Bob. Tovushning fizikaviy xarakteristikalari. Tibbiyotda tovushdan foydalanish

5.7-§.  Ul’tratovush 

Chastotalari  20000  Hz  (20  k  Hz)  dan  10

9

    Hz  (1G  Hz)  gacha  diapazon  oraligʻida 

boʻlgan еlastik tebranishlar va toʻlqinlar ul’tratovush deb ataladi. Ul’tratovushning1 G Hz 

dan 1000 G Hz gacha boʻlgan chastotalar diapazoni gipertovush deb ataladi. Ul’tratovush 

chastotalari uchta diapazonga boʻlinadi: 

-Past chastotali ul’tratovush (20-100 kHz); 

-Oʻrta chastotali ul’tratovush (0, 1-10 MHz); 

-Yuqori chastotali ul’tratovush (10-1000 MHz); 

Har bir diapazon tibbiyotda qoʻllanishining oʻziga xos xususiyatlari mavjud.  

Ultratovushning ikki muhit chegarasidan qaytishi shu muhitlarning to‘lqin qarshiliklari 

nisbatiga  bog‘liq.  Masalan,  ultratovush  muskul  suyak  usti pardasida  suyak  chegarasidan, 

ichki organlar sirtlaridan va hokazolardan juda ham yaxshi qaytadi. Shu sababli bir jinsli 

---

bo‘lmagan jismlar (bezlar), bo‘shliqlar, ichki organlarinng va hokazolarning turgan o‘rni va 

o‘lchamlarini aniqlash mumkin (ultratovush lokatsiya usuli). Ultratovush lokatsiya usulida 

uzluksiz  va  impulsli  nurlanishlar  qo‘llaniladi.  Birinchi  holda  ikki  muhit  chegarasidan 

qaytgan  va  tushuvchi  to‘lqinlarning  interferensiyasidan  hosil  bo‘lgan  turg‘un  to‘lqinlar 

kuzatiladi.  Ikkinchi  holda  qaytgan  impuls  kuzatilib,  ultratovushning  tekshirilayotgan 

obyektgacha  va  undan  qaytib  kelish  vaqti  o‘lchanadi.  Ultratovushning  tarqalish  tezligini 

bilgan holda, obyektning qanday chuqurlikda joylashgani aniqlanadi.