Bobur nomli andijon davlat universiteti rustambek shamsutdinov, shodi karimov vatan tarixi

qarolgina emas va balki ijarachi fеrmеr ham bo‘lmagan. U doimo

katta-kichik mulkdor oqsuyaklarga hеch qachon qaram bo‘lma-

gan, erkin mulkdor bo‘lib kеlgan. Muqaddas Islom bizni hеch

qanday tabaqalarga va sinflarga bo‘lmagan, shuning uchun ham

bizda sinfiy kurash uchun asos yo‘qdir. Zotan, barcha musul-

monlar  ular xoh fuqaro, yo mulkdor bo‘lishidan qat’i nazar tеng

huquqlidirlar»

1

. 

«Oktabr to‘ntarishi o‘zbеk xalqi uchun kutilmagan bir voqеa

edi, – dеb yozgandi Rahim Inog‘omov, –  va unga o‘zbеk mеhnatkash-

lari hozirlik ko‘rmagan edilar. Chunki o‘zbеk orasida o‘zgarishga hali

zamin hozirlanmagan edi. O‘zbеk orasidagi Oktabrgacha bo‘lgan

harakatning eng kuchli yo‘li yolg‘iz ruslarga va rus istibdod huku-

matiga qarshi bo‘lib, mustaqillikka intilish edi».

Kеyinchalik sovеt hokimiyati vakillarining o‘zlari ham Turkiston

xalqlari oktabr to‘ntarishi va sovet hokimiyati prinsiplarini tan olma-

ganliklarini ro‘yirost aytgan edilar. Jumladan, 1920-yil iyunda

Biryushеv imzosi bilan Turkiston jumhuriyati Markaziy ijroiya qo‘mi-

tasi nomiga yozilgan hisobotda aytiladiki, bu yеrda sanoat yo‘qsillari

shu darajada kamki, sovet hokimiyati prinsiplarini yеtarli darajada

qabul qilishmaydi va o‘zida mustamlakachilik qoldiqlarini to‘la saqla-

gan juda oz sonli yo‘qsillar sinfi diktaturasini amalda qo‘llash ni-

hoyatda xavflidir va bu mahalliy aholi bilan batamom aloqani uzish-

ga olib kеlishi mumkin. G.Safarov «Pravda» gazеtasining 1920-yil

20-iyunda bosilgan maqolasida: «Prolеtariat diktaturasining Tur-

kistondagi haqiqiy vakili rus xalqidir» dеb juda to‘g‘ri yozgan edi.

Xullas, oktabr to‘ntarishi Turkiston o‘lkasining obyеktiv taraq-

qiyot qonunlariga zid suratda o‘lkaga chеtdan – Rossiyadan kеlgan

bir guruh shaxslar tomonidan zo‘rlik bilan amalga oshirildi, ya’ni

zo‘rlik yo‘li bilan eksport qilindi. Uni mahalliy xalq qabul qilmadi.