Bobomurodov aziz mavzu: qisqa masofalarga yuguruvchi sportchilarni tayyorgarlik davridagi

2-rasm. Yugurish qadami stiklida asosiy mushak guruxlarining ishlashi 

 

Amartizastiya fazasida boldir mushaklari – ilik va kambalyasimon mushaklar 

shuningdek  axill  paylari  asosiy  yuklamani  ko’taradi,bunda    boldir  kaft 

bo’g’imidagi  burchak  34-38˚ga  o’zgaradi.  Tana  vazni  birligi  ta’sirida  zo’riqqan 

boldir  mushaklari,cho’zila  turib,  ikkinchi  fazada  depsinishda  undan  foydalanish 

maqsadida energiyani singdirib oladi. 

Tayanch  davrida oyoq azolarining tizza bo’g’imlaridan siljish faqat 4-10˚ ga 

etadi. 

Aniqlanishicha,sprinterda ta’sir davrida boldir–kaft bo’g’imi  mushaklari tizza 

bo’g’imi  mushaklariga  nisbatan  6  marta  ko’proq  ish  bajaradi.yugurishda 

depsinishning  ikki  fazasi  orasida  oldindan  depsinish  fazasi  eng  muhimi 

hisoblanadi.  Maksimal  tezlik  bilan  yugurishda  samarali  texnikada  umumiy 

energiyaning  70%  oldindan  depsinish  paytida  to’planadi  va  faqat  30% 

---

 

 

 

26 

depsinishning  yakunlovchi  fazasida  hosil  bo’ladi.  Shunday  qilib,sportchi  qancha 

ko’p  energiya  to’play  olsa  va  mushaklar,boylamalar  hamda  paylarning 

cho’ziluvchanlik  xususiyatlaridan  qancha  samaraliroq  foydalana  olsa,  uning 

yugurish tezligi shuncha yuqori bo’ladi. 

Ekstrimal  (favqulotta)  sharoitlarda  muntazam  ishlash  boldir  mushaklari 

maksimal  kuch imkoniyatlarining  ancha o’sishiga  olib keladi. Shuning  uchun  ilik 

mushaklari  qattiqligiga  ko’ra  eng  kuchli  sprinterlar  boshqa  sport  turi  bilan 

shug’ullanuvchi sportchilardan ancha ustun hisoblanadilar. 

Yugurish  qadamining  tayanch  davrini  bajarishi  jarayonida  mushak 

guruhlarining  izchil  ishlashi  va  ularning  faoliyat  rejimlariga  oid  keltirilgan 

ma’lumotlar  sprinterlar  mashg’ulotlarida  qo’llaniladigan  maxsus  tezlik-kuch 

mashqlarini  saralab  olishda  tanlab  yondoshish  uchun  imkon  beradi.  sport 

mashg’ulotlari  nazariyasidan  ma’lumki,  maxsus  vositalarni  tanlab  olish 

qo’llaniladigan  mashqlarni  musobaqadan  mashqlarga  dinamik  mos  kelishi 

tamoyiliga  asoslanadi.  Odatda,  amaliyotda  boldir  mushaklarining  tezlik-kuch 

imkoniyatlarini  rivojlantirish  uchun  har  xil  yuqoriga  sakrashlar,  yuqoriga  sakrab 

chiqishlar,  og’irlik  bilan  oyoq  uchiga  ko’tarilishlar  va  shunga  o’xshash  mashqlar 

qo’llaniladi. Yuguruvchilarning tezlik-kuch tayyorgarliklarida katta o’rin egallagan 

ko’psakrashlar  ham  o’zlarining  harakat  parametrlariga  ko’ra  tez  yugurish 

tavsiflaridan farq qiladi. Chunki bu holda oyoqlarning erga qo’yilishi tekis oyoqda 

amalga oshiriladi va amartizastiya fazasida asosiy yuklama tizzani o’rab turuvchi 

mushaklarga hamda boylamlarga  tushadi. 

Shunday  qilib,sprinter  uchun  eng  munosib  mashiqlar,  mashiqlar,  aftidan, 

qo’yidagilar bo’lishi kerak” bir oyoqda yugurish; bunda oyoq kaftining old qismi 

bilan erga tushiladi, shu sur’atda ko’p sakrab chiqish. 

Sprinterning maxsus mashqlariga bag’ishlangan bobda maxsus mashqlarning 

sxema ko’rinishidagi tasvirlari berilgan.