Bolalar jismoniy tarbiyasi

Yurish va yugurishga о‘rgatish metodikasi 
Maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy harakat turlarini rivojlantirishning 
о‘ziga xos xususiyatlari mavjud. О‘rgatishning ushbu bosqichida harakat 
malakalari va kо‘nikmalari kо‘lamining kengayishi, jismoniy fazilatlar (tezlik, 
chidamlilik, tezkorlik va boshqalar)ning rivojlanishi bilan bog‘liq holda ham 
mashqlarni yaxlit, ham harakat texnikasi elementlarini alohida-alohida 
muvaffaqiyatliroq о‘zlashtirish imkoniyati yuzaga keladi. 
Besh-olti yoshli bolalarda о‘z oldilariga qо‘yilgan vazifalarni ongli tushunib 
yetish, vaziyatni baholash, о‘z harakatlarini boshqara bilishga muayyan 
tayyorgarlik bо‘ladi, shuning uchun, og‘zaki kо‘rsatma berish va tushuntirish 
yordamida maktabgacha yoshdagi bolalarning harakat faoliyatida mustahkam bilim 
va kо‘nikma shakllantirish mumkin bо‘ladi. 
Maktabgacha ta’lim muassaslari uchun yaratilgan ta’lim-tarbiya dasturi, 
Maktabgacha ta’limga qо‘yiladigan Davlat talbalariga muvofiq barcha guruhda 
bolalar yurish, yugurish, muvozanat saqlash, sakrash, uloqtirish, tirmashib 
chiqishga о‘rganib, uni takomillashtirib boradilar, sport о‘yinlari: bastketbol, 
futbol, sport elementlari va hokazolarni egallaydilar. 
Yurish
kishining siklik harakatiga mansub tabiiy siljish usulidir. Harakatlarning 
siklliligi bir xildagi sikllarning kо‘p marotaba takrorlanib turishidan iborat bо‘ladi. 
Tо‘g‘ri yurish kо‘nikmasini shakllantiruvchi mashqlarning vazifasi bolada 
tо‘g‘ri qad-qomat, olg‘a qadam tashlash, gavda muvozanatini saqlashga, tovon

---

41 
gumbazining shakllanishiga yordam beruvchi qо‘l va oyoq harakatlari uyg‘unligini 
tarbiyalashdan iboratdir. 
Yurishdagi jismoniy yuklama uning sur’ati va bunda sarf bо‘ladigan kuchga 
bog‘liq bо‘ladi. Yurishning odatdagi о‘rtacha, tetik sur’ati katta miqdordagi 
muskulaturani faol faoliyatga jalb etadi va yurak-tomir hamda nafas olish tizimi 
faoliyatini kuchaytiradi, shu asosda modda almashishining oshishiga yordam 
beradi. 
Bola о‘z hayotining birinchi yili ohirida yurishga о‘rgana boshlaydi. Bunda 
bola oyoqlarini keng yozgan holda yuradi, qо‘llarini yon tomonlarga, yuqoriga va 
oldinga uzatgan holda о‘z muvozanatini saqlaydi. 
Bola ikki yoshga qadam qо‘yganda о‘zi uchun qulay bо‘lgan suratda yuradi.
U yoshga qadam qо‘ygan barcha bolalarda oyoq va qо‘l harakatlarining 
uyg‘unligini kо‘ramiz; bolalar yurganda yо‘nalishga rioya qiladilar, yurishdan 
yugurishga о‘tadilar. 
Tо‘rt yoshga qadam qо‘ygan bolada yurishni shakllantirishning asosiy sharti 
maqsadga yо‘nalgan ta’limdir. Bola yoshga qadam qо‘yganda tо‘g‘ri qad-qomat, 
qо‘l va oyoqlarni bemalol idora qilish, fazoni, yо‘nalish о‘zgarishini erkin 
mо‘ljalga olish kо‘nikmasini egallay boshlaydi. 
Olti yoshga qadam qо‘ygan bolalarni yurishi birmuncha barqarorligi va 
sur’atining sekinligi, qadamning kattaligi bilan xarakterlanadi.