“O’sish” – korxona o’lchamining oshishi va ishlab chiqarish hajmining kengayishini ifodalaydi. Xususan, ishlab chiqarish hajmi, ishchilar soni, sotuv hajmining o’zgarishi.Rivojlanish esa birinchi navbatda xo’jalik tizimining sifat jihatidan o’zgarish va yangilanishi, barcha bo’limlarda texnika, texnologiyalarni, ishlab chiqarish va mehnatni tashkil etishni takomillashtirish asosida samaradorlikni oshirishni ko’zda tutadi.
Nazariya va amaliyotda iqtisodiy tizimlarni rivojlantirishning 3 ta asosiy konsepsiyasi ajratiladi.
1. Ideal – tadbirkorlik obyektiga fan–texnika taraqqiyoti doirasida zaruriy innovatsiyalarni joriy etish asosida samaradorlikni oshirishni ta’minlaydigan o’zgarishlar kiritish.
2. Real – moliyaviy – iqtisodiy holatdagi dastlabki salbiy belgilar aniqlanishi bilan korxonada qisman reforma (qayta o’zgarishlar)ni amalga oshirish.
3. Radikal – boshqaruvni takomillashtirish, ishlab chiqarish samaradorligini va ishlab chiqariladigan mahsulot raqobatbardoshligini oshirish, mehnat unumdorligini oshirish, xarajatlarni kamaytirish, moliyaviy natijalarni yaxshilashga yo’naltirilgan tub islohotlarni amalga oshirish.
Biznes sohasida strategiya quyidagilar tarzida namoyon bo’ladi:
korxonaning uzoq muddatli maqsadlariga erishish bo’yicha tashkiliy–
iqtisodiy choralar tizimi;
maqsad, imkoniyat va xodimlar imkoniyatlarini ta’minlaydigan yo’nalishlar
sifatida;
asosiy maqsadga erishish uchun muammolarni va resursni belgilayligan
harakat dasturi;
korxonaning raqobat ustunligiga erishishini ta’minlaydigan samarali ishchan
konsepsiya;
maqsadga erishish vositasi , istiqbolni tadqiq etish
korxona faoliyatini boshqarish uslublari tizimi;
korxona faoliyati uchun istiqbol yo’nalishlar majmui
Strategik rejalashtirishda tadbirkorlikning quyidagi tamoyillariga rioya etish lozim:
ijodiy yondashuv – yuzaga keladigan muammolarni ko’ra olish qobiliyati;
innovatsiya – texnika va texnologiyalardagi mehnatni tashkil etish, tovar va
bozor siyosatidagi o’zgarish va yangilanishlarga tayyorlik;
korxona faoliyatining barcha sohasini e’tiborga olish;
ichki ustunliklarni hisobga olish va xodimlar motivatsiyasini kuchaytirish.
Strategik rejalar asosiy 2 turga ajratiladi:
hujumkor strategiya
himoyalanuvchi strategiya
O’zlashtirilgan bozorlarda
mahsulotning sotish hajmini ko’paytirish
Diversifikatsiya
Yangi bozorlarni o’zlashtirish
Hujumkor strategiya yo'nalishlari
Hujumkor strategiya harakatlari
Ishlab chiqarishni kengaytirish,sotish va rag’batlantirish
Sotishni rivojlantirish.
Diversifikatsiya taktikasi
Yangi tovarlarni shakllantirish.
Diversifikatsiya. Differensiatsiya.
Himoyalanuvchi strategiya yo'nalishlari
Himoyalanuvchi strategiya harakatlari
Bozordagi pozitsiyani saqlash
Yangi uyalarni aniqlash
Diversifikatsiya
Bozordagi hatti harakatlarni
o’zgartirish
Baholar manyovri,sotishni rag’batlantirish
Yangi tovarlarni shakllantirish
Boshqa faoliyat turlari bilan band bo’lish
Bozorni tark etish
bilan bog’liq informatsiyalarni tarqalishiga yo’l qo’ymaslik
Strategik rejalashtirish - bu tashkilotning maqsadlari va ularga erishish yo'llarini tanlash jarayoni bo'lgan boshqaruv funktsiyalaridan biridir. Strategik rejalashtirish barcha boshqaruv qarorlari uchun asos yaratadi, tashkiliy funktsiyalar, motivatsiya va nazorat strategik rejalarni ishlab chiqishga qaratilgan. Strategik rejalashtirish - bu muayyan strategiyalarni ishlab chiqishga olib boradigan rahbariyat tomonidan qabul qilingan harakatlar va qarorlar majmui. Ushbu strategiyalar tashkilotlarga maqsadlariga erishishda yordam berish uchun ishlab chiqilgan.Strategik rejalashtirish jarayoni bu korxonani boshqarish uchun asos yaratishga yordam beradigan vosita. Uning vazifasi korxonani tashkil etishda etarli darajada yangilanish va o'zgarishlarni ta'minlashdir.
korxonaning tashqi va ichki tizimi bo’yicha tadqiqotlar
o’tkazish:
korxona o’z faoliyatining istalgan yo’nalishi va harakatlarini
belgilaydi, ya’ni korxonaning kelgusidagi obrazini tasvirlaydi.
strategik tahlil amalga oshiriladi, ya’ni korxonaning istalgan
ko’rsatkichlari va tashqi hamda ichki muhim omilini o’rganish
alternativ startegiyalardan biri tanlanadi va qayta ishlanadi
korxona faoliyatining yakuniy strategik rejasi tayyorlanadi.
o’rta muddatli rejalar tayyorlanadi
o’rta muddatli reja natijalari asosida bir yillik rejalar ishlab
chiqiladi.
Korxonaning iqtisodiy strategiyasini ishlab chiqish bosqichlarini quyidagicha izohlash mumkin.
STRATEGIK
VARIANTLAR
Ishlab chiqarishni
kengaytirish
– korxona filliallarini
tashkil etish
– rekonstruksiya uchun
investitsiya
– korxonani ijaraga berish
– korxona bo’limlarini
sotish
– boshqa korxonalarning
aksiyalarini o’zlashtirish
Mavjud potensialni
aniqlash
– modernizatsiya
– ratsionalizatsiya
– qaytar lizing
– reinvestitsiya
– ishlab chiqarishni
tashkil etishni
takomillashtirish
Korxonani
qisqartirish
– mahsulot ishlab
chiqarish hajmini
qisqartirish
– ishlab chiqarishni
konservatsiya qilish
– korxonani ijaraga
berish
– korxonani tugatish
– boshqa korxonalar
bilan qo’shilish
Xulosa qilib aytganda, biznes strategiyasi - bu tashqi muhitni, vaziyatni to'liq tahlil qilish muvaffaqiyatga erishish uchun hal qiluvchi omillarni aniqlash va to'plash jarayonidir. Kompaniyani raqobatchilardan ajratib olish, shuningdek, tanlangan strategiyaga rioya qilish va strategiyani xodimlarga, mijozlarga, raqobatchilarga etkazishning tizimli majmuidir. Tashkilotni strategik rejalashtirish va kompleks boshqarish kelajakdagi modelni ishlab chiqishga imkon beradi, bu erda korxonaning global va mahalliy maqsadlari (turli davrlarda) va mavjudlarida uzoq muddatli rivojlanish kontsepsiyasi oldindan belgilab qo'yilgan.
