Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

23	Кассада нақд пул камомади акс эттирилган:
Кассани инвентарлаш далолатномаси
	- камомад суммасига	5910	5010
	- камомад моддий жавобгар шахс ҳисобига ўтказилган	4730	5910
24	Пул ҳужжатларининг камомади акс эттирилган	4730	5610	Инвентарлаш далолатномаси
25	Йўлдаги пул маблағлари камомади акс эттирилган:			Банк счётларидан кўчирмалар
	- камомад суммасига	5910	5710
	- камомад моддий жавобгар шахс ҳисобига ўтказилган	4730	5910
26	Асосий воситалар камомадига айбдор шахслардан ундирилиши лозим бўлган суммалар акс эттирилган	4730	9210	Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши тўғрисида далолатнома
27	Бошқа активлар камомадига айбдор шахслардан ундирилиши лозим бўлган суммалар акс эттирилган	4730	9220	Бошқа активларнинг чиқиб кетиши тўғрисида далолатнома, инвентарлаш далолатномаси
28	Моддий жавобгар шахс ёки бошқа ходим айбдор деб топилган тақдирда, активлар камомадининг ҳисобдан чиқарилиши акс эттирилган	4730	5910	Инвентарлаш далолатномаси
29	Товар-моддий қийматликлар қабул қилиниб кирим қилинганда, табиий камайиш меъёридан ортиқ бўлган камомади ва ходимнинг меҳнат ҳақидан ушлаб қолиниши акс эттирилган	6710	4730	Юкхат, материалларни қабул қилиш далолатномаси
30	Етишмаётган асосий воситани баҳолаш натижасида, унинг бозор қиймати (ундириш суммаси) даромад суммасига етишмаётган активнинг чиқиб кетишидан кўрилган зарар суммасидан юқори бўлган тақдирда, камомад акс эттирилган	4730	9310	Инвентарлаш далолатномаси
31	Етишмаётган бошқа активларни баҳолаш натижасида, унинг бозор қиймати (ундириш суммаси) даромад суммасига етишмаётган активнинг чиқиб кетишидан кўрилган зарар суммасидан юқори бўлган тақдирда, камомад акс эттирилган	4730	9320	Инвентарлаш далолатномаси
32	Капитал қўйилмаларда етишмаётган ва бузилган қийматликнинг суммасини, агар айбдор шахслардан ундириш рад этилган тақдирда, капитал қўйилмалар бўйича харажатларга олиб бориш акс эттирилган	0810	4730	Хўжалик судининг қарори
33	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар кассага келиб тушган	5010	4730	Кирим касса ордери
34	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар валюта кассасига келиб тушган	5020	4730	Кирим касса ордери
35	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар ҳисоб-китоб счётига келиб тушган	5110	4730	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
36	Масъул шахслар айби билан вужудга келган камомадлар меҳнат ҳақидан ушлаб қолинган	6710	4730	Ҳисоб-китоб тўлов қайдномаси
37	Айбдор шахслардан ундириш рад этилган тақдирда, камомадлар зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4730	Раҳбар буйруғи
38	Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича умидсиз дебиторлик қарзи даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4730	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
39	Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4730	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
40	Ходимларга пул ҳужжатлари (йўлланмалар ва ҳоказолар) берилган	4790	5610	Касса ҳисоботи
41	Акцияга обуна иштирокчиларига меҳнат ҳақи бўйича қарзини камайтириб ўзаро ҳисоблашиш амалга оширилган	6710	4790	Акцияга обуна қайдномаси
42	Ундириш суд томонидан рад этилган тақдирда, ходимларнинг бошқа операциялар бўйича қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4790	Хўжалик судининг қарори
43	Бошқа корхона ва ташкилотлар билан ҳисоб-китоб қилиш учун ҳисобдор шахсларга чекланган чек дафтарчалари берилган	4220, 4230	4790	Чек дафтарчаларини бириктириб қўйиш тўғрисида буйруқ
44	Чекланган чек дафтарчаларининг ишлатилмаган қисми қайтарилган	4790	4220, 4230	Бўнак ҳисоботи
45	Ходимларнинг бошқа умидсиз дебиторлик қарзи даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4790	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
46	Ходимларнинг бошқа умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4790	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори

Турли дебиторлар қарзларини ҳисобга
олувчи счётларнинг (4800) боғланиши


Мазкур гуруҳ счётлари юқорида қайд этилган олинадиган счётлар юзасидан тушунтиришларда изоҳ берилмаган, бошқа дебиторлик қарзи, жумладан, фоизлар, олинадиган дивидендлар ва роялти, молиявий ижара бўйича олинадиган жорий тўловлар, даъволар бўйича олинадиган счётлар ва бошқалар тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун мўлжалланган.
Ҳисоб қуйидаги счётларда амалга оширилади:
4810 "Молиявий ижара - жорий қисми бўйича олинадиган тўловлар";
4820 "Оператив ижара бўйича олинадиган тўловлар";
4830 "Олинадиган фоизлар";
4840 "Олинадиган дивидендлар";
4850 "Олинадиган роялти";
4860 "Даъволар бўйича олинадиган счётлар";
4890 "Бошқа дебиторлар қарзлари".
Мазкур счётларнинг дебетида одатда даромадларни ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда қисқа муддатли бошқа дебиторлик қарзи вужудга келиши, кредитида - пул маблағларини ҳисобга олувчи счётлар билан боғланган ҳолда унинг қопланиши акс эттирилади.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Асосий воситалар молиявий ижара шартномаси бўйича ижарага олувчи билан келишилган баҳода берилган	0920, 4810	9210	Молиявий ижара шартномаси
2	Ижара тўловлари жадвали (тартиби)га мувофиқ, молиявий ижара шартномаси бўйича олинадиган узоқ муддатли тўловлар жорий қисмига ўтказилиши акс эттирилган	4810	0920	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
3	Молиявий ижара шартномасига мувофиқ, молиявий ижара бўйича қарзни қоплаш ҳисобига ижарачилардан кассага пул маблағлари келиб тушган	5010	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
4	Молиявий ижара шартномасига мувофиқ, молиявий ижара бўйича қарзни қоплаш ҳисобига ижарачилардан ҳисоб-китоб счётига пул маблағлари келиб тушган	5110	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
5	Молиявий ижара шартномасига мувофиқ, молиявий ижара бўйича қарзни қоплаш ҳисобига ижарачилардан валюта счётига пул маблағлари келиб тушган	5210	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
6	Ижара тўловлари жадвали (тартиби)га мувофиқ, тўлов муддати келганда ижарага олувчидан илгари олинган бўнаклар ўзаро ҳисоб-китоб қилинган	6390	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
7	Молиявий ижара шартномаси тугагандан кейин ижарага олувчи томонидан, молиявий ижара шартномасига мувофиқ, объектнинг қопланмаган қиймати суммасига ижара объекти қайтарилиши акс эттирилган	0820	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
8	Молиявий ижара шартномасига мувофиқ, ижарага олувчи томонидан ижара бекор қилинган сана ҳолатига ижара объектининг қопланмаган қиймати суммасига ижара объектининг муддатдан олдин қайтарилиши акс эттирилган	0820	4810	Молиявий ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
9	Мол-мулкни оператив ижарага бериш асосий фаолият ҳисобланмаган корхоналарда ҳисобот даврига тааллуқли ижара тўловлари ҳисобланган (ижара тўловлари жадвали (тартиби)га ёки оператив ижара шартномасига мувофиқ)	4820	9350	Оператив ижара шартномаси, ижара тўловининг ҳисоб-китоби, ҳисобварақ-фактура
10	Оператив ижара бўйича ҚҚС акс эттирилган