Bolalar jismoniy tarbiyasi

 

---

54 
5.2 Harakatli о‘yinlarni turlari 
Bolalarning har tomonlama rivojlanishida о‘yin asosiy faoliyat turi
bо‘lib hisoblanadi. Bola yoshligida qanchalik kо‘p о‘ynasa, bu uning keyinchalik 
maktabda yaxshi о‘qishi, kelgusi mehnat faoliyatiga ijobiy ta’sir kо‘rsatadi. О‘yin 
bu bola faoliyatining yorqin turi sanaladi. Zero, о‘yin jarayonida uning irodasi, 
hissiyoti, ehtiyoji, qiziqishlari, ta’sirchanligi, ya’ni butun shaxsiyati shakllanadi.
О‘yin buyumli va ijtimoiy voqelikdagi harakat qilish va uni anglashga 
qaratilgan jarayondir. Kichik yoshdagi bolalarga dastlabki asosiy buyumlar bilan 
bajariladigan harakatlar qiziqarli tuyiladi va ular kelgusida bolalarning о‘yindagi 
kattalar munosabati va harakatlarini qayta aks ettirishlariga xizmat qiladi. 
Qadimdan о‘zbek halqi bolalariga turli halq о‘yinlarni о‘ynatib о‘rgatib kelganlar 
va о‘yinlar orqali uddaburonlik, chaqqonlik, topqirlik, mehr-shafqatlilik kabi 
fazilatlarni tarkib toptirib, mehnatga о‘rgatib boriladi. 
Harakatli va kam harakatli о‘yinlarni tanlash va rejalashtirish dasturga 
muvofiq amalga oshiriladi. Bunda har bir yosh guruhining sharoiti hisobga olinadi, 
chunonchi: bolalarning jismoniy va aqliy rivojlanishining umumiy darajasi, harakat 
kо‘nikmalarining rivojlanishi, har bir bola sog‘lig‘ining ahvoli, individual 
tipologik xususiyatlari, yil fasli, kun tartibi, о‘yinni о‘tkazish о‘rni, shuningdek, 
bolalar qiziqishlarining о‘ziga xos xususiyatlari. 
Harakatli о‘yinlar ichida guruhning barcha bolalari bir vaqtda faol ishtirok 
etadigan о‘yinlar («Chumchuqlar va avtomobilь», «Kimning zvenosi tezroq 
saflanadi», «Ayyor tulki» va boshqalar) ham bor. Shu bilan birga, harakatlarning 
navbatliligi asosiga qurilgan («Quvlashmachoqlar», «Kim lentani tezroq tortadi», 
«Xaltachalarni almashtirish» va hokazo) foydali va qiziqarli о‘yinlar ham mavjud. 
Mazkur о‘yinlar irodani tarbiyalashga yordam beradi, о‘zini tuta bilishga о‘rgatadi.