Bolalar adabiyoti

O`rta va katta yoshdagi bolalar kitobxonligi

Bu davr bolalar kitobxonligida o`qish; mehnat qilish; kasb-hunar o`rganish; yurish-turishda o`zgalarga o`rnak ko`rsatish; sport olamida chiniqish; mardlik va dovyuraklikni o`zida jo qilish kabi muhim vazifalar turadi. Oddiy bir misol. Keltirishlaricha, zabardast, bilagida kuch-quvvati to`lib-toshib turgan bir yigitning tomirida ishyoqmaslik, dangasalik oqib qoladi. O`zi, bola-chaqasi och, yupun, bir parcha nonga muhtoj.

Ana shu yigit o`rmon bo`ylab yurib ketayotganida uning qarshisidan bir donishmand chol chiqib qoladi. Bularnnig o`rtasida bo`lib o`tgan savol-javob har qanday kitobxonning g`ashiga tegadi, uni o`ylashga, mehnat qilib, peshona teri to`kib yashashga undaydi. Yigit donishmandga murojaat qilib:

- Otaxon, ochman, non bering, - dedi.

- O`ng ko`zingni bersang, bir parcha non beraman, - dedi donishmand.

- Yo`q, o`ng ko`zim o`zimga kerak, - dedi yigit.

- Unday bo`lsa, chap ko`zingni ber, - dedi donishmand.

- Chap ko`zim o`zimga kerak, - dedi yigit.

- Mayli, o`ng qo`lingni bera qol, - dedi donishmand.

- O`ng qo`lim o`zimga kerak, - dedi yigit.

- Bo`lmasa chap qo`lingni ber, - dedi donishmand.

- Chap qo`lim o`zimgi kerak, - dedi yigit.

Donishmand shu zaylda yigitning jamiki a’zolarini so`rab chiqdi. Yigit hammasini rad etdi. Shunda donishmand:

- To`rt muchang sog` ekan ishla, biror kasb-hunar o`rgan. Tog`ni ursang talqon qiladigan yigit ekansan o`zingning kallang, onging, mehnating, hunaring bilan non top, tirikchilik o`tkaz, - dedi.

Demak, bu davr bolalarida har tomonlama mas’uliyat bor, vazifa, yuk bor. Shuning uchun ham bu yoshdagi bolalarga xalqimizning shonli tarixi, bugungi hayoti haqida yozilgan turli janrdagi asarlarni tavsiya etish mumkin. “Shiroq”, “To`maris” kabi afsonalar, “Uch og`a-ini botirlar”, “Ur to`qmoq”dek ertaklar bilan birga, Oybek, G`afur G`ulom, Zafar Diyor, Quddus Muhammadiy, Hakim Nazir, Shukur Sa’dulla, Anvar Obidjon, Tursunboy Adashboev va boshqalarning zamonaviy mavzudagi eng yaxshi asarlari muhim tarbiyaviy ahamiyat kasb etadi.

Jahon bolalar adabiyotining A.Pushkin, L.Tostoy, S.Servantes, D.Defo, J.Svift, E.Voynich, K.Chukovskiy, S.Marshak kabi namoyandalari yaratgan asarlar bolalar dunyoqarashini shakllantirishga ijobiy ta’sir ko`rsatadi.

Ko`rib o`tganimizdek, bolalar adabiyoti o`ziga xos xususiyatlari bilan kattalar adabiyotidan farq qiladi. Zotan, bolalar yozuvchisi dunyo voqealarini bolalar tasavvuri, tushunchasini nazarda tutib tasvirlaydi. Shu orqali bolalarni olg`a intilishga chaqiradi, hayotni chuqur anglashga va sevishga yordam beradi.