Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

 
7.11.6. Qon kasalliklari 
Organizmda qizil qon tanachasi - eritrotsitlar rivojlanish jarayoni 
(eritropoez)ning buzilishi va boshqa tur qamqonlik kasalliklarida odatda og`iz 
bo`shlig`i shilliq pardasi och pushti rangini yo`qotib, oqish tusga kiradi. Ayniqsa, 
bu kamkonlik belgisi milk va til shilliq pardasida yaqqol namoyon bo`ladi. Og`iz 
bo`shlig`ida boshqa xil o`zgarishlar kuzatilmaydi. Oq qon tanchalarining 
rivojlanish sikli (leykopoez) buzilishi oqibatida o`tkir va surunkali leykoz xastaligi 
yuzaga keladi. Buning natijasida ko`pgina bolalarda kasallikning ayniqsa 
og`irlashgan davrida og`iz bo`shlig`i shilliq pardasida bir qadar o`zgarishlar 
vujudga keladi.(47-rasm) Oq qon tanachalari giperplaziyasi (ko`payib ketishi) 
ko`proq kattalarga xos bo`ladi, ammo bunday xolni kattaroq yoshdagi bolalar va 
o`smirlarda ham uchratish mumkin. 
Shilliq pardadagi o`zgarishlar milkning kataral yallig`lanishi, til, tanglay, 
xalkum pardasi va murtaklarda nekrotik jarayonlarning yuzaga kelishi bilan 
baxolanadi. Shilliq pardalarda oqish, kimyoviy ta’sirotdagidek dog`lar paydo 
bo`ladi va ular sekin kattalasha boshlaydi. Atrof to`qimalarda hech qanday 
o`zgarish 
belgilari 
ko`rinmaydi. 
Leykoz 
xastaligida 
yuz 
beradigan 
trombotsitopeniya 
(trombotsitlarning 
son 
jihatdan 
kamayishi) 
natijasida 
jarohatlarda qon quyilish belgilari paydo bo`ladi va ulardagi o`lgan to`qimalar 
qo`ng`ir-jigarrang tusga kiradi. Nekrozga uchragan (o`lgan) to`qimaning atrofdagi 
sog`lom shilliq pardadan ajralishi (ostorjeniye) sust kechadi. Ular sog`lom to`qima 
sathiga nisbatan ko`tarilib, nekrotik tiqinlarni hosil qiladi. O`rab turgan epiteliy 
to`qimasi tiklanish jarayonida tiqinlar ostiga o`sib kiradi va tiqinlar ajralib 
tushgandan keyin ular o`rnida tez bitib ketadigan kichik jarohat yuzalari ko`rinadi. 
To`qimalarning o`lish (nekroz) jarayonlari tomirlarda trombozlar hosil 
bo`lishi, infiltratlarning parchalanishi, to`qima trofikasi buzilishi oqibatlarining 
natijasidir. Yuqorida zikr etilgan xastaliklarda glyukokortikoid preparatlarining 
uzoq muddat davomida qabul qilinishi va organizmdagi immunologik himoya 

---

243 
vositalarining pasayishi kandidozli yallig`lanish jarayonlarni vujudga keltirishi 
mumkin. 
O`tkir leykozlarning boshlanishi odatda o`tkir yuqumli xastaliklarga xos 
bo`lgan klinik belgilar bilan kuzatiladi. Oqibatda uzoq muddat mobaynida 
noma’lum bo`lib qoladi. Yuqumli xastaliklardaya farqli o`laroq, og`iz bo`shlig`ida 
o`zgarishlarning 
aniqlanishi 
ko`pgina 
hollarda 
bemorlarni 
stomatolog-
shifokorlarga murojaat qilishga majbur qiladi. Shuni hisobga olgan holda davo 
tadbirlari natija bermagan og`iz bo`shlig`i jarohatlari bilan to`qnashganda albatta 
bemor qonini laboratoriya usulida tekshirib ko`rish zarur. Tekshirish natijalari 
osonlik bilan bemorda qon kasalligi borligini ko`rsatadi.