzi, kovoq, lavlagi
qo‗shib "pushti" bo‗tqa sifatida berish esa maqsadga muvofik. Yoki sanoatda
ishlab chikarilayotgan "Malыsh", "Koloboq", "Krutsinka", "Nestle" va x.k.o.
bo‗tqalarini 1-2 choy qoshiqdan berib boshlab, 7- oylikdan 100- 150 gr, yilni
oxirida esa 200 grga yetkazish kerak. (11 -tablitsa).
Ikkinchi qo‗shimcha ovqatni bola albatta birinchi qo‗shimcha ovqatga
o‗rgangandan so‗ng kiritiladi. Birinchi qo‗shimcha ovqatni kiritishga esa odatda 3 -
4 xafta kerak bo‗ladi. Hech kachon 1 - 2-chi qo‗shimcha ovqatlarni birin-ketin
berish tavsiya etilmaydi Birinchi qo‗shimcha ovqat bilan ikkinchi qo‗shimcha
ovqat o‗rtasida bolani ko‗krakdan boqilishi lozim.
Chaqaloqning 6 - 7 oyligidan boshlab yog‗siz go‗sht kaynatmasini (miqdori
50 mldan ortmasligi kerak) beriladi. Bu maxsulot oshqozon sekretsiyasini
stimullaydi. Go‗sht kaynatmasi sabzavot bo‗tqalari bilan berilishi maqsadta
muvofik. 7-7,5 oylikdan boshlab go‗sht farshi kiritilib (20-30 gr), uni 10- oylikdan
frikadelka bilan almashtiriladi va oxirida esa (12-'oydan) par da pishirilgai
katletlar, tiftellar kiritiladi. Non maxsulotlari 8- oylikdan oq undan tayyog‗langan
suxariklar sifatida yog‗siz go‗sht bulonida yoki sabzavot kaynatmasi bilan
kiritilgani maqsadta muvofik. Qolgan ozuqa mahsulotlarini kiritish usuli ham
yuqorida keltirilgan tartibda berilishi kerak, ularning kiritish vaqti esa 11-chi
tablitsada keltirilgan. Sigir sutini esa bola ko‗krakdan ajratilayotgan davrda, bola
kundalik ratsioniga kiritilgani ma‘qo‗l. Kefirni esa V..Ye. Polyakov va boshqalar
(1992 i) 5- oydan kiritishni tavsiya etadilar. Bizning fikrimizcha bu qo‗shimcha
ovqat turini 8- oydan ko‗shilgani maqsadga muvofik (uchinchi qo‗shimcha ovqat
sifatida).
11-Tablitsa.
321
Qo‘shimcha ovqat turlari va ularni kiritish vaqtlari.
(I.M. Voronsov, A.M. Mazurin- dan olingan 1986 y).
Do'stlaringiz bilan baham: |