Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

3.15. Tish pulpasini yallig`lanishini davolash jarayonida vujudga kelishi 
mumkin bo`lgan asoratlar, sabablar va ularni bartaraf etish yo`llari 
1. Davolashning biologik usulini qo`llaganda ob’ektiv va sub’ektiv 
sabablarni to`la va aniq hisobga olmaslik natijasida yallig`lanishga qarshi dori-
darmonlar noto`g`ri tanlanganda, ovqat chaynayotgan mahalda yoki kechqurun 
tishda og`riq paydo bo`lishi mumkin. Bunda shakllanmagan ildizli tishlarni qayta 
og`riqsizlantirib, amputatsiya usulini, katta oziq sut tishlarida jonsizlantnrish yo`li 
bilan amputatsiya usulini, shakllangan ildizli tishlarda to`liq ekstirpatsiya usulini 
qo`llash maqsadga muvofiqdir. 
2. Davolashning og`riqsizlantirish (amputatsiya yoki ekstirpatsiya) usullari 
qo`llanilganda 
tishda 
kuchli 
og`riq 
paydo 
bo`lishi 
mumkin. 
Bunga 
og`riqsizlantirish texnikasining buzilishi yoki tanlangan og`riqsizlantiruvchi 
vositaning kuchsizligi sabab bo`ladi. Bunday hollarda qo`shimcha ravishda 

---

52 
to`g`ridan-to`g`ri pulpa to`qimasiga BI-8 uskunasi yordamida bosim ostida 
anestetik purkash yaxshi natija beradi. 
3. a) Davolashning jonsizlantirish (devitalizatsiya) usuli qo`llanilganda 
tishda og`riq paydo bo`ladi. Bunga arsenat kislotasi ustidan og`riqsizlantiruvchi 
vositaga ho`llangan tampon qo`yilmasligi yoki arsenat kislotasi ustiga qo`yilgan 
vaqtinchalik plombaning pulpa to`qimasiga kuchli bosim ko`rsatishi sabab bo`ladi. 
Bunda og`riq kuchayadi va bolaning ota-onasi uni yana shifokor xuzuriga qayta 
olib kelishga majbur bo`ladi. Bu holda vaqtinchalik plomba olib tashlanadi, 
yangitdan arsenat kislota qo`yilib, ustidan og`riqsizlantiruvchi vosita shimdirilgan 
g`ovak paxta tampon qo`yiladi, ohistalik bilan suvli dentin pastadan tayyorlangan 
vaqtincha plomba bilan kovak berkitiladi. 
b) Agar jonsizlantiruvchi vosita qo`yilgandan keyin 1-3 kun o`tib tishda 
ovqat chaynash paytida og`riq sezilsa, bunga arsenat kislotasining ortiqcha 
miqdorda qo`yilganligi yoki bo`lmasa ko`rsatilgan muddatdan uzoqroq vaqt 
mobaynida tish kovagida ushlanib turilganligi sabab bo`ladi. Bu noxush vaziyatni 
bartaraf etish uchun shakllangan ildizli tishlarda ekstirpatsiya, shakllanmagan 
tishlarda chuqur amputatsiya usullaridan foydalanib, tish pulpasi to`liq yoki 
qisman olib tashlanadi. Ildiz kanalining kirish qismiga unitol yoki 
qalampirmunchok moyiga shimdirilgan paxta tampon qo`yilib, tish kovagi 
vaqtinchalik plomba yordamida 4-6 kuncha berkitiladi. Shu vaqt mobaynida 
tishdagi og`riq pasayib to`xtaydi va davo tadbiri oxiriga yetkaziladi. 
Ba’zan arsenat kislotasi ta’sirida to`liq jonsizlantirilmagan pulpa 
amputatsiyasidan keyin mumiyolashtirish uchun qo`yilgan rezorsin-formalin 
suyuqligi ta’sirida ham kuchli og`riq paydo bo`lishi mumkin. Uni bartaraf etish 
uchun vaqtinchalik plomba olinib, kanalning kirish qismiga ko`yilgan fenol yoki 
boshqa bir kimyoviy eritmaga ho`llangan tampon vositasida ildiz pulpasi 
kuydiriladi (koagulyatsiya). So`ngra kuydiruvchi vosita olib tashlanib, o`rniga 
yana rezorsin-formalinli tampon qo`yilib, kovak 2-3 kunga berkitiladi. 
Yallig`langan tish pulpasini butunlay olib tashlash (ekstirpatsiya) usuli 
qo`llanilayotgan paytda tish kanalidan qon tomirlar uzilishi natijasida kuchli qon 
oqishi mumkin. Bunday hollarda kanalga 2-3 pulpaekstraktor birga kiritilib, ildiz 
pulpasi to`liq, olib tashlanadi va kanalda adrenalin suyuqligi shimdirilgan paxta 
turunda 1-2 kuncha qoldirilib, kovak vaqtinchalik plomba bilan berkitiladi. Ana 
shu muddat o`tgandan keyin qon oqishi to`xtaydi va davolash oxiriga yetkaziladi.