Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Ушбу счётдан фойдаланмайдиган корхоналар товар-моддий қийматликлар келиб тушишини бевосита товар-моддий қийматликларни ҳисобга олиш счётларида акс эттирадилар.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Ҳақиқий қиймат ҳисоб баҳосидан паст бўлган тақдирда, ҳақиқий таннарх билан ҳисоб баҳоси ўртасидаги фарқ ҳисобдан чиқарилган	1510	1610	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
2	Ҳақиқий қиймат ҳисоб баҳосидан юқори бўлган тақдирда, ҳақиқий таннарх билан ҳисоб баҳоси ўртасидаги фарқ ҳисобдан чиқарилган	1610	1510	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
3	Корхонанинг ўзида ишлаб чиқарилган товар-моддий захиралар, маҳсулотни ишлаб чиқариш жараёнида материалларнинг ҳосил бўлган чиқиндилари кирим қилинган, материаллар ишлаб чиқаришдан қайтарилган	1510	2010	Юкхатлар, кирим ордерлари
4	Товар-моддий қийматликларни ишлаб чиқариш ва етказиб бериш жараёнида ёрдамчи ва бошқа ишлаб чиқаришлар хизматлари ҳисобдан чиқарилган	1510	2310	Ёрдамчи ишлаб чиқаришнинг ҳисоботи
5	Илгари умумишлаб чиқариш харажатларига ёки хизмат кўрсатувчи хўжаликларнинг харажатларига ёки давр харажатларига ҳисобдан чиқарилган қайтарилган материаллар кирим қилинган	1510	2510, 2710, 9420, 9430	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
6	Келгуси давр харажатларига тааллуқли ишларни амалга оширишда ҳосил бўлган чиқиндилар ёки йўлдош материаллар кирим қилинган	1510	3190	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
7	Яроқсиз деб топилган тайёр маҳсулотдан ҳосил бўлган материаллар кирим қилинган	1510	2610	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
8	Тайёр маҳсулот товармоддий захира сифатида омборга кирим қилинган	1510	2810	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
9	Илгари харид қилинган товарлар материаллар таркибига ўтказилган; бузилиш натижасида ҳисобдан чиқарилган товарлардан материаллар кирим қилинган	1510	2910	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
10	Илгари харид қилинган материаллар товарлар таркибига ўтказилган; бузилиш натижасида ҳисобдан чиқарилган материаллардан товарлар кирим қилинган	2910	1510	Қабул қилиштопшириш юкхатлари, кирим ордери
11	Ҳисобдор шахслар томонидан харид қилинган материаллар кирим қилинган, улар бўнак олмаган тақдирда	1510	4230	Материалларни кирим қилиш тўғрисида юкхат
12	Дебиторлик қарзларини тўлаш учун шуъба корхоналардан бутлаш буюмлари келиб тушган	1510	4110	Ҳисобварақ-фактуралар, юкхатлар
13	Ундириб бўлмайдиган илгари тақдим этилган даъволар бўйича материаллар қиймати оширилган	1510	4860	Мол етказиб берувчиларнинг ҳисобварақ-фактуралари, юкхатлар, тақдим этилган даъволар, бухгалтериянинг маълумотномаси
14	Бошқа бўлинмалардан материаллар келиб тушган	1010-1090	6110, 7110	Ички ҳаракат бўйича юкхатлар
15	Ушбу мақсадлар учун бўнак берилмаган ҳисобдор шахслардан материаллар келиб тушган	1510	6970	Материалларни кирим қилиш юкхати
16	Таъсисчиларнинг устав капиталига улушлари бўйича қарзларини қоплаш учун улардан келиб тушган материаллар кирим қилинган	1510	4610	Таъсисчиларнинг келишув баённомаси, материалларни қабул қилиштопшириш далолатномаси, кирим ордери
17	Харид қилинган материаллар учун мол етказиб берувчиларнинг ҳисобварақ-фактуралари акцептланган	1510	6010	Ҳисобварақ-фактура, юкхат
18	Қисқа муддатли қарз шартномаси бўйича табиий кўринишда келиб тушган материаллар омборга қабул қилинган	1510	6820	Қарз шартномаси, ҳисобварақ-фактура, юкхат
19	Материалларни ташиб берганлиги учун транспорт ташкилотидан счётлар олинган	1510	6990	Шартнома, товар-транспорт юкхати, ҳисобварақ-фактура, кирим ордери, материалларни кирим қилиш юкхати
20	Харид қилинган материаллар бўйича божхона божи суммаси акс эттирилган	1510	6990	Шартнома, божхона юк декларацияси, ҳисобварақ-фактура
21	Божхона юк декларациясини расмийлаштириш учун йиғим суммаси акс эттирилган	1510	6990	Шартнома, божхона юк декларацияси, ҳисобварақ-фактура
22	Харид қилинган материаллар бўйича савдо ва таъминот муассасаларига тўланадиган комиссия ҳақи акс эттирилган	1510	6990	Шартнома, ҳисобварақ-фактура
23	Товар-моддий захираларни харид қилиш билан боғлиқ сертификатлаш ва синов харажатлари акс эттирилган	1510	6990	Шартнома, бажарилган ишлар далолатномаси, ҳисобварақ-фактура
24	Товар-моддий захираларни фойдаланиш учун яроқли ҳолга келтириш бўйича харажатлар акс эттирилган	1510	6990, 2310	Шартнома, бажарилган ишлар далолатномаси, ҳисобварақ-фактура
25	Оддий ширкат (қўшма фаолият) шартномаси бўйича умумий фаолият кўрсатаётган иштирокчи томонидан шартнома бўйича улуш сифатида берилган материаллар кирим қилинган	1510	8330	Кирим ордери, юкхатлар
26	Оддий ширкат (қўшма фаолият) шартномаси бўйича умумий фаолият кўрсатаётган иштирокчи томонидан шартнома бекор қилингандан кейин қайтарилган материаллар кирим қилинган	1510	0610	Кирим ордери, юкхатлар
27	Умумий фаолият кўрсатаётган иштирокчидан олинган материалларнинг қиймати қайтарилган материаллар қиймати билан оддий ширкат (умумий фаолият) шартномаси бўйича иштирокчи улуши бошланғич қиймати ўртасидаги фарқига оширилган	1510	6230	Кирим ордери, юкхатлар
28	Бошқа шахслардан текинга материаллар олинган	1510	8530	Юкхат, молиявий ёрдам кўрсатиш шартномаси
29	Мақсадли молиялаштириш доирасида олинган материаллар кирим қилинган	1510	8810-8890	Юкхат, молиявий ёрдам кўрсатиш шартномаси
30	Асосий воситалар ҳисобдан чиқарилиши натижасида олинган материаллар кирим қилинган	1510	9210	Асосий воситаларни бўлакларга ажратиш ва демонтаж қилишдан ҳосил бўлган материалларни кирим қилиш далолатномаси
31	Материаллар камомади суммаси бўйича мол етказиб берувчиларга даъволар тақдим қилинган	4860	1510	Тижорат далолатномаси ва счёт
32	Ўрнатиладиган жиҳоз кирим қилинган	0710	1510	Кирим ордери, юкхат
33	Омборга келиб тушган моддий қийматликлар кирим қилинган	1010-1070 1090	1510	Кирим ордери, юкхат
34	Ўстириш ва бўрдоқига боқиш учун келиб тушган ҳайвонлар кирим қилинган	1110	1510	Кирим ордери, юкхат
35	Инвентарь ва хўжалик жиҳозлари кирим қилинган	1080	1510	Кирим ордери, юкхат
36	Материаллар ҳақиқий харажатлар суммаси бўйича кирим қилинган	1010-1090	1510	Бухгалтериянинг ҳисоб-китоб маълумотномаси
37	Қийматликларни омборга кирим қилиш пайтида табиий йўқотиш меъёрлари чегарасидаги камомад зарарларга ҳисобдан чиқарилган	9430	1510	Табиий йўқотиш чегарасида ҳисобдан чиқариш далолатномаси
38	Товарлар ҳақиқий таннархи бўйича кирим қилинган	2910	1510	Кирим ордери, юкхат

Материаллар қийматидаги фарқларни ҳисобга
олувчи счётларнинг (1600) боғланиши


1610 "Материаллар қийматидаги фарқлар" счёти харид қилинган товар-моддий қийматликларнинг амалдаги харид (тайёрлов) таннархи қиймати билан ҳисоб баҳолари ўртасидаги фарқлар тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун мўлжалланган.
Моддий қийматликларнинг ҳақиқий таннархи ва ҳисоб баҳолари орасидаги фарқ суммаси 1610 "Материаллар қийматидаги фарқлар" счётининг дебети ёки кредитига 1510 "Материалларни тайёрлаш ва харид қилиш" счётидан ҳисобдан чиқарилади.
1610 "Материаллар қийматидаги фарқлар" счётида йиғилган харид қилинган моддий қийматликларнинг ҳақиқий таннархи ва ҳисоб баҳолари орасидаги фарқ суммалари ишлаб чиқариш харажатлари, давр харажатлари ёки бошқа тегишли харажатларни ҳисобга олувчи счётларнинг дебетига сарфланган материалларнинг ҳисоб баҳосига мутаносиб равишда ҳисобдан чиқарилади.