Bolalar jismoniy tarbiyasi

 MTM ta’lim jarayonining maqsadlari
О‘quv-tarbiyaviy 
jarayonning 
maqsadi 
bolalarda 
umumiy 
asosiy 
ompetensiyalar va rivojlanish sohalari kompetensiyalarini shakllantirish

---

24 
uchun tegishli sharoitlar yaratishdan iboratdir.
MTMda ta’lim jarayonini tashkil qilish tamoyillari
MTM ta’lim jarayonining tamoyillari quyidagilardan iborat:
-bola huquqlari, о‘ziga xos rivojlanish xususiyatlari va salohiyatlarini
hisobga olish;
- ta’lim jarayonida barcha turdagi rivojlanish sohalarining о‘zaro
bog‘liqligi;
- bola salomatligini asrash va mustahkamlash, uning ehtiyojlari, shu
jumladan, uning harakatlanish ehtiyojlarini qondirish;
- bolaning ijodiy qobiliyatlarini qо‘llab-quvvatlash;
- о‘yin orqali ta’lim berish va rivojlantirish;
- bolaning rivojlanishi va ijtimoiy moslashishi uchun qulay muhit
yaratish;
- bola uchun xavfsiz muhitni ta’minlash;
- MTMning oila, mahalla va maktab bilan hamkorligi;
- milliy madaniy an’analar qadriyatini oshirish va boshqa millatlar
madaniyatiga hurmat, boshqa millatlar madaniyatining о‘ziga xos
xususiyatlarini hisobga olish;
Bolaning maktabgacha ta’lim muassasasidagi rivojlanishini qо‘llab-quvvatlash 
jamoaviy ish hisoblanadi va uning amalga oshirilishi uchun maktabgacha ta’lim 
muassasasi rahbari javobgar bо‘ladi.
Bolaning rivojlanish sohalari kompetensiyalari Bolaning kompetensiyalari bola 
rivojining quyidagi sohalarida belgilanadi:
- jismoniy rivojlanish va sog‘lom turmush tarzining shakllanishi;
- ijtimoiy-hissiy rivojlanish;
- nutq, muloqot, о‘qish va yozish malakalari;
- bilish jarayonining rivojlanishi;
- ijodiy rivojlanish.
Maktabgacha ta’lim muassasasi о‘quv-tarbiyaviy jarayonni о‘quv yili
bо‘yicha tashkil qiladi.
О‘quv yili 2 sentabrda boshlanadi va 31 maygacha davom etadi.
1 iyundan 31 avgustgacha MTMda yozgi sog‘lomlashtirish davri tashkil
etiladi.

---

25 
О‘quv-tarbiyaviy jarayon guruhning kundalik ish tartibiga tayanadi va unda 
pedagog tomonidan rejalashtirilgan kundalik harakatlar, bolalar о‘yinlari, bо‘sh 
vaqt va о‘quv-tarbiyaviy faoliyat turlari navbatma-navbat amalga oshiriladi.
О‘quv-tarbiyaviy jarayon ta’lim va ijtimoiy ehtiyojlar (salomatlik, ovqatlanish 
va xavfsizlik)ni qondirish maqsadida bolaning yoshi va individual rivojiga 
asoslanuvchi о‘quv rejaga muvofiq olib boriladi. О‘quv-tarbiyaviy jarayon bola 
hayoti va uning atrofidagi muhitdan kelib chiquvchi yagona bir butun mavzuga 
birlashtiriladi
О‘quv-tarbiyaviy jarayonni rejalashtirish ta’lim sharoitlariga bog‘liq holda 
integratsiya, xilma-xillik va moslashuvchanlik tamoyillaridan tarkib topadi.
О‘quv-tarbiyaviy jarayonda quyidagi rejalashtirish turlari qо‘llaniladi:
yillik mavzuviy;
haftalik
Rejalashtirishda ta’lim jarayonining mavzusi, maqsadlari, mazmuni va turlari 
yoritiladi. Jarayon turlarini tanlashda nafaqat о‘quv-tarbiyaviy jarayonning 
umumiy maqsadlari, balki rivojlanish sohalari bо‘yicha maqsadlar, faoliyat 
mazmuni va turlarini integratsiyalash ham hisobga olinadi. Rejalashtirishda kun 
tartibini hisobga olish zarur. Kun tartibi ish sur’atini belgilaydi va bolaga bir 
faoliyatdan boshqasiga oson о‘tishda yordam berishi lozim. Shuni yodda tutish 
joizki, о‘yin maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy faoliyati hisoblanadi. Kun 
tartibini tuzishda kunduzgi uyqu, dam olish vaqti va sayrga chiqish vaqti hisobga 
olinadi.
Tarbiyachining ish jurnali quyidagi bо‘limlardan tashkil topadi:
Bolaning individual rivojlanishini kuzatish uchun О‘zbekiston Respublikasining 
ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qо‘yilgan Davlat talablarida 
aks ettirilgan sohalar va kichik sohalar hamda kutilayotgan natijalar (malaka va 
kо‘nikmalar) olingan. Bolaning rivojlanish xaritasi 3 dan 7 yoshgacha bо‘lgan 
davrni о‘z ichiga oladi, har bir bola uchun individual tarzda yiliga uch marta 
tо‘ldiriladi6. Maktabgacha ta’lim muassasasidan chiqishda 6-7 yoshdagi bolaning 
maktabga tayyorlik xaritasi tо‘ldiriladi (faqat maktabgacha ta’lim muassasa 
bitiruvchilari 
uchun6). 
Maktabga 
tayyorlik 
deganda 
bolada 
umumiy 
kompetensiyalarni va rivojlanish sohalari kompetensiyalarining shakllanganligi 
tushuniladi. Bu xarita maktabgacha ta’lim muassasasining har bir bitiruvchisi 
uchun tо‘ldiriladi. Unda Davlat dasturiga muvofiq rivojlanishning beshta sohasi 
(bola kompetensiyalari) bо‘yicha kutilayotgan natijalar ifodalanadi.
Bolaning rivojlanish xaritasi 3 dan 7 yoshgacha bо‘lgan davrni о‘z ichiga oladi, har 
bir bola uchun individual tarzda yiliga uch marta tо‘ldiriladi6.
Maktabgacha ta’lim muassasasidan chiqishda 6-7 yoshdagi bolaning maktabga 
tayyorlik xaritasi tо‘ldiriladi (faqat maktabgacha ta’lim muassasa bitiruvchilari 
uchun6). Maktabga tayyorlik deganda bolada umumiy kompetensiyalarni va 
rivojlanish sohalari kompetensiyalarining shakllanganligi tushuniladi. Bu xarita 
maktabgacha ta’lim muassasasining har bir bitiruvchsi uchun tо‘ldiriladi. Unda 
Davlat dasturiga muvofiq rivojlanishning beshta sohasi (bola kompetensiyalari) 
bо‘yicha kutilayotgan natijalar ifodalanadi.

---

26 
Tarbiyachiga u yoki bu natija qanday darajada aks etayotganini belgilash taklif 
etiladi. Rivojlanishning beshta sohasi (bola kompetensiyalari) umumlashtiriladi va 
tavsiya hamda takliflar kо‘rinishida ota-onalar e’tiboriga havola etiladi.