Bmi mavzulari banki va uni bajarish bo`yicha uslubiy tavsiyalar

1
 И.Каримов. Истиқлол даври шеърияти. –Т.: Зарқалам, 2005. 20-бет. 
1
 Усмон Азим. Сайланма. Шарқ³ нашриёт матбаа концерни. –Т.: 1995. 405-бет. 
2
 Баҳром Рўзимуµаммад. Соялар суµбати. Шеърлар тўплами. –Т.: Зарқалам нашриёти. 2006. барча 
кўчирмалар шу тўпламдан олинди. 

---

ayni paytda quyosh nurini 
qayga sochishni bilmay turdi-da 
kuydirib yubordi oyni daf’atan...»
1
. 
Nega? Nima uchun? Bu savollarga shoir «Qarg’algan» nomli she’ri orqali javob qaytargan: 
«Sen ulug’ ibtidodan nariroqda bir qadam bosding 
Shu bois Allohning qahri keldi 
Payg’ambar qarg’adi seni 
Shaytoni Laindan-da battarroq bo’lding 
biroq sening ruhiyatingni to’ldirgan zavqu-shavq 
ikki dunyoda ham yo’q faqat senda bor 
ey, abadiy yig’i, ey abadiy kulgu, ey abadiy jimlik». 
Shoir sirli-sehrli dunyo sarhadlaridan-da nariroqqa, bu dunyo chegarasidan tashqariga 
«qarashga», idroki, o’y-hayollari ila u tomonga «bir qadam tashlashga» botingan insonga shu 
gunohi uchun qarg’ish yopishgan. Bu shakkoklik evaziga shoir qalb iztirobi-yu bezovta ruhning 
mangu azobiga duchor etilgan. Ammo insoniyat dardini kuylab yig’lash, ezgulik nurlariga 
chulg’angan olam go’zalliklari-yu odam kulgusidan zavqlanish faqat shoirlarga nasib etmishdir. 
Ayni chog’da, o’z ojizligini tan olib, Olloh irodasiga bosh egib, abadiy «jimlik» sari inson sukuti 
ham olam-olam ma’nolarni ifoda etadi. Bu xususiyat realistik tasvir uslubi bag’rida yuzaga 
kelgan «yangilik» sifatida e’tirof etilayotgan «o’zbek modern she’riyati» alohida estetik tamoyil 
ekanligini asoslaydi. Modern yo’nalishidagi she’rlar ijodkoru kitobxonning XXI asrdagi tabiiy 
ma’naviy-ruhiy ehtiyojlariga monand yuzaga keldi. Bunday she’rlar inson shaxsi va hayotini, 
uning ko’ngil olamini ijodkorning tasavvurlar olami orqali kuzatish orqali har ikki olam 
uyg’unligi yoki o’zgachaligini anglash mumkin bo’lgan ma’nolarini tasavvur voqyeligiga 
aylantirib (his-tuyg’ular va idrok birligi) badiiy talqin qilish natijasidir. Ijodkorlarning bunday 
she’rlari bir qarashda milliy she’riyatimiz uchun noan’anaviydek tuyuladi. Hijo, tuyuq va 
qofiyadan uzoq xalq jonli tiliga yaqin sarbast she’rlarni bir o’qishda tushunish qiyin, ammo har 
bir so’z, har bir satr muayyan obrazli ifodaga, ramziy ma’noga va ichki ohangga egaki, bu 
xususiyatlar shoir mahorati orqali betakror poetik manzaralar va badiiy umumlashmalar 
yaratilishiga asos bo’lgan. Bunday she’rlar o’zi va o’zgalar olamini yangi jihatlardan idrok 
etishga intilayotgan zamondoshimizning ma’naviy-ruhiy ehtiyojlarini to’la qondirmoqda. 
Jahon adabiyotiga xos «modernizm» va syurrealizm haqida so’z yuritib, adabiyotshunos 
Andre Bretona quyidagilarni alohida ta’kidlaydi: «Uning maqsadi og’zaki, yozma yo istagan 
boshqa bir yo’l bilan fikrning real amal qilishini ifodalashdir. Syurrealizm muayyan assosiativ 
shakllarning oliy realligiga ishonishga asoslanadi. Syurrealizmga qadar bu shakllarga beparvo 
qarab kelishgan. Syurrealizm xayolotning qudratiga, fikrning beg’araz o’yiniga, ishonchiga 
tayanadi. U boshqa Har qanday psixik mexanizmlarni uzil-kesil barbod qilib, hayotning asosiy 
muammolarini hal qilishda ularning o’rnini egallashga intiladi»
1
. «Demak, - deb yozadi 
professor, Hakimjon Karimov Andre Breton qarashlariga tayanib: - syurrealistlar aqlga suyanadi, 
uning qudrati bilan ish ko’radi. Chunki aql kuchigina odam va olam mohiyatini to’g’ri anglashga 
imkon beradi. Modernizmning yo’nalishi va maqsadi ham shunda»
1
. Shoir Bahrom 
Ro’zimuhammad esa masala mohiyatiga yanada chuqurroq kirib borib, modernizmni realizmga 
qarshi qo’yib bo’lmasligini asosli tarzda ta’kidlaydi: «Modernizmni realizmga qarshi qo’yib 
bo’lmaydi. Modernizmga realizm suvratidagi sosrealizm oqimigina qarshi qo’yilgan. Endilikda 
asta-sekin adabiyot siyosatdan holi bo’lmoqda. Chunonchi, adabiyotning o’z «siyosati» mavjud. 
Adabiyot inson ruhiy olami uzra siyosat yurgizadi, ruh olamidagi jismlar orasida intizom 
o’rnatadi, qadim-qadimdan shunday bo’lib kelgan. So’fiylarning ko’ngil parvarishi ta’limoti 
bejiz kun tartibiga chiqmagan bir mahallar. Biz shu yo’ldan yurmog’imiz lozim. Bu yo’l