|
тилидан тайёргарлиги билан ўзгартиришнинг объектив зарурлигига, таълим жараёнида фанлараро интеграцион алоқаларни мустаҳкамлаш зарурлигига асосландик. Касбий фаолиятга тайёргарлик ва илмий адабиётлар амалиётининг таҳлили талабаларининг тил билиш компетенциясини ривожлантиришнинг педагогик шарт-шароитларини аниқлаш имконини берди.
Бўлажак касб таьлими ўқитувчиларининг тил билиш компетенциясини ривожлантириш жараёнида CDIO алгоритмидан фойдаланиш таълим лойиҳасини амалга ошириш орқали касбий фаолиятга тайёргарликни ривожланишига ҳисса қўшади.
Юқорида қайд этилган педагогик шарт-шароитлар бир-бири билан ўзаро боғлиқ бўлиб, бир-бирини тўлдиради ва бўлажак касб таьлими ўқитувчиларининг тил билиш компетенциясини ҳар бир компонентини шакллантиришга ёрдам беради.
Таълим лойиҳаси асосида тил билиш компетенциясини ривожлантиришнинг таклиф этилаётган модели талабаларни чет тилидан ўқитишнинг ўзига хос хусусиятларини ҳисобга олади.
Диссертациянинг “Бўлажак касб таълими ўқитувчиларининг тил билиш компетенциясини ривожлантириш методикаси” деб номланган иккинчи бобида техника олий таълим муассасаларида инглиз тилини ўқитишнинг замонавий технологиялари келтириб ўтилган, касб таьлими йўналиши талабаларига чет тилини ўқитишда индивидуалликка йўналтирилган таълим амалга оширилган. Таълим лойиҳасини ишлаб чиқиш асосида бўлажак касб таьлими ўқитувчиларининг тил билиш компетенциясини ривожлантириш методикаси ишлаб чиқилган.
Техника олий таълим муассасаларида чет тилини ўзлаштириш вазифаларидан бири ўқитиш жараёнини инновацион технологиялар асаосида амалга оширишдир. Бунинг учун олий таълим мутахассислари ёш авлодни ўқитишнинг инновацион усуллари билан танишишлари керак. Улар орасида ахборот билан ишлаш, янги билимларни яратиш ва зарур билим даражасини сақлаб қолиш усуллари мавжуд. Шу муносабат билан профессор-ўқитувчилар ва талабалар ўқув жараёнининг назарияси, амалиёти ва технологияси асослари билан танишишлари керак.
техника олий таълим муассасаларида чет тилини ўқитиш технологияси қуйидаги асосий тамойиллардан фойдаланган ҳолда амалга оширилади:
1. Педагогик мақсадга мувофиқлик тамойили (А.С.Макаренко) - ҳар қандай манба педагогик фаолият вазифаларни ҳал қилиши керак.
2. Ўқитиш жараёнининг ўзаро таъсири тамойили – профессор-ўқитувчининг ҳар қандай фаолияти йўналтирилган бўлиши керак.
3. Таърифлашга йўналтирилган тематик режалаштириш тамойили - ҳар бир индивидуал дарснинг якуний натижаси.
4. Босқичли, жорий ва якуний назоратни ташкил этиш тамойили бўлажак касб таьлими ўқитувчиларининг ўқув ва когнитив фаолияти.
5. Фаол ижодий ҳаракатларни рағбатлантириш ва рағбатлантириш тамойили - бўлажак касб таьлими ўқитувчилари, шахсга йўналтирилган.
6. Турли хил техникалар, шакллар, ўқитиш усулларини қўллаш тамойили.
Бўлажак касб таълими ўқитувчисининг тил билиш компетенциялари:
Лингвистик компетенция: нутқ компетенцияси (тинглаб тушуниш, гапириш, диолог, монолог, ўқиш, ёзиш), тил компетенцияси: лексик, грамматик. Ривожлантириладиган малакалар: Чет тилидаги материалларнинг умумий мазмунини тушуниш, айрим маълумотларни олиш, тафсилотларни тушуниш ва йўналишни аниқлаш учун ўқиш (белгилар, кўрсаткичлар ва бошқалар).
Ижтимоий-лингвистик компетенция: Ўзбекистон ва тили ўрганилаётган мамлакатлар маданиятлари маданиятлараро мулоқотни чуқурроқ тушуниб етиш ва унинг мулоқот билан боғлиқ хусусиятлари, жумладан, саломлашиш, мурожаат шакллари, хушмуомалалик; турли маданиятлардаги коммуникациянинг новербал элементлари; ҳатти-ҳаракатлар, имо-ишоралар устида ишлашни давом эттириш; электрон мулоқотларнинг чет тилида ёзиш хусусиятларини билиш ва амалиётда қўллай олиш.
Прагматик компетенция: тақдимот қилиш, маҳоратини янада такомиллаштириш; фикрларни оғзаки ва ёзма нутқда мантиқан ифодалаш; турли ижтимоий, таълим ва мутахассислик доираларида мос равишда тилни тегишли расмий шаклда қўллашни англаш; мулоқот жараёнида нутқни бўлиш, аниқлик киритиш, бошқача талқин этиш, жумлаларни тузатиш, тўлдириш ва бошқа стратегияларини идрок этиш ва амалиётда қўллай олиш.
Чет тилларини ўқитишнинг ўзига хос технологиясини амалга ошириш учун ўқитувчи турли метод ва усулларни билиши керак. Усул - бу восита, метод, технология процедура, маълум бир муаммони ҳал қилиш учун муайян усулни (воситаларни, техникани) қўллаш алгоритмидир. Шундай қилиб, техника олий таълим муассасаларида чет тилини (инглиз тилини) ўқитишнинг маълум технологиясини ўзлаштириш учун профессор-ўқитувчига эҳтиёж бор. Ҳозирги вақтда чет тилини ўқитиш методикаси ўтган асрдаги чет тилини ўрганиш методологиясидан сезиларли даражада фарқ қилади.
Техника олий таълим муассасаларида чет тилини ўқитиш учун барча инновацион технологияларни гуруҳларга бўлиш мумкин:
1. Ахборот-коммуникация технологиялари (компютер дастурлари, мультимедия, электрон дарсликлар, интернет манбалари, онлайн луғатлар ва кутубхоналар)
2. Шахсга йўналтирилган технологиялар (кўп босқичли ўқитиш, илмий-тадқиқот лойиҳаси устида ишлаш, муаммоли машғулотлар, ҳамкорликдаги машғулотлар, модулли блокли машғулотлари, ўйинлар асосида ўқитиш, узоқ муддатли малака ошириш, турли хил тренинглар).
Ўқитиш технологиясини ташкил қилишнинг бир неча йўли мавжуд:
Do'stlaringiz bilan baham: |
