Боб. Ахборот турлари уларни қайта ишлаш жараёнлари ахборот назарияси ва унинг асосий тушунчалари

1.2 Ахборотнинг асосий хоссалари

Ахборотнинг объективлиги - ахборотни бошқа фикр ва мулоҳазаларига боғлиқ бўлмаслиги. Ахборот ташқи объекив дунёни акслантирилишидир. Ахборотни объективлиги унинг қайд қилиш усулларига ёки бошқа фикр, мулоҳазаларга боғлиқ эмаслигини билдиради.
Масалан, икки кишидан хонадаги ҳаво температурасини баҳолаш сўралди. Биринчи киши хона температурасини бирмунча иссиқ деб, иккинчиси эса нормал деб баҳолаш мумкин. Бу субъектив ахборотлардир. Агар хона температураси махсус асбоб билан ўлчанса, ҳаво температураси ҳақида объектив ахборотга эга бўламиз.
Ахборотнинг ишончлилиги – ахборотни ҳақиқий бўлиши, яширин хатоликларни бўлмаслиги. Агар ахборот вазиятнинг хақиқий ҳолатини ифодаласа у ишончли ахборот ҳисобланади. Объектив ахборот доимо ишончли бўлади, лекин ишончли ахбортлар объектив ёки субъектив (дезинформатсия, қайд қилиш манбаларини етарлича аниқ бўлмаслиги) бўлиши мумкин.
Ахборотга кириш мумкинлиги- у ёки бу ахборотни олиш имкониятларини мавжудлиги.
Ахборотнинг тўлиқлиги – ахборотни тушуниш ва қарорлар қабул қилиш учун етарли бўлиши. Ахборотни тўлиқ бўлмаслиги нотўғри хулосалар чиқаришга ёки қарорлар қабул қилишга олиб келади.
Ахборотнинг адекватлиги (аниқлиги). Объект ҳақидаги ахборотни, объектнинг ҳақиқий ҳолатига яқинлик даражасини ифодалайди.
• Ахборотнинг фойдалилиги – ахборотни истеъмолчи сўровларига мос келиши;
• Ахборотнинг долзарблиги ёки замонавийлиги – ахборотни ҳозирги вақт учун муҳимлиги;
• Ахборотнинг ҳимояланганлиги – ахборотга рухсатсиз кириб фойдаланиш ва ўзгартиришдан ҳимояланганлиги.
• Ахборотнинг эргономиклиги – ахборотни фойдаланувчи нуқтаи назаридан қулай ҳажм ёки шаклда бўлиши.
Ахборот хоссаларини учта аспектда қараш чиқиш мумкин:
• техник – бу аниқлик, ишончлилик, сигналларни узатиш тезлиги ва ҳ.қ.;
• семантикли - ахборот мазмунини кодлар ёрдамида узатилиши;
• прагматиклик - ахборотни объектнинг ҳолатига таъсирини қанчалик самарали эканлигини белгилайди.
Ахборот хоссалари: объективлик; ишончлилик; тўлиқлик; долзарблик; қийматлилик; тушунарлилик.
Ахборот жараёнлари: сақлаш; узатиш; қайта ишлаш; қидириш; фойдаланиш.
Ахборотларни сақлаш, узатиш, қайта ишлаш, қидириш ва фойдаланиш билан боғлиқ бўлган жараёнлар ахборот жараёнлари дейилади.