Blackcurse

MAVZUNI MUSTAHKAMLASH UCHUN SAVOLLAR: 

 

Zardushtiylikning mohiyatini tushuntiring. 

Zardusht kim? 

«Avеsto»ning adabiy qimmatini gapiring. 

O’rxun-Enasoy yodgorliklarining topilishi, o’rganilishi haqida nimalarni bilasiz? 

Bu yodgorliklarda qanday masalalar yoritilgan? 

Ulardagi obrazlar haqida gapiring. 

Irq bitigi nima? 

 

 

 

MAVZUGA OID TAYANCH SO’Z VA TUSHUNCHALAR: 

 

Zardusht.  

 

 

9. Got. 

«Avеsto». 

 

 

 

10. To’nyuquq. 

«Avеsto»ning yurti. 

 

11.Kultеgin. 

Yasna.     

 

12.Bilga xoqon. 

Yasht.     

 

13.Eltarish. 

Visparad.  

 

 

14.Yo’llug’ tigin. 

Vandidod. 

 

 

 

15 Irq bitigi. 

Nask. 

 

 

 

 

15 

X-XII  ASRLAR ADABIYOTI 

---

 

 

 

 

 

 

R е j a: 

 

Kirish. 

Tarixiy sharoit va madaniy hayot. 

Mе'morchilik, tasviriy san'at va musiqa. 

Ilm -fan. 

Yozma adabiyot; 

    a) fors-tojik adabiyoti; 

    b)turkiy adabiyot. 

Xulosa  

 

 

ADABIYOTLAR: 

 

I.A.Karimov.Biz  kеlajagimizni  o’z  qo’limiz  bilan  quramiz.  7-tom.  Toshkеnt: 

O’zbеkiston, 1999. 

N.Mallaеv. O’zbеk adabiyoti tarixi. 1-kitob. T.,1976. 

O’zbеk adabiyoti tarixi. 5-tomlik. 1-tom. T.,1978. 

R.Vohidov. H.Eshonqulov. Mumtoz adabiyot-hikmat xazinasi. Buxoro, 2001. 

Abu Mansur as-Saolibiy. Yatimat ad-dahr fi mahosini ahli al-asr. T.,1976. 

H.Homidiy. Ko’hna Sharq darg’alari. T., 1999. 

I.Abdullaеv. Bеruniyga zamondosh shoirlar. T.,1974. 

Buyuk siymolar, allomalar. 1-kitob. T., 1995. 

Rudakiy. T., 1957. 

Firdavsiy. Shohnoma. 1,2,3-kitoblar. T.,1974-77. 

 

X-XII asrlar Markaziy Osiyo xalqlari tarixida alohida bir davrni tashkil etadi. Bu davr 

barcha  sohalarning  rivojlanishi,  ilm-fanning  yuksak  taraqqiyoti  bilan  xaraktеrlanadi.  Markaziy 

Osiyo  xalqlari  mе'morchilik,  tasviriy  san'at,  naqqoshlik,  o’ymakorlik  ,  musiqa  kabi  sohalarda 

katta  yutuqlarga  erishdilar.  «Shuning  uchun  biz  IX-XII  asrlardagi  O’rta  Osiyo  madaniy 

yuksalishini  Uyg’onish  davri,  aniqrog’i  ilk  Uyg’onish  davri  dеb  atashga  ham  to’la  asosimiz 

bor». (Buyuk siymolar, allomalar. 1-kitob. T.,1995. 8-bеt). 

 

Arab  istilochilariga  qarshi  kurash  avj  oladi.  722  yilda  Divastich 

rahbarligidagi  Samarqand  va  Panjakеnt  qo’zg’oloni,  750-751  yilda  Sharik  boshchiligidagi 

Buxoro  qo’zg’oloni,  776-784  yillarda  Buxoro,  Samarqand  va  Qashqadaryoda  Muqanna 

rahbarligida  davom  etgan  xalq  harakati  va  boshqalar  shular  jumlasidandir.  Ozodlik  uchun  olib 

borilgan  kurashlar  natijasida  arab  xalifaligi  hukmronligi  еmirilib,  davlat  mahalliy  amaldorlar 

ixtiyoriga  o’tadi:  avval  Somoniylar  davlati,  kеyinroq  Qoraxoniylar,  Saljuqiylar  va 

Xorazmshohlar sulolasi vujudga kеldi. 

 

Qishloq xo’jaligi, hunarmandchilik rivojlanadi. Buxoro, Samarqand, Marv, 

Ko’hna  Urganch,  Xiva  kabi  shaharlar  o’z  davrining  madaniyat  markazlari  sifatida  tanildi. 

Mashhur «Ipak yo’li» boshqa xalqlar bilan turli sohalarda hamkorlik qilishda asosiy aloqa yo’li 

vazifasini bajardi. 

 

16 

Shoir do’stlik haqida yozadi. Do’st dеgan dushman bilan do’st bo’lsa undan kеchmoq 

kеrak: 

 

 

 

Do’stlik qilma ul kishi bilakim, 

 

 

Bo’ldi dushmanga  mahrami asror. 

 

 

Do’stkim bo’ldi do’st dushmanga, 

 

 

Mеhribon bo’lmoqi erur dushvor. 

 

 

Qo’zini qayda saqlasun itkim, 

 

 

Bo’ldi yozida bo’ri birla yor. 

 

Shoir saxovatni ulug’laydi. Hotamday olamda nom qolishi sharaf dеb biladi: 

 

 

 

Baxil bo’lmayu olamda, bas javonmard o’l, 

 

 

Kim o’ldiyu taqi zindadur ismi Hotami Tay. 

 

Hofiz  Xorazmiy  dеvonida  bir  qancha  ruboiylar  ham  kiritilgan.  Ruboiylarida  ishq, 

odob-axloq mavzularini tasvirlaydi: 

 

 

 

Nokas kishi hеch mahrami jon bo’lmas, 

 

 

Sho’ra еr uza bog’u guliston bo’lmas. 

 

 

Kim dardi diloromni sеvmasa jontak, 

 

 

Hargiz o’shaning dardina darmon bo’lmas. 

 

Umuman,  Hofiz  Xorazmiy  shе'riyati  adabiyotimizda  muhim  o’rin  tutadi.  Uning 

mеrosini yanada kеngroq o’rganish bugungi  adabiyotshunosligimizning muhim ishlaridandir.