Bolalar jismoniy tarbiyasi

4.2.
 
Jismoniy mashqlar-jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi sifatida 
Mashqlar jismoniy tarbiya vositasi bо‘lib chiqishi qadim zamonlarga 
bog‘liq. Qazilmalar natijasida topilgan har-xil uy-rо‘zg‘or buyumlari, turli 
yodgorliklar, qoyalardagi rasmlar va tasvirlar avloddan-avlodga о‘tgan, avlodning 
madaniyati, jismoniy madaniyatni yuzaga keltirgan. 
Jismoniy mashqlar mehnat orqali vujudga kelgan. Jismoniy mashqlarni 
rivojlanishiga san’at, harbiy ish, din va milliy qadriyatlar о‘zining salmoqli 
ta’sirini kursatadi. Lekin jismoniy mashqlarning rivojlanishida moddiy 
talabchanlik va hayot sharoiti hal qiluvchi omil bо‘lib hisoblanadi. 
Jismoniy mashqlar kelib chiqishdan boshlab, ijobiy bilim va malaka bilan 
bog‘liq bо‘lgan. 
Jamiyatni va jismoniy tarbiyani rivojlanishi, jismoniy mashqlarni mehnat va 
harbiy ish bilan о‘zaro bog‘liqligi yuqolib bordi. Bu murakkab harakat 
faoliyatidan ayrim mashqlar (turli masofalarga yugurish, uzoqqa uloqtirish, 
uzunlikka sakrash…) ni ajratib olish va ulardan jismoniy tarbiya maqsadlarida 
foydalanish imkonini berdi. Shunga о‘xshash nishonga otadigan bо‘ldilar… 
Mashqlarni alohida bо‘linib, ajralib chiqishi endi kishilarni mehnatga, 
jismoniy tarbiya va sportga hamda harbiy ishga tayyorlay boshladi va bu ularni 
jismoniy va ruhiy rivojlanishlarini ta’minlaydi. 
Jismoniy harakatlar bu erkin harakatlardir. Ularni bajarish, tо‘xtatish, 
о‘zgartirish kishi ixtiyori bilan amalga oshiriladi. 
Jismoniy mashqlarni shakli va mazmuni. 
Jismoniy mashqlar bir-biridan ham mazmun, ham shakl jihatidan farqlanadi. 
Jismoniy mashqlar mazmuniga qator jarayonlar fiziologik, biologik, 
bioximik, psixolik bog‘liqligi kiradi. Jismoniy mashqlarni bajarish (ixtiyoriy 
harakatlar) harakat tasavvuri, diqqat, tafakkur, irodaviy zо‘r berish, hissiyotlar kabi 
psixik jarayonlar bilan bog‘liqdir. Turli jismoniy mashqlarni bajarishda 
organizmning yurak-tomir, nafas olish tizimida о‘zgarishlar yuzaga keladi. 
Jismoniy mashqlar mazmuniga pedagogik nuqtai nazardan qaraganda 
ularning ta’lim-tarbiyaviy vazifalarni xal etish (harakat, kо‘nikma va 
malakalarining shakllanishi, jismoniy fazilatlarni rivojlantirish

) dagi ahamiyatini 
belgilaydi.