Bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirish muammosining nazariy o’rganilganligi

Jarayon(mehnat) sub’ekti : bo’lajak o’qituvchi


Kasbiy moslashtirish mazmuni

Fiziolo-gik		Ijtimoiy-		Kasbiy-		Tashkiliy
		psixologik		pedagogik

Bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirishning shart-sharoitlari

Axborotli

Texnologik

Refleksiv

Motivatsiya, kasbiy

Kasbiy faoliyat

O’zini-o’zi kasbiy

kompeten-

talablarining faol

anglash va

tsiyalarni bilish,

o’zlashtirishga

rivojlantirish

muhiti,

kasbiy

yo’naltirilgan jarayon,

aksiologik

yo’nalganlik

shakl, metod, vositalar

yondashuv

Kutiladigan natija

Fiziologik, ijtimoiy-

Kasbiy-pedagogik

psixologik moslashish

moslashish

Bo’lajak mutaxassisning kasbiy moslashuvi
2.21.-rasm. Bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirish modeli.
47
Mazkur modelga tayangan holda tizimli yondashuv asosida bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirish jarayonining muvaffaqiyatini ta’minlovchi

texnologiya ishlab chiqildi. Unda asosiy uch bosqichli tizim(motivatsion, o’zlashtirish, kasbiy o’zini anglash) o’rganildi.

Bosqichlar

Motivatsion

Faoliyat

Kasbiy o’zini

talablarini

anglash

o’zlashtirish

Mazmuni

Kasbiy

tasavvurlar-

Kasbiy kompeten-

Guruh

va

kasbiy

ning

shakllanishi;

tsiyalar,

faoliyat

muhitda o’z o’rnini

kasbiy

yo’nalganlik,

talablari,

topish,

mehnat

pedagogik

faoliyatga

qadriyatlarning

sharoitlariga

faol

intilish motivatsiya-si

o’zlashtirilishi

kirishish,

kasbiy

shakllanish

Shakl,

Debatlar,

kasting-lar,

Axborotli

ma’-

“SWOT va TOWS-

metod,

brifinglar,

ruzalar,

munoza-

tahlil”,

esselar,

vositalari

uchrashuvlar,seminar-

ralar, eminarlar,

treninglar, “Mening

treninglar,

kichik

Keys-stadi, rolli-

kasbiy

istiqbolim”,

guruhlarda

ishlash,

ishbilar-mon

grafik

organayzer-

taqdimot boshq.

o’yinlar,

vebinar,

lar va boshq.

forum-lar

va

boshq.

2.2.1-rasm.

Bo’lajak

o’qituvchilarni

kasbiy

moslashtirish

texnologiyasi.

Ma’lumki, bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirish jarayoni murakkab va individual jarayon hisoblanadi. Bunda talaba shaxsining individualligi, ta’lim sharoiti, muhit hamda shaxslararo munosabatlar tizimining o’zaro bog’liqlikda tadqiq etilishi maqsadga muvofiq sanaladi. Shuningdek, moslashish jarayonlarining samarali kechishi bo’lajak o’qituvchilarning kasbiy faoliyatga nisbatan maqsadli yo’nalganligini hamda aksiologik yondashuvini shakllanishiga, kasbiy rivojlanishiga sabab bo’ladi. Bu esa kasbiy faoliyat

48
samaradorligi, natijaviyligi hamda mutaxassining uzoq ijodiy umr ko’rishiga o’z ta’sirini o’tkazadi.

35. 
    BOB BO’YICHA XULOSALAR
    

1. 
   Oliy ta’lim muassasalaridagi o’quv jarayonini modernizatsiyalashning
   

o’ziga xos jihati talabalarda kasbiy tayyorgarlikning faqat umumiy parametrlarini shakllantirish bilan emas, balki ulardagi ijodkorlik, jarayondan ko’zlangan maqsad va vazifalarni aniq prognoz qila olish va shunga intilish ko’nikmalarini rivojlantirish, pedagogik jarayonni mvafffaqiyatli yo’lga qo’yishning maqbul yo’llarini ishlab chiqib, amalga tatbiq etish malakalarini rivojlantirish darajasi bilan tavsiflanadi.

2. 
   Bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirishga qo’yiladigan zamonaviy talablar mazkur ta’lim muassasalaridagi pedagogik jarayonni tashkillashtirishga nisabatan innovatsion yondashuv zaruratini keltirib chiqaradi. Bu esa tadqiqot doirasida kasbiy moslashtirish jarayoniga ta’sir etuvchi pedagogik-psixologik omillar va zaruriy shart-sharoitlarni aniqlashtirishni nazarda tutadi.
   

2. 
   Tadqiqot ishining mazkur bobida olib borilgan empirik tahlillar bo’lajak o’qituvchilarni kasbiy moslashtirishning axborotli-mazmunli va tashkiliy-metodik omili tizim samaradorligini ta’minlovchi asosiy mezonlardan biri ekanligini tasdiqladi.
   

2. 
   Tajriba natijalari innovatsion o’qitish texnologiyalari asosida kasbiy moslashtirish yo’llarini ishlab chiqish va amaliyotga tatbiq etish o’rganilayotgan
   

tadqiqot muammosining ijobiy echimini ta’minlashi mumkinligini ko’rsatdi.

5. 
   Ishning navbatdagi bosqichlarida innovatsion texnologiyalarning imkoniyalaridan kelib chiqib, bo’lajak o’qituvchilarning pedagogik faoliyat talablariga moslashtirishga yordam beruvchi samarali metodlarni ishlab chiqish maqsadga muvofiq ekanligi asoslandi.
   

49

61. 
    BOB. PEDAGOGIK TAJRIBA-SINOV ISHLARINING TASHKIL ETILISHI VA NATIJALAR TAHLILI
    

1.