Bob. Bozor segmentasiyasi va tovarni bozorda pozitsiyalashtirish

7.6. Tovarni bozorda pozitsiyalashtirish 
Tovarni bozorni pozitsiyalashtirish – bu alohida bozor segmentlarida 
mahsulot konsepsiyasini aniqlash texnologiyasidir. Pozitsiyalashtirishning maqsadi 
– mavjud va shakllanayotgan fikrlarni tadqiq qilish, xaridorlar yoki ularning 
guruhini mahsulot parametrlariga bo‘lgan munosabatini baholash tahlilidan, 
maqsadli bozorni ushbu segmentida mahsulotni raqobatli ustunligini ta’minlashda 
shunday tovar pozitsiyasini marketing chora-tadbirlarini o‘tkazish yo‘li bilan 
tuzishdan iborat. 
Mahsulotni samarali pozitsiyalashtirish uchun talab va taklifni muhim 
tavsifnomalarini, xarid to‘g‘risida qaror qabul qilishda mo‘ljal bo‘lib hisoblanuvchi 
omillar ta’sirini o‘rnatish va o‘rganish zarur. Aniqlovchi omillar esa, mahsulot 
sifati, 
sifat 
darajasi, 
ishonchliligi, 
energohajmi, 
dizayni 
va 
tovarni 
raqobatbardoshligini boshqa ko‘rsatkichlari bo‘lishi mumkin. 
7.3-rasm. Tovarni pozitsiyalashtirishning asosiy belgilari 
 
Pozisiyalashtirish belgisi
Narx darajasi
Tovarning yuqori sifati
Imij
Qo'llash usuli
Turli naflarning mazmuni
Boshqa

---

150 
Tovarni bozorda pozitsiyalashtirishni to‘g‘ri tashkil etilishi marketing rejasi 
va kompleksini samarali ishlab chiqarish shart-sharoiti bo‘lib hisoblanadi. 
Pozitsiyalashtirish differensiatsiya strategiyasini amalga oshirish vositasi 
bo‘lib hisoblanadi. D.Traut va E.Raislar tomonidan 1979 yilda pozitsiyalashtirish 
konsepsiyasi taklif etilgan. Aniq pozitsiyalashtirish uchun firma pozitsiyalashtirish 
belgisini o‘rnatish kerak. 
Pozitsiyalashtirish belgisi – xarid motivatsiyasi manbasi yoki asosiy tovarning 
iste’molchi nuqtai nazaridan foydaliligidir. 
Raqobatchiga nisbatan tovar pozitsiyalashtirish belgisi ikkita usuldan biri 
bo‘lishi mumkin: 
1)
raqobatchiga o‘xshash – bu holatda firma bozordagi raqobatchini siqib 
chiqarish vazifasini hal qiladi. 
2)
Noyob.
Birinchi strategiyada quyidagi uch xil sharoitdan bittasini qo‘llab – 
quvvatlash maqsadga muvofiq: 
-
Firma raqobatchi tovaridan ustun tovarlarni yaratish mumkin; 
-
Bozor bir necha raqobatchilarni yig‘dirish holatidadir; 
-
Firma pozitsiyalashtirayotgan tovar bo‘yicha resurs va imijga ega bo‘ladi. 
Ikkinchi strategiya esa: 
-firma noyob tovarlarni ishlab chiqarish uchun moliyaviy va texnik 
imkoniyatga ega bo‘ladi; 
-noyob tovarning potensial iste’molchilarining etarli soni mavjud bo‘ladi.