Bohodir eshov o’zbekiston davlatchiligi va boshqaruvi tarixi


Devoni mamlakai xos (davlat ish boqaruvchisi devoni)



Download 1,89 Mb.
bet60/169
Sana20.12.2022
Hajmi1,89 Mb.
#892348
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   169
Bog'liq
Bohodir eshov o’zbekiston davlatchiligi va boshqaruvi tarixi (1)

Devoni mamlakai xos (davlat ish boqaruvchisi devoni). Bu devon saroy tahminoti bilan bog’liq sarf-xarajatlarni nazorat qilgan. Muhim davlat ishlari va ayniqsa, xazina kirim-chiqimini nazorat qilish ham shu devon zimmasida bo’lgan.
Devoni vakf (vakf yerlari devoni). Machitlar, madrasalar, umuman diniy muassasalar ixtiyorida bo’lgan yer-suv, mol-mulk kabilarni boshqargan.
Devoni qozi az-ziyo (qozilik ishlari devoni). Bu devonni davlatning bosh qozisi boshqargan. Devon barcha viloyatlar va shaharlardagi qozilar faoliyatini nazorat qilib turgan.
Yuqorida sanab o’tilgan devonlarning barchasi (soxib al-borid devonidan boshqa) mahalliy hokimlar va oliy markaziy hokimiyatga bo’ysungan. Tahkidlash lozimki, Somoniylar davrida mahalliy boshqaruv tizimi ham samarali faoliyat yuritgan. Viloyatlar boshqaruvchilari – hokim, shaharlar boshqaruvchilari esa – rais deb yuritilgan. Viloyatlar hokimlari ko’p hollarda hukmron sulola vakillaridan va katta tahsirga ega bo’lgan yirik zodagonlardan tayinlangan.
Somoniylar davrida amaldorlarni davlat xizmatiga qabul qilishda mahlum bir talablar: davlat tili hisoblangan arab tilini mukammal bilish, islomiy huquq-fiqx mehyorlaridan to’liq xabardorlik, tarix, adabiyot kabi ilmlardan boxabarlik, hisob-kitob ishlarida bilimdonlik va boshqalar mavjud bo’lib, bu markaziy va mahalliy davlat boshqaruvi samaradorligini oshirishga xizmat qilardi. Davlat boshqaruvida harbiy-mahmuriy amaldorlarning mavqelari nihoyatda katta edi. SHuningdek, X asrda musulmon ruhoniylari ham katta obro’ga ega edilar. Movarounnahrda asosan islom dinining xanifiylik mazhabi tarqalgan bo’lib, dindorlar boshlig’i ustod (keyinchalik shayx-ul-islom) Somoniylar davlatida katta mavqega ega bo’lgan.
Somoniylar davlatida sud ishlari shariat qonun-qoidalariga asoslangan bo’lib, ular qozilik devoni tomonidan boshqarilgan. Sud jarayonidagi ishlar qozikalon, qozilar, mufti, raislar tomonidan amalga oshirilgan. Viloyat va shahar qozilari qozikalonga bo’ysungan.
Davlatda har bir viloyatlar va shaharlar hukmdorlari ko’ngillilaridan iborat qo’shin saqlagan. Ko’ngillilar odatda ozod va boy dehqonlarning o’g’illaridan iborat bo’lgan. Ko’ngillilar harbiy holat vujudga kelgan vaqtda albatta yig’ilgan. Ular viloyat va davlat daromadi hisobiga saqlangan. Davlat hududlari viloyat qo’shinlari va g’oziylarning qismlari bilan qo’riqlangan.

Download 1,89 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   ...   169




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish