Боб Бюджет ташкилотларида дебиторлик ва кредиторлик мажбуриятлар ҳисобини ташкил

2-БОБ. БЮДЖЕТ ТАШКИЛОТЛАРИДА ДЕБИТОРЛИК ВА

КРЕДИТОРЛИК МАЖБУРИЯТЛАР ҲИСОБИНИНГ АМАЛИЙ ЖИҲАТЛАРИ.
2.1. Бюджет ташкилотларида дебиторлик ва кредиторлик мажбуриятлари ҳисобини юритиш амалиёти
Бюджет ташкилотларида турли дебитор ва редиторлар билан ҳисобла увларда мол ет азиб берув илар ва пудрат илар билан махсулот (и ва ҳизматлар) ет азиб бери бўйича, Харидор ва буюртма илар билан маҳсулот (и ва ҳизматлар)ни соти бўйича, суғурта та илотлари билан мажбурий ё и иҳтиёрий суғурта тўловлари бўйича, жисмоний ва юриди аҳслар билан та илотнинг ихтиёрига вақтин али ту ган ва маълум артлар бажарилгандан ейин қайтарили и лозим бўлган суммалар бўйича, тўловларнинг махсус турлари бўйича ҳисобла и лар а с эттирилади.
Бухгалтерия ҳисобида турли дебитор ва редиторлар билан ҳисобла увлар ҳисоби теги ли бухгалтерия дастлаб и хужжатлари(ю ҳати, бажарилган и ларни топ ири қабул қили далолатномалари, бухгалтерия маълумотномалари, тўлов топ иқномаси ва бо қалар)га асосан йиғма қайдномалар, 6-мемориал ордер – турли та илотлар ва муассасалар билан олиб бориладиган ҳисоб- итоблар бўйича жамланма қайднома 408-сон а л, 292-сон а лдаги жорий ҳисоблар ва ҳисоб итоблар дафтари , 308-сон а лдаги бо журнал итоби ва ҳисобот расмийла тирилади. Бухгалтерия ҳисобида турли дебитор ва редиторлар билан ҳисобла увлар ҳисоби 15 “Турли дебитор ва редиторлар билан ҳисоб- итоблар” с ёти қуйидаги субс ётларга бўлинган холда юритилади:
150 “Мол ет азиб берув илар ва пудрат илар билан ҳисоб-
итоблар”;
152 “Харидор ва буюртма илар билан ҳисоб- итоблар”;
154 “Суғурта бўйича тўловлар”;

2.1.1– расм. Турли дебитор ва кредиторлар билан ҳисоблашувлар ҳисобини ҳужжатлаштиришнинг схематик кўриниши³.

155. 
     “Бюджет та илотининг ихтиёрида вақтин а бўладиган маблағлар бўйича ҳисоб- итоблар”;
     
156. 
     “Тўловларнинг махсус турларига доир ҳисоб- итоблар”; 159 “Бо қа дебитор ва редиторлар билан ҳисоб- итоблар”.
     

У бу субс ётлар бўйича аналити ҳисоб бюджет ва бюджетдан та қари маблағлар бўйича ҳисоб- итобларни алоҳида ажратган ҳолда 292сон а лдаги жорий ҳисоблар ва ҳисоб- итоблар дафтари ( арто аси)да, 285-сон а лдаги айланма қайдномада ва бо қа теги ли ҳисоб регистрларида юритилади.
Бюджет та илотлари белгиланган тартибда мол ет азиб берув и ва пудрат илар билан тузилган артномаларни рўйхатдан ўт ази у ун ғазна или бўлимларига тақдим этади.
Белгиланган тартибга мувофиқ бюджет та илотларининг маҳсулот ет азиб берув илар билан тузган артномалари мажбурий тартибда уларнинг юриди хизматлари ( артнома асосида жалб қилинган адво атлар) томонидан Қонун хужжатларига мувофиқлигига те ирили и арт.
Агар артноманинг суммаси Қонун хужжатларида белгиланган энг ам и ҳақининг 200 баравари миқдоридан о маса, артномаларга томонларнинг юриди хизмати ё и жалб этилган адво атнинг имзоси қўйилади. Агар артнома суммаси, Қонун хужжатларида белгиланган энг ам и ҳақинииг 200 бараваридан ортиқ бўлса, томонлар юриди хизмат ё и жалб этилган адво атларнинг ҳулосасини илова қили и лозим. Шартномалар, унингде , уларга қў им а ели увлар аниқ ва рав ан сиёҳ ё и ари ли ру а ё и ёзув (ҳисобла ) ма инасида ёзилган ҳолда тўлдирили и лозим. Ҳе қандай тузати лар, у ириб ёзи лар ё и тўғрила лар, хатто и томонлар ели увига ўра хам йўл қўйилмайди.
Бюджет та илотлари ва маҳсулот ет азиб берув илар ўртасида тузилган артномалар ғазна или бўлинмаларига қуйидаги талабларга риоя қилинган ҳолда тақдим қилинади:
100 минг АҚШ долларига а олган артномаларни маҳсулот ет азиб берув ини танла бўйича ўт азилган (биржа савдолари бўйича) энг ях и он урс та лифларини танлаб оли хужжатлари илова қилинган ҳолда тақдим қилинади. 100 минг АҚШ долларига тенг бўлган миқдоридан ортиқ бўлганда, Қонун или а мувофиқ ўт азилган тендер савдолари бўйича хужжатларни артномага илова қилган ҳолда тақдим қилинади. Капитал қурили ҳаражатлари бўйича артномаларнинг и и асл ва бир ў ирма нусхаларидан та қари, буюртма илар томонидан ғазна или бўлинмасига қуйидаги хужжатлар тақдим қилинади:

• 
  он урс омиссиясининг қурили и лари билан боғлиқ и ва хизматларнинг пудрат и қурили (лойиха и) та илотини ва бо қа бажарув иларини танлаб оли бўйича йиғили баённомаси нуйхаси, қа он и танлов савдолари предмета ҳаридининг умумий 50 минг АҚШ долларидан юқори суммани та ил этган ҳолларда;
  
• 
  он урс омиссиясининг қурили и лари билан боғлиқ и ва хизматларнинг пудрат и қурили (лойиҳа и) та илотини ва бо қа бажарув иларини танлаб оли бўйича йиғили баённомаси нусхаси, қа он и танлов савдолари предмет ҳаридининг умумий қиймати 50 минг АҚШ долларига а суммани та ил этган долларда улар ҳарид қилинадиган товар, и лар ва хизматларнинг тавсифи, миқдори, бажари муддатлари ва товарни ет азиб бери пун тда ўрсатилган ҳолдаги та лифларни талабгорларга юбори ё и маҳсулот ет азиб берув и ё и пудрат и томонидан эълон қилинган баҳо ва тавсифларни таққосла йўли билан эр ин савдода амалга о ирили и мум ин;
  
• 
  буюртма ининг пудрат қурили (лойиха) и лари у ун ўт азилган танлов савдолари натижалари бўйича ҳисоботининг Ўзбе истон Республи аси Давархите тқурили билан ели илган нусхаси;
  
• 
  пудрат и қурили та илотининг қурили хавфини суғуртала бўйича артномасининг буюртма и раҳбари ва бо ҳисоб иси томонидан имзоланган нусхаси;
  
• 
  Давлатқурили назорат инспе циясининг қурили -монтаж и ларини бажари га рухсатномасининг буюртма и раҳбари ва бо ҳисоб иси томонидан имзоланган нусхаси;
  
• 
  белгиланган тартибда тасдиқланган қурили ларнинг манзилли рўйхати (лойиҳа-тадқиқот и ларининг манзилли рўйхати) ва қурили ларнинг титулли рўйхатлари нусхалари, унингде , белгиланган тартибда тасдиқланган ва он урс савдоларининг ўт азили и бўйича
  

қурили ларнинг аниқланган манзилли ва титулли рўйхатлари нусхалари; - давлат э ология э спертизаси хулосаси нусхаси (зарур бўлганда).
Пудрат усулида таъмирла и лари деганда буюртма и томонидан таъмирла и ларини алоҳида қурили таъмирла и ларини амалга о ирув и та илотларни жалб этган холда амалга о ири ту унилади. Пудрат и та илотлар билан бюджет та илотлари ўртасида таъмирла и ларини амалга о ири бўйича артнома расмийла тирилади. Шартномани расмийла тири ва тўловларни амалга о ири ини юқорида қайд этиб ўтди . Шартнома бахоси пудрат та илоти пудрат артномасига ўра объе тда бажарадиган и ларнинг қийматидир. Шартнома баҳоси объе тдаги бутун қурили таъмирла и лари давомида ўзгартирили и мум ин эмас.
Пудрат усулида таъмирла и ларини амалга о ири ва улар бўйича харажатларни а ллантири босқи лари қуйидагилардан иборат (2.2.2 изма)

1. 
   Қурили таъмирла и лари бўйича нуқсонлар далолатномасини тузи ;
   
2. 
   Қурили таъмирла и лари бўйича смета тузи ;
   
3. 
   Қурили таъмирла и лари бўйича пудрат артномаси тузи , одиндан тўловни амалга о ири ;
   
4. 
   Қурили таъмирла и лари пудрат и та илотлар томонидан амалга о ирили и;
   
5. 
   Қурили таъмирла и ларини пудрат и ташкилотларидан қабул қили ;
   
6. 
   Қурили таъмирла и ларини харажатларда а с эттири (хисобла усулида).
   
7. 
   Тўловларни амалга о ири .