Bog'langan ma'lumotlar va grafik ma'lumotlar bazasi Reja

Bog'langan ma'lumotlar va grafik ma'lumotlar bazasi


Reja:

1. 
   Ma‘lumotlar bazasi
   
2. 
   Boshqaruvning informattsion tizimi
   
3. 
   Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar banklaridan foydalanish
   
4. 
   Ma‘lumotlarni bankining vazifalari
   

Ma‘lumotlar bazasi
Ma‘lumotlar bazasi qaytarilmaydigan ma‘lumotlarning yaxlitlangan jamlamasi sanaladi. Uning asosida mazkur sohaning barcha masalalari hal etiladi. Ma‘lumotlar bazasida ko’p qirrali kirish va aynan bir xil ma‘lumotlardan turli mijozlar foydalanish imkoni mavjud.
Tashkil etiladigan Ma‘lumotlar bazasi to’zilmasi predmet sohasi ma‘lumotlarining axborot-mantiqiy modelini aks ettirishi lozim. Ma‘lumotlar bazasidagi mantiqiy o’zaro bog’liqlik ma‘lumotlar modeli namunasiga muvofiq tashkil etiladi.
Me‘yoriy-ma‘lumotnomali va boshqa ma‘lumotlar qoida bo’yicha alohida massivlarda joylashtiriladi. Bu massivlarni yo’zaga keltirish va yuritish texnologiyasi o’z xususiyatiga ega. Mazko’r massivlar Ma‘lumotlar bazasining boshlangich yuklanish bosqichida tashkil etiladi.
Operativ (tezkor) hisobot ma‘lumotlari ma‘lumotlar bazasiga vazifalarni yechish tartibi muvofik kiritiladi. Ma‘lum bir hisob-kitob qilingach (masalan, omborxonada kolgan tovarlarni hisob-kitob qilish), tuplangan tezkor hisobot ma‘lumotlari yo’q qilinadi yoki arxivda saqlanadi.
Ma‘lumotlar bazasini nisbatan samarali tashkil etish bu - ma‘lumotlar bazasida mantiqan o’zaro bog’langan to’plamlarini tashkil etishdir (1-rasm).

1-rasm. Mashina ichidagi axborotlar bazasining mazmuni.

Ma‘lumotlar bazasini boshqarish uchun uni tashkil etish va yuritishda sohalashtirilgan samarali dasturiy vosita - Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimidan foydalaniladi.
Ma‘lumotlar bazasi qaytarilmaydigan ma‘lumotlarning yaxlitlangan jamlamasi sanaladi. Uning asosida mazko’r sohaning barcha masalalari xal etiladi. Ma‘lumotlar bazasida ko’p kirrali kirish va aynan bir xil ma‘lumotlardan turli mijozlar foydalanish imkoni mavjud.
Tashkil etiladigan Ma‘lumotlar bazasi to’zilmasi predmet sohasi ma‘lumotlarining axborot-mantiqiy modelini aks ettirishi lozim. Ma‘lumotlar bazasidagi mantiqiy o’zaro bog’liqlik ma‘lumotlar modeli namunasiga muvofik tashkil etiladi.
Boshqaruvning informatsion tizimi karorlari tezkor zaruriy va kerakli ma‘lumotlarni olish uchun mo’ljallangan.
Axborot texnologiyasi quydagilarga asoslangan:

• 
  EHM, orttexnika va telekommunikatsion vositalardan kengrok foydalanishga;
  
• 
  foydalanuvchining axborotlashtirish jarayonidagi faol ishtirokiga;
  
• 
  umumiy dasturli ta‘minlov va muammolariga mo’ljallangan keng foydalanishda;
  
• 
  ma‘lumotlar bazasi va dasturlariga, shunindek lokal va global EHM tizimlariga ruxsat berilgan imkon mavjudligi;
  
• 
  telekommunikatsiyadan foydalanish;
  
• 
  karorlarni qabul qilish va qayta ishlash jarayonlaridagi taxliliy holatlar uchun mutaxassislarning avtomatlashtirilgan ish joylari;
  
• 
  sun‘iy intelekt tizimini qo’llash;
  
• 
  ekspert tizimini tatbik etish;
  

Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar bankidan foydalanish, ma‘lumotlarni mantiqiy va jismoniy tashkil qilishda mustaqil amaliy dasturlarning yetarlicha yuqori darajadaligini, ma‘lumotlarni boshqarishni integratsiyasi va markazlashishi, ma‘lumotlarning ortiqcha yo’qotishlarining bartaraf etilishi, ma‘lumotlarni teleprotsessorli qayta ishlash va paketlarning aralashishi mumkinligi ma‘lumotlarning o’zaro bog’liqlik majmuiga ko’p omilli intilishlarni ta‘minlash imkonini beradi. Shuning uchun boshqaruv BAT ishlanmalari barcha sohalar uchun qo’llashda avvalo avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar bankini yaratish bilan bog’liq. Har qanday boshqaruvni asosi bo’lib, ob‘ektni holati hisoblanadi, shuning uchun ma‘lumotlarning avtomatlashtirilgan tizimi, ularni tashkil etilishi, dikkat bilan kiritish, saqlash foydalanish tizimining markazi hisoblanadi.
Ma‘lumotlar bankining vazifalari: predmet sohasining adekvat informatsion tasavurlanishi, foydalanuvchilarga zaruriy ma‘lumotlarning berilishi va yangilanishi, saqlanishning ta‘minlanishi.
Har qanday ma‘lumotlar banking tarkibiy qismi bo’lib, ma‘lumotlar bazasini tizimi (MBBT), ma‘lumotlar bazasi administratori, amaliy dastur taminlovi.
Ma‘lumotlar bankining boshqarish tizimini vazifalashtirish, ma‘lumotlar bazasini ikki xil darajada tashkil qilishga asoslangan:
-mantiqiy
-jismoniy.
Ma‘lumotlarning mazko’r ikki darajasi ma‘lumotlarni tashkil qilishning ikki omiliga to’g’ri keladi: EHM xotirasida ma‘lumotlarni saqlashga jismoniy nuqtai-nazardan ma‘lumotlarni amaliy ilovalarida foydalanishda mantiqiy nuqtai nazaridan. Umumiy holatda ma‘lumotlarni tashkil qilishning jismoniy va mantiqiy strukturalarini mos kelmasligi ham mumkin.
Ma‘lumotlarni boshqarish vositalarining rivojlanishi axborot texnologiyalari bazasiga ko’rilgan har qanday axborot tizimining asosi hisoblanadi.
Ma‘lumotlar bazasi (date base)– bu EHM ning tashqi xotirasida saqlanadigan har qanday jismoniy, ijtimoiy, ststistiq tashkiliy va boshqa ob‘ektlar, jarayonlar, holatlarning o’zaro bog’liq va tartiblashtirilgan majmuidir.
Ma‘lumotlar bazasi (MB) har xil foydalanuvchilarning axborot yetishmovchiligini ta‘minlash uchun mo’ljallangan. Amaliyotda ko’pchilik ma‘lumotlar bazasi chegaralangan predmet sohasi uchun loyxalashtiriladi. Bitta EHM da bir qancha ma‘lumotlar bazasi birlashishi mumkin.
Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimining shunday imkoniyatlarini, ya‘ni ma‘lumotlar sirliligi va ximoyalanishi ta‘minlash, inkordan keyin ma‘lumotlar bazasining tiklanishi, ma‘lumotlar bazasi bilan ishlashda hisob yuritish lozimdir.
Boshqaruvning informattsion tizimi
Ma‘lumotlar bazasining boshqarish tizimi vositalari xajmiga ega, ya‘ni ma‘lumotlarga yetishish imkoning ma‘lum usullarini ta‘minlaydi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan bajariladigan, kidirish, to’g’rilash, tuldirish va ma‘lumotlarni chiqarib yuborish jarayonlari hisoblanadi. Kidirish jarayoni asosiysi hisoblanadi. Ma‘lumotlar mustaqilligini tamoyillarning tadbiq ma‘lumotlarning bazasini boshqarish tizimining moslashuvini aniqlaydi. Predmet sohasidagi ma‘lumotlarni qayta ishlash xususiyatlari hisobi, diskretli tavsiflarni qayta ishlash xususiyatlari hisobi, diskretli tavsifli ishlab chiqarish korxonalarida avtomatlashtirilgan boshqaruv tizimini qo’llashga maxsuslashgan ma‘lumotlarni bazasini tizimini loyxalashtirish imkonini beradi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimining ma‘lum bir sohada qo’llash Maqsadida rostlash jarayoni tizimini generatsiya qilish deb ataladi. Ma‘lumotlar bazasining boshqarish universal tizimiga masalan, dbase, Paradox, Miсrosoft-Aссess , oragle, informix va boshqalarga tegishlidir.
Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi ishi ma‘lumotlarni yozishning uch darajasidan foydalanish bilan bog’liq.
Ma‘lumotlarni jismoniy tashkil etishning yozilishi ma‘lumotlarning umumiy mantiqiy tarkibining yozilishi amaliy dasturlar ma‘lumotlarni modelostilarini yozish o’zviyligi. Ma‘lumotlar bazasini boshqarish tizimi bir vaqtning o’zida bir qancha amaliy dasturlarni qayta ishlashni olib boradi, ya‘ni ma‘lumotlarning modelostilariga ega bo’lishi mumkin.
Avtomatlashtirilgan ma‘lumotlar banklaridan foydalanish
Ma‘lumotlar bazasi foydalanuvchining bitta shaxsiy kompyuter monopoliya ixtiyorida bo’lishi mumkin. Bunday holatda u faqat mazko’r ShK xotira diskasiga joylashtiriladi va axborot bazasiga bir vaqtda bir necha foydalanuvchining kirishi ta‘minlanmaydi.
SHK tarmog’i mavjud bo’lgan holda ko’p foydalanadigan rejimda, «mashina-server»da joylashadigan markazlashgan ma‘lumotlar bazasini saqlash va foydalanish imkoniyati tugiladi. Bunday holatda har bir foydalanuvchi o’z shaxsiy komppyuteri orqali barcha mijozlar uchun umumiy bo’lgan markazlashgan axborot bazasiga kirishga ruxsat oladi.
Tarmoq texnologiyasida har bir foydalanuvchi o’z ShKda lokal maolumotlar bazasini tashkil etishi mumkin. Bu ma‘lumotlar bazasi faqat mazko’r avtomatlashgan ish joyida zarur bo’lgan axborotni saqlaydi. ShK tarmog’ida maolumotlar bazasini tashkil etish va foydalanish banklar, birja, investitsiya jamgarmalari va boshqa bozor iktisodi strukturalarining axborot tizimlari samaradorligini tezda oshiriadi.
Foydalaniladigan texnik va dasturiy vositalar shakliga bog’liq holda turli ish texnologiyasi amalga oshirilishi mumkin. Maolumotlarni tarmoqli ishlab chiqishning turli tamoyillari mavjud: «fayl-server» va «mijoz-server».
«Fayl-server» tamoyili tarmoq operatsion tizimi yadrosi hamda markazlashgan holda salanuvchi fayllar joylashgan va «fayl-server» uchun ajratilgan komppyuterga mo’ljallangan. Bunday arxitektura uchun «fayl-server»dagi maolumotlarning umumiy bazasiga jamoa holda kirish xususiyati xos. Foydalanuvchilardan biri tomonidan fayl yangilangan taktirda boshqalarning kirishga karshi ximoyalanadi. Suralgan maolumotlar «fayl-server»dan ishchi bekatga utkaziladi va ular maolumotlar bazasini boshqarish tizimi vositalari bilan qayta ishlanadi. Yilda hisoblash, a grafik ma'lumotlar bazasi (GDB) a ma'lumotlar bazasi ishlatadigan grafik tuzilmalar uchun semantik so'rovlar bilan tugunlar, qirralar, va ma'lumotlarni namoyish qilish va saqlash uchun xususiyatlar.^[1] Tizimning asosiy tushunchasi grafik (yoki chekka yoki munosabatlar). Grafik do'kondagi ma'lumotlar elementlarini tugunlar orasidagi munosabatlarni ifodalovchi tugun va qirralarning to'plami bilan bog'laydi. Aloqalar do'kondagi ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri bog'lashga imkon beradi va ko'p hollarda bitta operatsiya bilan olinadi. Grafik ma'lumotlar bazalari ma'lumotlar o'rtasidagi munosabatlarni ustuvor vazifa sifatida qabul qiladi. O'zaro aloqalarni so'rash juda tez, chunki ular ma'lumotlar bazasida doimiy ravishda saqlanadi. O'zaro aloqalarni grafik ma'lumotlar bazalari yordamida intuitiv ravishda tasavvur qilish mumkin, bu esa ularni bir-biriga bog'liq bo'lgan ma'lumotlar uchun foydali qiladi.^[2]
Grafik ma'lumotlar bazalari - bu bir turi NoSQL cheklovlarni hal qilish uchun yaratilgan ma'lumotlar bazasi relyatsion ma'lumotlar bazalari. Grafika modeli ma'lumotlar tugunlari o'rtasidagi bog'liqlikni aniq ko'rsatib berar ekan, relyatsion model va boshqa NoSQL ma'lumotlar bazasi modellari ma'lumotlarni yashirin ulanishlar bilan bog'laydi. Boshqacha qilib aytganda, munosabatlar a birinchi darajali fuqaro grafik ma'lumotlar bazasida va etiketlenishi, yo'naltirilishi va xususiyatlari berilishi mumkin. Bu ushbu munosabatlar nazarda tutilgan va ish vaqtida qayta tiklanishi kerak bo'lgan munosabat yondashuvlari bilan taqqoslanadi. Grafik ma'lumotlar bazalari 1970 yillarga o'xshaydi tarmoq modeli ma'lumotlar bazalari ikkalasi ham umumiy grafiklarni aks ettiradi, ammo tarmoq modelidagi ma'lumotlar bazalari past darajasida ishlaydi mavhumlik^[3] va oson etishmaydi o'tish qirralarning zanjiri ustida.^[4]
Grafik ma'lumotlar bazalarini asosiy saqlash mexanizmi har xil bo'lishi mumkin. Ba'zilar relyatsion dvigatelga bog'liq va grafik ma'lumotlarini "saqlaydi" stol (garchi jadval mantiqiy element bo'lsa-da, shuning uchun bu yondashuv grafik ma'lumotlar bazasi, grafik ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi va ma'lumotlar aslida saqlanadigan jismoniy qurilmalar o'rtasida yana bir darajadagi mavhumlikni keltirib chiqaradi). Boshqalar a dan foydalanadilar kalit-qiymat do'koni yoki hujjatlarga asoslangan ma'lumotlar bazasi saqlash uchun ularni tabiiy ravishda NoSQL tuzilmalariga aylantiradi.Grafik ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlarni olish uchun a talab qilinadi so'rovlar tili dan boshqa SQL, bu relyatsion tizimdagi ma'lumotlarni manipulyatsiya qilish uchun mo'ljallangan va shuning uchun "nafis" ishlov bera olmaydi grafani bosib o'tish.^[fikr] 2017 yildan boshlab, hech qanday universal grafik so'rovlar tili relyatsion ma'lumotlar bazalari uchun SQL singari qabul qilinmagan va turli xil tizimlar mavjud, ko'pincha bitta mahsulotga mahkam bog'langan. Ba'zi bir standartlashtirish bo'yicha harakatlar amalga oshirildi, bu kabi ko'p sotuvchiga o'xshash so'rovlar tillariga olib keldi Gremlin, SPARQLva Sifer. So'rovlar tili interfeyslaridan tashqari, ba'zi grafik ma'lumotlar bazalariga kirish imkoni mavjud amaliy dasturlash interfeyslari (API).Grafik ma'lumotlar bazalari grafik hisoblash dvigatellaridan farq qiladi. Grafik ma'lumotlar bazalari - bu relyatsion tarjima bo'lgan texnologiyalar onlayn tranzaktsiyalarni qayta ishlash (OLTP) ma'lumotlar bazalari. Boshqa tomondan, grafik hisoblash dvigatellari ishlatiladi onlayn analitik ishlov berish (OLAP) ommaviy tahlil qilish uchun. Grafik ma'lumotlar bazalari 2000-yillarda katta e'tiborni tortdi, chunki yirik texnologik korporatsiyalarning mulkiy grafik ma'lumotlar bazalaridan foydalanishdagi yutuqlari tufayli, joriy etish bilan birga ochiq manbali grafikma'lumotlar bazalari.1960-yillarning o'rtalarida, navigatsion ma'lumotlar bazalari kabi IBM"s IMS qo'llabquvvatlanadi daraxtuning tarkibidagi o'xshash tuzilmalar ierarxik model, lekin qat'iy daraxt tuzilishi virtual yozuvlar bilan chetlab o'tish mumkin edi Grafik tuzilmalar 1960 yillarning oxiridan boshlab tarmoq modellari ma'lumotlar bazalarida namoyish etilishi mumkin edi. KODASILbelgilagan edi COBOL 1959 yilda, 1969 yilda Tarmoq ma'lumotlar bazasi tilini aniqladi.Belgilangan grafikalar mantiqiy ma'lumotlar modeli kabi grafik ma'lumotlar bazalarida 1980 yillarning o'rtalaridan boshlab namoyish etilishi mumkin edi.
1990-yillarning boshlarida grafik ma'lumotlar bazalarida bir nechta yaxshilanishlar paydo bo'ldi va 1990-yillarning oxirlarida veb-sahifalarni indeksatsiya qilishga intilish bilan tezlashdi.2000-yillarning o'rtalaridan oxirigacha bo'lgan savdo ma'lumotlar bazalari Kislota kabi kafolatlar Neo4j va Oracle fazoviy va grafik mavjud bo'ldi.2010-yillarda tijorat ACID grafik ma'lumotlar bazalari bo'lishi mumkin gorizontal ravishda masshtablangan mavjud bo'ldi. Bundan tashqari, SAP HANA olib keldi xotirada va ustunli ma'lumotlar bazalarini grafikalash texnologiyalari.^[9] Shuningdek, 2010-yillarda, ko'p modelli ma'lumotlar bazalari grafik modellarni qo'llab-quvvatlaydigan (va boshqa modellar, masalan, relational ma'lumotlar bazasi yoki hujjatlarga asoslangan ma'lumotlar bazasikabi mavjud bo'ldi OrientDB, ArangoDBva MarkLogic (uning 7.0 versiyasidan boshlab). Shu vaqt ichida har xil turdagi grafik ma'lumotlar bazalari ayniqsa mashhur bo'ldi ijtimoiy tarmoq tahlili ijtimoiy media kompaniyalari paydo bo'lishi bilan.
Belgilangan xususiyatli grafik modeli tugunlar, munosabatlar, xususiyatlar va belgilar to'plami bilan ifodalanadi. Ma'lumotlarning ikkala tugunlari va ularning aloqalari nomlangan va ular tomonidan taqdim etilgan xususiyatlarni saqlashi mumkin kalit / qiymat juftliklari. Tugunlarni guruhlash uchun etiketlash mumkin. O'zaro munosabatlarni ifodalovchi qirralarning ikkita fazilati bor: ular har doim boshlang'ich va so'nggi tugunga ega va yo'naltiriladi;^[10] grafigini tuzish a yo'naltirilgan grafik. O'zaro munosabatlar ham xususiyatlarga ega bo'lishi mumkin. Bu tugunlarning aloqalariga qo'shimcha metadata va semantikani taqdim etishda foydalidir.^[11] O'zaro munosabatlarni to'g'ridan-to'g'ri saqlash a doimiy vaqt o'tish. In RDF grafik model, ma'lumotlarning qo'shilishi har biri alohida tugun bilan ifodalanadi. Masalan, foydalanuvchi grafada alohida tugun sifatida ko'rsatilgan shaxs uchun ism xususiyatini qo'shishi kerak bo'lgan stsenariyni tasavvur qiling. Belgilangan xususiyat grafikasi modelida, bu shaxs tuguniga ism xususiyati qo'shilishi bilan amalga oshiriladi. Biroq, RDF-da foydalanuvchi alohida tugunni qo'shishi kerak hasName uni asl odam tuguniga ulash. Xususan, RDF grafik modeli tugunlar va yoylardan iborat. RDF grafik yozuvlari yoki bayonotlari quyidagilar bilan ifodalanadi: mavzu uchun tugun, ob'ekt uchun tugun va predikat uchun yoy. Tugun bo'sh qoldirilishi mumkin, a so'zma-so'z va / yoki a URI. Arkni URI yordamida ham aniqlash mumkin. Tugun uchun so'zma-so'z ikki xil bo'lishi mumkin: oddiy (bosilmagan) va terilgan. Oddiy tom ma'noda leksik shakl va ixtiyoriy ravishda til yorlig'i mavjud. Yozilgan literal, ma'lum bir ma'lumot turini aniqlaydigan URI bilan mag'lubiyatdan iborat. Ma'lumotlar mavjud bo'lmagan holatdagi ma'lumotlarni aniq tasvirlash uchun bo'sh tugundan foydalanish mumkin URI.^[13]
Bu ishlatiladi FacebookOpen Graph protokoli "har qanday veb-sahifada Facebook-dagi boshqa ob'ektlar singari funktsiyalarga ega bo'lishiga imkon berish".^[14] va Semantik veb.