Bobur n o m id a g ia n d ijo n davlat universiteti ru stam bek shamsutdinov, shodi k a rim o V



Download 11,52 Mb.
Pdf ko'rish
bet134/253
Sana31.12.2021
Hajmi11,52 Mb.
#219543
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   253
Bog'liq
2 5467894839875994463

Нафаспв  Т.

  Топонимы  К аш кадарьинской  области.  А КД.  Т.,  1963,  стр.  8.




VIII bob.  M ovarounnahr va X orazm  m o‘g‘ullar bosqini davrida

329


Kepakxon  Qarshida  o ‘zining  hukmronligi  davrida  davlatni  idora 

qilish,  iqtisodiy  hayotni  tartibga  solish  maqsadida  m a’muriy  va  pul 

islohotlarini  o ‘tkazadi.  U  davlatni  viloyatlarga,  y a’ni  m o‘g ‘ulcha 

«tumanlar»ga b o ia d i,  mahalliy hokim va beklarga moslashtirib  idora 

uslubida olib boradi.

Kepakxon  mamlakatda  ichki  savdo-sotiqni  tartibga  solish, 

xorijiy  davlatlar bilan  tashqi  savdo  aloqalarini  yaxshilash  maqsadida 

ikki  xil  pul  birligini  y o ig a   qo‘yadi.  Yirik  kumush  tangalar —  dinor, 

mayda  kumush  tangalar  —   dirham,  deb  yuritilgan  va  ulaming  har 

ikkalasiga  ham  bir  xil  nom  —   «kepaki»  berilgan  edi.  Bu  pul  birligi, 

hatto temuriylar davrida ham aholi  o ‘rtasida muomalada b oigan.

Chig‘atoy  ulusi  hukmdorlari  davrida  yerga  egalik  qilishning 

turt  xili  mavjud  edi:  birinchisi  mulki  devon  deb  atalib,  bu 

davlatga  qarashli  yerlar  edi;  ikkinchisi  mulki  inju  —   xon  noiblari 

va  ulaming  avlod-ajdodlariga  qarashli  yerlar.  Uchinchisi  mulki 

vaqf  —   masjid,  madrasa,  xonaqo,  mozor  va  maqbaralarga  qarashli 

yerlar.  T o‘rtinchisi—   xususiy  mulk  yerlari.  Yerlar  va  mulklaming 

kattagina  qismi  harbiy  zodagonlarga,  xon  oldida  alohida  xizmatlari 

b o ig a n   shaxslarga  «iqto‘»  va  «suyurg‘ol»  yer-mulklari  tarzida 

b o iib   berilgan.  Ular  «iqto‘dorlar»  va  «suyurg‘ol  egalari»  deb 

atalib,  har  qanday  soliq,  oliq  va  toiovlardan  ozod  qilinganlar.  Yirik 

yer  egalarining  mulklarida  qaram  b o iib   qolgan  mayda  dehqonlar 

«kadivarlar» deb yuritilgan va ular o ‘z xo‘jayinlariga qarashli b o ig a n  

yerlarga hosilning  1/3  evaziga koranda b o iib   ishlab berar edilar.

XIV 

asming  40-yillaridan  e ’tiboran  Qarshi  shahri  m o‘g ‘ul 



xonlaridan  b o ig a n   Qozonxonning  poytaxtiga  aylanadi.  U  Kesh  —  

Samarqand  hududlari  oralig id a  «Zanjir  saroy»  nomi  bilan  m a iu m  

b o ig a n   saroy  barpo  qiladi.  1347-yilda  Qozonxon  mahalliy  turk 

zodagonlari  tomonidan  qattiq  m ag‘buliyatga  uchraydi  va  Qozog‘on 

tomonidan  oidiriladi.  Ana  shu tariqa  Chig‘atoy  sulolasi  hukmronligi 

barham topadi.

1269-yilda Chig‘atoy ulusi ikki qismga: Yettisuv —  Farg‘onaning 

sharqiy  qismi,  Sharqiy  Turkistondan  iborat  M o‘g ‘ulistonga  va 

G ‘arbiy  ulus,  y a’ni  Movarounnahrga  b o iin ib   ketgan  edi.  «Xo­

razmning  sharqiy  qismi  ham  G ‘arbiy  ulusga  qaragan»1.  1348-yildan 

boshlab  Movarounnahr,  y a’ni  Chig‘atoy  ulusi  yerlariga  hukmronlik 

qilish  m o‘g ‘ullardan  b o ig a n   T o‘g i u g ‘  Temurga,  1363-yilda  uning 

vafotidan so‘ng esa o ‘g ‘li Ilyos X o‘ja  ixtiyoriga o ‘tadi.



Ахмедов Б.

 Тарихдан сабокдар. -  Т.:  «Укитувчи»,  1994.



330

V A TA N   T A R IX I

1340-1370-yillar  mobaynida  Movarounnahrda  fitna,  tarqoqlik 

va  o ‘zboshimchalik  shu  darajada  kuchayadiki,  m o‘g ‘ullar  mahalliy 

hukmdorlar  ustidan  umuman  nazoratni  eplay  olmaydilar,  har  bir 

viloyat,  tuman va shahar amalda o ‘ziga-o‘zi bek,  o ‘ziga-o‘zi  xon  edi. 

Jumladan,  Chig‘atoy  ulusining  g ‘arbiy  qismida,  asosan  turk-m o‘g ‘ul 

qabila boshliqlari hukmron b o iib ,  ular markaziy  qoonga b o ‘ysunmas 

edilar.  Bu  hoi  ulug‘  xonlaming  viloyatlar  ustiga  lashkar  tortishiga 

sabab  b o iard i.  Kesh  va  uning  viloyatida  Hoji  Barlos,  X o‘jand 

viloyatida Boyazid Jaloir, Balx viloyatida  1358-yilda ovda o ‘ldirilgan 

turk  amiri  Qozog‘onning  nabirasi  amir  Husayn,  Xuttalonda 

Kayxusrav  hukmron  edi.  Xullas,  XIV  asming  50-yillari  oxirlarida 

Movarounnahrda  hukm  surgan  tarqoqlik  va  beboshliklardan  xalq 

ommasi to ‘yib  ado b o ‘lgan edi.


Download 11,52 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   130   131   132   133   134   135   136   137   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish