Боғланишлар* Муқаддима I боб. Бухгалтерия ҳисоби ҳисобварақлар режасининг умумий тавсифи

Ходимларнинг бошқа операциялар бўйича қарзини
ҳисобга олувчи счётларнинг (4700) боғланиши

Мазкур гуруҳ счётлари меҳнатга ҳақ тўлаш бўйича ва ҳисобдор шахслар билан ҳисоб-китоблардан ташқари, корхона ходимлари билан барча турдаги ҳисоб-китоблар тўғрисидаги ахборотни умумлаштириш учун мўлжалланган. Ҳисоб қуйидаги счётларда амалга оширилади:

4710 "Кредитга сотилган товарлар бўйича ходимларнинг қарзи";
4720 "Берилган қарзлар бўйича ходимларнинг қарзи";
4730 "Моддий зарарни қоплаш бўйича ходимларнинг қарзи";
4790 "Ходимларнинг бошқа қарзи".
Ушбу счётларнинг дебети бўйича ходимларнинг бошқа операциялар бўйича дебиторлик қарзининг вужудга келиши, кредитида - ушбу дебиторлик қарзининг қопланиши акс эттирилади.

Т/р	Хўжалик операциясининг мазмуни	Боғланувчи счётлар		Ёзувларни тасдиқловчи ҳужжатлар
		дебет	кредит
1	Корхонада ишлаб чиқарилган тайёр маҳсулот ходимларга кредитга сотилган	4710	9010	Юкхат, ҳисобварақ-фактура
2	Ходимларга товарлар кредитга сотилган	4710	9020	Юкхат, ҳисобварақ-фактура
3	Ходимларга кредитга хизматлар кўрсатилган	4710	9030	Ҳисобварақ-фактура, бажарилган ишлар далолатномаси
4	Ходимларнинг алоҳида тоифасига тўлов муддати кечиктирилиб, махсус кийим-бош ва пойабзал берилган	4710	1080	Юкхат, тарқатиш қайдномаси
5	Ходимларга кредитга сотилган товарлар учун савдо ташкилотларига пул маблағлари ўтказилган	4710	5110	Банк счётларидан кўчирмалар
6	Кредитга харид қилинган товарлар учун ходимлардан кассага келиб тушган нақд пул тўловларининг навбатдаги суммалари акс эттирилган	5010	4710	Кирим касса ордери
7	Кредитга харид қилинган товарлар учун ходимлардан ҳисобрақамига келиб тушган нақд пул тўловларининг навбатдаги суммалари акс эттирилган	5110	4710	Ҳисоб-китоб рақамидан банк кўчирмаси
8	Кредитга харид қилинган товарлар бўйича умидсиз дебиторлик қарзи даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4710	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
9	Кредитга харид қилинган товарлар бўйича умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4710	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
10	Кредитга товарларни харид қилган ходимларнинг қарзи учун банкларнинг қисқа муддатли кредитлари олинган	4710	6810	Кредит шартномаси
11	Кредитга товарларни харид қилган ходимларнинг қарзи учун банкларнинг узоқ муддатли кредитлари олинган	4710	7810	Кредит шартномаси
12	Кредитга харид қилинган товарлар учун ходимлар меҳнат ҳақидан навбатдаги ушлаб қолишлар акс эттирилган	6710	4710	Счёт-маълумотнома
13	Банкларнинг кредити бўйича қарзлар корхона ходимлари томонидан қисман қопланиши акс эттирилган	6810, 7810	4710	Кредит шартномаси
14	Ходимларга берилган қарз (нақд пул кўринишида) суммаси акс эттирилган	4720	5010	Раҳбариятнинг қарори, чиқим касса ордери
15	Ходимларга тақдим этилган қарз ҳисоб-китоб счётидан берилган	4720	5110	Раҳбариятнинг қарори, ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
16	Ходимларга тақдим этилган қарз махсус счётдан берилган	4720	5530	Раҳбариятнинг қарори, махсус счётдан банк кўчирмаси
17	Ходимга берилган қарз кассага қайтарилган	5010	4720	Кирим касса ордери
18	Ходимга берилган қарз ҳисоб-китоб счётига қайтарилган	5110	4720	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
19	Ходимларга берилган қарз меҳнат ҳақидан ушлаб қолинган	6710	4720	Меҳнат ҳақининг ҳисоб-китоб қайдномаси
20	Ходимларга даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобидан берилган қарз бўйича умидсиз дебиторлик қарзи ҳисобдан чиқарилган	4910	4720	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
21	Ходимларга берилган қарз бўйича умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4720	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
22	Яроқсизликдан йўқотишлар моддий зарар етказишда айбдор бўлган ходимлар ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4730	2610	Яроқсизлик тўғрисида далолатнома
23	Кассада нақд пул камомади акс эттирилган:			Кассани инвентарлаш далолатномаси
	- камомад суммасига	5910	5010
	- камомад моддий жавобгар шахс ҳисобига ўтказилган	4730	5910
24	Пул ҳужжатларининг камомади акс эттирилган	4730	5610	Инвентарлаш далолатномаси
25	Йўлдаги пул маблағлари камомади акс эттирилган:			Банк счётларидан кўчирмалар
	- камомад суммасига	5910	5710
	- камомад моддий жавобгар шахс ҳисобига ўтказилган	4730	5910
26	Асосий воситалар камомадига айбдор шахслардан ундирилиши лозим бўлган суммалар акс эттирилган	4730	9210	Асосий воситаларнинг чиқиб кетиши тўғрисида далолатнома
27	Бошқа активлар камомадига айбдор шахслардан ундирилиши лозим бўлган суммалар акс эттирилган	4730	9220	Бошқа активларнинг чиқиб кетиши тўғрисида далолатнома, инвентарлаш далолатномаси
28	Моддий жавобгар шахс ёки бошқа ходим айбдор деб топилган тақдирда, активлар камомадининг ҳисобдан чиқарилиши акс эттирилган	4730	5910	Инвентарлаш далолатномаси
29	Товар-моддий қийматликлар қабул қилиниб кирим қилинганда, табиий камайиш меъёридан ортиқ бўлган камомади ва ходимнинг меҳнат ҳақидан ушлаб қолиниши акс эттирилган	6710	4730	Юкхат, материалларни қабул қилиш далолатномаси
30	Етишмаётган асосий воситани баҳолаш натижасида, унинг бозор қиймати (ундириш суммаси) даромад суммасига етишмаётган активнинг чиқиб кетишидан кўрилган зарар суммасидан юқори бўлган тақдирда, камомад акс эттирилган	4730	9310	Инвентарлаш далолатномаси
31	Етишмаётган бошқа активларни баҳолаш натижасида, унинг бозор қиймати (ундириш суммаси) даромад суммасига етишмаётган активнинг чиқиб кетишидан кўрилган зарар суммасидан юқори бўлган тақдирда, камомад акс эттирилган	4730	9320	Инвентарлаш далолатномаси
32	Капитал қўйилмаларда етишмаётган ва бузилган қийматликнинг суммасини, агар айбдор шахслардан ундириш рад этилган тақдирда, капитал қўйилмалар бўйича харажатларга олиб бориш акс эттирилган	0810	4730	Хўжалик судининг қарори
33	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар кассага келиб тушган	5010	4730	Кирим касса ордери
34	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар валюта кассасига келиб тушган	5020	4730	Кирим касса ордери
35	Айбдор шахслардан ундирилган камомадлар ҳисоб-китоб счётига келиб тушган	5110	4730	Ҳисоб-китоб счётидан банк кўчирмаси
36	Масъул шахслар айби билан вужудга келган камомадлар меҳнат ҳақидан ушлаб қолинган	6710	4730	Ҳисоб-китоб тўлов қайдномаси
37	Айбдор шахслардан ундириш рад этилган тақдирда, камомадлар зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4730	Раҳбар буйруғи
38	Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича умидсиз дебиторлик қарзи даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4730	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
39	Ходимларнинг моддий зарарни қоплаш бўйича умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4730	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
40	Ходимларга пул ҳужжатлари (йўлланмалар ва ҳоказолар) берилган	4790	5610	Касса ҳисоботи
41	Акцияга обуна иштирокчиларига меҳнат ҳақи бўйича қарзини камайтириб ўзаро ҳисоблашиш амалга оширилган	6710	4790	Акцияга обуна қайдномаси
42	Ундириш суд томонидан рад этилган тақдирда, ходимларнинг бошқа операциялар бўйича қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4790	Хўжалик судининг қарори
43	Бошқа корхона ва ташкилотлар билан ҳисоб-китоб қилиш учун ҳисобдор шахсларга чекланган чек дафтарчалари берилган	4220, 4230	4790	Чек дафтарчаларини бириктириб қўйиш тўғрисида буйруқ
44	Чекланган чек дафтарчаларининг ишлатилмаган қисми қайтарилган	4790	4220, 4230	Бўнак ҳисоботи
45	Ходимларнинг бошқа умидсиз дебиторлик қарзи даргумон қарзлар бўйича резерв ҳисобига ҳисобдан чиқарилган	4910	4790	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори
46	Ходимларнинг бошқа умидсиз дебиторлик қарзи зарарга ҳисобдан чиқарилган	9430	4790	Солиштирма далолатнома, Хўжалик судининг қарори