Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Боғланувчи счётлар
Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
	дебет	кредит
1	Молиявий ижара шартномаси бўйича асосий воситалар келиб тушган:			Молиявий ижара шартномаси, асосий воситаларни қабул қилиштопшириш далолатномаси
	- узоқ муддатли мажбуриятларнинг жорий қисмига	0310	6950
	- ижара бўйича узоқ муддатли мажбуриятларга	0310	7910
2	Молиявий ижара бўйича узоқ муддатли мажбуриятларнинг ҳар йили жорий қисмига ўтказилиши акс эттирилган	7910	6950	Молиявий ижара шартномаси, лизинг тўловининг ҳисоб-китоби
3	Молиявий ижара объектларидан мақсадга кўра фойдаланиш учун яроқли ҳолга келтириш билан боғлиқ харажатлар мавжуд бўлган тақдирда, молиявий ижара объектларини бошланғич қиймати бўйича фойдаланишга туширилиши (асосий воситалар таркибига ўтказилиши) акс эттирилган	0310	0860	Молиявий ижара шартномаси, асосий воситаларни қабул қилиштопшириш далолатномаси
4	Молиявий ижара шартномаси бўйича устав капиталига улуш ҳисобидан келиб тушган асосий воситалар қўшимча баҳоланган	0310	8310-8330	Таъсис шартномаси, молиявий ижара шартномаси, қийматини ошириш тўғрисида келишув
5	Қайта баҳолаш (қўшимча баҳолаш) натижасида молиявий ижара шартномаси бўйича келиб тушган асосий воситалар қўшимча баҳоланган	0310	8510	Молиявий ижара шартномаси, раҳбарнинг қайта баҳолашни ўтказиш тўғрисидаги буйруғи
6	Қайта баҳолаш (қийматнинг арзонлаштирилиши) натижасида молиявий ижара шартномаси бўйича келиб тушган асосий воситалар қиймати камайтирилган:			Молиявий ижара шартномаси, раҳбарнинг қайта баҳолашни ўтказиш тўғрисидаги буйруғи
	- олдинги қайта баҳолаш (қўшимча баҳолаш) чегарасидаги суммага	8510	0310
	- олдинги қайта баҳолаш (қўшимча баҳолаш) чегарасидан юқори бўлган суммага	9430	0310
7	Молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситалар объектларининг хусусий асосий воситалар таркибига ўтказилиши акс эттирилган	0110-0190	0310	Молиявий ижара шартномаси, сотиб олиш тўғрисида келишув
	Бир вақтнинг ўзида жамғарилган эскириш ўтказилиши акс эттирилган	0299	0211-0290
8	Молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларнинг лизингга берувчига қайтарилиши акс эттирилган:			Молиявий ижара шартномаси, қайтариш тўғрисида келишув, асосий воситаларни қабул қилиштопшириш далолатномаси
	а) бошланғич (тиклаш) қийматига	9210	0310
	б) жамғарилган эскириш суммасига	0299-0212	9210
	в) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситалар ободонлаштирилганлиги учун лизингга берувчи томонидан қопланадиган суммага	4890	9210
	г) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситалар объектини қайта баҳолаш натижаси (сальдо)нинг суммасига	8510	9210
	д) лизинг тўловлари жадвали (тартиби) бўйича асосий қарзнинг тўланмаган қолдиғи суммасига:
	- жорий қисми	6950	9210
	- узоқ муддатли қисми (молиявий ижара шартномаси муддати тугамагунга қадар қайтарилганда)	7910	9210
	е) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларни қайтариш (демонтаж, ташиш харажатлари ва ҳ.к.) бўйича харажатлар суммасига, улар молиявий ижара шартномасига мувофиқ лизингга олувчи томонидан амалга оширилган тақдирда	9210	6710, 6520, 6990 ва б.
	ж) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситалар қайтарилишидан олинган фойда	9210	9310
	з) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситалар қайтарилишидан кўрилган зарар	9430	9210
	и) молиявий ижара шартномаси бўйича олинган асосий воситаларни ободонлаштириш бўйича харажатларни қоплаш ҳисобига лизингга берувчидан келиб тушган пул маблағлари	Пул маблағ- ларини ҳисобга олувчи счётлар	4890

Номоддий активларни ҳисобга олувчи
счётларнинг (0400) боғланиши


Номоддий активлар бухгалтерия ҳисобининг тартиби ва улар бўйича амортизацияни ҳисоблаш услубияти қуйидаги меъёрий ҳужжатлар билан тартибга солинади:
- Молия вазирининг 2005 йил 25 мартдаги 35-сон буйруғи билан тасдиқланган ва ЎзР АВ томонидан 2005 йил 27 июнда 1485-сон билан рўйхатдан ўтказилган Бухгалтерия ҳисобининг миллий стандарти (7-сон БҲМС) "Номоддий активлар";
- Молия вазирининг 2005 йил 14 декабрдаги 105-сон буйруғи билан тасдиқланган ва ЎзР АВ томонидан 2006 йил 14 январда 1539-сон билан рўйхатдан ўтказилган Номоддий активларни балансдан ҳисобдан чиқариш тартиби тўғрисида низом;
- 2004 йил 10 мартдаги МВнинг 37-сон, ДСҚнинг 2004-26-сон, МАИМҚВнинг 20/1-сон қарори билан тасдиқланган Инвентаризация жараёнида аниқланган мол-мулк камомади ва ортиқчасининг бухгалтерия ҳисоби ва солиққа тортиш тартиби тўғрисида низом ва б.
Мулкчилик ҳуқуқида корхонага тегишли номоддий активларнинг мавжудлиги ва ҳаракати тўғрисидаги ахборотларни умумлаштириш қуйидаги счётларда амалга оширилади:
0410 "Патентлар, лицензиялар ва ноу-хау";
0420 "Савдо маркалари, товар белгилари ва саноат намуналари";
0430 "Дастурий таъминот";
0440 "Ер ва табиат ресурсларидан фойдаланиш ҳуқуқлари";
0450 "Ташкилий харажатлар";
0460 "Франчайз";
0470 "Муаллифлик ҳуқуқлари";
0480 "Гудвилл";
0490 "Бошқа номоддий активлар".
Таъсисчиларнинг корхона устав капиталига берган улушлари ҳисобига номоддий активлар кирим қилиниши мазкур гуруҳ счётлари дебети бўйича ва 4610 "Устав капиталига таъсисчиларнинг улушлари бўйича қарзи" счёти кредити бўйича; бошқа корхоналар ва шахслардан харид қилинган номоддий активлар - 0830 "Номоддий активларни харид қилиш" счёти билан боғланган ҳолда; бошқа корхоналар ва шахслардан бепул олинган номоддий активлар кирим қилиниши - 8530 "Текинга олинган мулк" счёти билан боғланган ҳолда акс эттирилади.
Номоддий активлар чиқиб кетганда (сотилганда, текинга берилганда ва ҳ.к.) уларнинг бошланғич қиймати тегишли номоддий активларни ҳисобга олувчи счётлар (0400) кредитидан 9220 "Бошқа активларнинг чиқиб кетиши" счётининг дебетига ҳисобдан чиқарилади.