Bog'lanish masalalari reja

Egiluvchan yoki elastik jismlar.
Jismlar cho`zilmaydigan ip, zanjir, qayish yoki sterjenli vositasida osilgan bo`lsa, ularda hosil bo`ladigan reaksiya kuchlari mos ravishda egiluvchan jismlar bo`ylab yo`nalgan bo`ladi.(11-rasm a,b) egiluvchan jismlarda hosil bo`ladigan reaksiya kuchlarini bilan belgilanadi va taranglik kuchi deb ataladi.

11-rasm
Reaksiya kuchining miqdor va yo`nalishi jismga ta’sir qiluvchi kuchga bog`liq bo`ladi.
Sharnirli qo`zg`almas tayanch.
Bu tayanch jismning ilgarilama harakat qilishiga to’sqinlik qiladi, jism sharnir atrofida aylanadi.
Ikkita jismning o`zaro birlashgan joyiga Sharnir deyiladi. Sharnir atrofida jismlar biri ikkinchisiga nisbatan aylana oladi.
Sharnirni belgisi (O) Sharnirli qo`zg`almas tayanchning belgisi (12-rasm,a)

12-rasm(a)
Sharnirli qo`zg`almas tayanchdagi reaksiya kuchining miqdori va yo`nalishi noma’lum. Masala yechishda Sharnirli qo`zg`almas tayanchning (12-rasm) reaksiya kuchini ikkita tashqil etuvchilarga ajratish kerak

12-rasm(b)
Bunda -to`la reaksiya kuchi

lar kuchining tashqil etuvchilari.
kuchining miqdori va yo`nalishi quyidagiga teng.
(5)
(6)

13- rasm
bunda , reaksiya kuchlri
Bir jism ikkinchi jismga tiralib turgan bo`lsa (13-rasm b) bun­day holda ham reaksiya kuchining yo`nalishi noma’lum bo`lib, birinchi holdagidek tashqil etuvchilarga ajratiladi.

13.b -rasm
Sharnirli qo`zg`aluvchan tayanch.
Sharnirli qo`zg`aluvchan tayanchning pastiga yumalaydigan g`ildiraklar qo`yiladi. Sharnirli qo`zg`aluvchan tayanchning reaksiya kuchi g`ildirak harakat qilayotgan tekislikka perpendikulyar yo`nalgan bo`ladi. (14-rasm)

Sharnirli qo`zg`aluvchan tayanchning belgisi

14-rasm
bunda -reaksiya kuchi.
Muvozanati tekshirilayotgan jism og`irligini hisobga olmasa ham bo`ladigan qattiq sterjen bilan bog`langan bo`lsa sterjen bilan bog`langan bo`lsa sterjenning reaksiya kuchi sterjen bo`ylab yo`nalgan bo`ladi. (15-rasm)
Bunda CD sterjen -s tyerjenning reaksiya kuchi.

15-rasm
Jism sferik Sharnir vositasida bog`langan bo`lsa (16-rasm), bu Sharnir o’z markazi 0 dan o`tadigan Har qanday o`q atrofida jismni aylanishiga to’sqinlik qilmaydi. Sferik Sharnirning reaksiya kuchi 0 dan nuqtadan o`tadi, lekin qaysi tomonga yo`nalganligi no­ma’lum. Masala yechishda bunday reaksiya kuchini tanlab olingan koordinata o`qlari bo`ylab yo`nalgan tashqil etuvchilarga ajratish kerak.

16-rasm
Bunda reaksiya kuchlari