Bmi mavzulari banki va uni bajarish bo`yicha uslubiy tavsiyalar

1
Худойберганов Н. Меҳру муҳаббат йилларида. –Т.: Янги аср авлоди. 2001. 98-99-бетлар. 
2
Эшонқулов Н. Хаёл тузоғи. 

---

yangi bosqichning boshlanishi bo’ldi, deya adabiyotshunoslarimiz tomonidan 
yuqori baholangan edi. Hikoya muallifi N.Eshonqul keyingi o’n yil mobaynida 
yozgan talay hikoyalarida asosan o’sha asrdagi g’oyani turli ko’rinishda davom 
ettirdi. «O’zbekiston adabiyoti va san’ati» gazetasida 1996 iyul (30-soni)da e’lon 
qilingan «Shamolni tutib bo’lmaydi» hikoyasi esa o’zbek hikoyachiligida muhim 
yangilik bo’ldi. U jamoatchilik e’tiborini o’ziga tortdi. Yozuvchilar uyushmasining 
maxsus mukofoti bilan taqdirlandi. 
Yozuvchi mazkur asar qahramoni Bayna momoning uzoq davom etgan 
fojeaviy, motamsaro, ayni paytda mardona hayot yo’lini o’ziga xos yo’sin, 
ohangda hikoya qiladi. Unda momo qismati bilan bog’lik ibratli voqealar, 
chunonchi u bilan qishloq ahli, olomon orasidagi ziddiyat bir-ikki detallar, 
chizgilar, ixcham lavhalar orqali eslatiladi. Masalan, asardagi quyidagi jumlaga 
e’tibor qaratsak: «Bayna momo tirikligida, garchi bu ayolni, erining polvonlik 
lash-lushlari va kiyim-kechaklari yotgan, o’lgandan so’ng hech qachon yonmagan, 
tuynugi shuvab tashlangan ana u xujra kabi qorong’u, musibat to’la uyi ichkarisiga 
kirmagan bo’lsa-da, ular qahr va g’azabni sitam bilan ichiga yutib kelgan bu 
kampirni hurmat bilan eslashardi»
1
. Mazkur jumlaning o’ziyok, Bayna momoning 
hayoti, uning ayollik sadoqati haqida o’quvchiga tushuncha beradi. Inson 
yashayotgan xonadonning tuynugi qachon suvaladi, qachonki, unda hech kim 
yashamagan taqdirda. Yozuvchi shu jumlalar orqali Bayna momoning umri ham 
eri va o’g’li bilan birga so’nganligiga ishora qiladi. Bundan tashqari hatto 
hikoyadagi eng jiddiy to’qnashuv-olishuv – momoning eri va o’g’lining qotili 
Zamon otboqardan qasos olishi, uni chavaqlab qonli barmoqlaridan judo etish 
voqeasi sahna ortida yuz beradi. Bu mudhish voqeani ham muallif imo-ishora, 
detallar orqali ayon etadi. Asarni mutolaa qilayotganda g’am-g’ussaga to’la va ayni 
paytda mardonavor og’ir bir kuyni tinglayotganday bo’lasiz. Momoning ruhiy 
holati va hayoti go’yo shu kuy pardalari orqali tarannum etiladi. 
Bayna momo bir paytlar faqat qishloq emas, butun tog’li xalqning obro’sini 
ko’tarib nom chiqargan eri Rayim polvonni quloq deya takib qilish, mol-mulkini 
tortib olish, so’ng itday xor kilib otib tashlashga yo’l qo’ygan va o’g’li bilan erini 
yangi zamonning egalari – Zamon otboqarlar ixtiyoriga berib qo’ygani uchun 
hamqishloqlarini aslo kechirolmaydi. Uning ruhiy olami yolg’izlikda o’tgan 
mashaqqatli hayoti yozuvchi tomonidan mahorat bilan gavdalantiriladi. «Bayna 
momo o’z yolg’izligi musibatini hayotning badbo’y, zabun, xor etilgan hidlari 
anqib yotgan yillar dahlizidan yetaklab o’tdi. qishloqdoshlari bahor kelishi bilan 
eski yaylovlarga ko’chib chiqishar va yer shudgorlar, har kim o’z tashvishiga 
berilib ketardi. Qishlokqa qolgan Bayna momo esa bu paytda yolg’izlik dashtini 
shudgorlar, u yerga har yili Zamon otboqar bilan kelib eri va o’g’lini otib tashlagan 
oqshomni ekar va so’ng yolg’iz o’zi xosilini ham yig’ib olardi. Bayna momo har 
kech ko’z yoshlari bilan to’lgan qayiqda yillar qoyalari orasida qolib ketgan eri 
bilan o’g’lining ilma-teshik bo’lgan murdasi va Zamon otboqarning muzaffar 
qamchisi yotgan qonli xalqob bilan to’lgan ayvonga suzib borar, ertalablari xo’l 
bo’lib uyining oldidagi oradan yillar o’tgach, uyini buzayotganlar qo’porib