Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар
Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
	дебет	кредит
1	Харидорлар ва буюртмачиларга тақдим этилган счётлар бўйича тайёр маҳсулот сотилиши акс эттирилган	4010	9010	Юкхат, ҳисобварақ-фактура
2	Харидорларга тақдим этилган ҳисобварақ-фактуралар бўйича ҚҚС суммаси акс эттирилган	4010	6410	Юкхат, ҳисобварақ-фактура
3	Харидорлар ва буюртмачиларга тақдим этилган счётлар бўйича товарлар сотилиши акс эттирилган	4010	9020	Юкхат, ҳисобварақ-фактура
4	Харидорлар ва буюртмачиларга тақдим этилган счётлар бўйича товарлар, иш ва хизматлар сотилиши акс эттирилган	4010	9030	Юкхат, ҳисобварақ-фактура, қабул қилиштопшириш далолатномаси, бажарилган ишлар далолатномаси
5	Асосий воситалар сотилиши муносабати билан харидорларнинг қарз суммалари акс эттирилган	4010	9210	Асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси
6	Харидорлар ва буюртмачиларга бошқа активлар сотилиши муносабати билан уларнинг қарз суммаси акс эттирилган	4010	9220	Қабул қилиштопшириш далолатномаси, юкхат
7	Курс фарқларини жамғариш усулида олинадиган счётлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	4010	6230	Курс фарқининг ҳисоб-китоби
8	Курс фарқларини тўғри ҳисобдан чиқариш усулида олинадиган счётлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган	4010	9540	Курс фарқининг ҳисоб-китоби
9	Олинадиган векселлар бўйича мусбат курс фарқи акс эттирилган:			Курс фарқининг ҳисоб-китоби
	- тўғри ҳисобдан чиқариш усули бўйича	4020	9540
	- жамғариш усули бўйича	4020	6230
10	Мол етказиб берувчилар (пудратчилар) билан харидорлар ўртасидаги ўзаро қарзларнинг ҳисоб-китоби акс эттирилган	6010, 6020	4010	Айирбошлаш (бартер) контракти
11	Корхона билан ажратилган бўлинма ўртасидаги қарзларнинг ўзаро ҳисоб-китоби акс эттирилган	6110, 6120	4010	Айирбошлаш (бартер) контракти
12	Харидорлар ва буюртмачилардан кассага суммаларнинг келиб тушиши акс эттирилган	5010	4010	Кирим касса ордери
13	Харидорларга ва буюртмачиларга сотилган тайёр маҳсулот, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун улардан ҳисоб-китоб счётига тўловлар келиб тушган	5110	4010	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
14	Харидорларга ва буюртмачиларга сотилган тайёр маҳсулот, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун улардан валюта счётига тўловлар келиб тушган	5210	4010	Валюта счётидан банк кўчирмаси
15	Харидорларга ва буюртмачиларга сотилган тайёр маҳсулот, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун улардан банкдаги махсус счётга тўловлар келиб тушган	5530	4010	Махсус счётдан банк кўчирмаси
16	Юклаб жўнатилган маҳсулотлар, бажарилган ишлар ва кўрсатилган хизматлар учун харидорларга даъволар тақдим этилган	4860	4010	Мол етказиб бериш шартномаси, юкхат, далолатнома
17	Харидорларга счётлар тақдим этилганда, уларга етказиб берилган тайёр маҳсулот, товарлар ва бажарилган ишлар учун олдиндан олинган бўнакларнинг ўзаро ҳисоб-китоб қопланган суммалари акс эттирилган	6310	4010	Контракт, бухгалтериянинг маълумотномаси
18	Харидорлар ва буюртмачиларнинг қопланмайдиган қарзлари зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4010	Бухгалтериянинг маълумотномаси
19	Жамғариш усулида олинадиган счётлар ва векселлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	3290	4010, 4020	Курс фарқининг ҳисоб-китоби
20	Тўғри ҳисобдан чиқариш усулида олинадиган счётлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган	9620	4010	Курс фарқининг ҳисоб-китоби
21	Олинадиган векселлар бўйича манфий курс фарқи акс эттирилган:			Курс фарқининг ҳисоб-китоби
	- тўғри ҳисобдан чиқариш усули бўйича	9620	4020
	- жамғариш усули бўйича	3290	4020
22	Харидорлар ва буюртмачиларнинг қарзлари даргумон қарзлар бўйича резервлар ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4010	Бухгалтериянинг маълумотномаси
23	Дебиторлик қарзи ҳисобига вексель олинган	4020	4010	Шартнома, вексель
24	Қоплаш давомида фоизлар назарда тутилган олинган векселлар бўйича қарз қопланган	5110, 5210	4020	Банк кўчирмаси
25	Олинган векселлар бўйича қарзлар даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига қопланган	4910	4020	Бухгалтериянинг маълумотномаси
26	Харидорлар ва буюртмачилардан олинган векселлар бўйича қопланмайдиган қарзлар зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4020	Бухгалтериянинг маълумотномаси
27	Товарлар ва тайёр маҳсулотлар учун олинган векселларни узоқ муддатли қисмидан жорий қисмига ўтказиш акс эттирилган	4020	0910	Ҳисобварақ-фактура, товар-транспорт юкхати

Ажратилган бўлинмалар, шуъба ва қарам хўжалик
жамиятларидан олинадиган счётларнинг
(4100) боғланиши


Мазкур гуруҳ счётлари ажратилган бўлинмалар (филиаллар, ваколатхоналар ва бошқалар), шуъба ва қарам хўжалик жамиятларининг юклаб жўнатилган маҳсулот, товарлар, бажарилган ишлар, кўрсатилган хизматлар, шунингдек сотилган асосий воситалар, номоддий ва бошқа активлар бўйича барча турдаги дебиторлик қарзи тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун мўлжалланган. Улар қуйидаги счётлардан иборат:
4110 "Ажратилган бўлинмалардан олинадиган счётлар";
4120 "Шуъба ва қарам хўжалик жамиятларидан олинадиган счётлар".
Бош ташкилот томонидан назорат қилинадиган корхона шуъба корхонаси деб аталади, яъни бош ташкилот шуъба корхонасининг устав капиталида 50 %дан кўп бўлган миқдордаги улушга эга.
Агар жамиятнинг овоз бериш ҳуқуқига эга акцияларининг 20 %идан кўпроғи бошқа хўжалик юритувчи субъектга тегишли бўлган тақдирда, ушбу жамият қарам хўжалик жамияти деб эътироф этилади.
Корхоналар ушбу гуруҳдаги счётларда мол-мулкни ишончли бошқариш шартномаси бўйича дебиторлик қарзини ҳам ҳисобга олиши мумкин. Бунинг учун корхона 4130 "Мол-мулкни ишончли бошқариш шартномаси бўйича олинадиган счётлар"ни очиши мумкин.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Асосий воситалар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура, асосий воситаларни қабул қилиш-топшириш далолатномаси
	- ўтказиш қийматига	4110	9210
	- бошланғич қийматига	9210	0100
	- ҚҚС суммасига	9210	6410
	- чиқиб кетишдан олинган фойдага	9210	9320
	- чиқиб кетишдан кўрилган зарарга	9430	9210
2	Номоддий активлар ички бўлинмаларга берилган:			Юкхат, ҳисобварақ-фактура
	- ўтказиш қийматига	4110	9220
	- бошланғич қийматига	9220	0400