Бизнес вa тaдбиркорлик олий мaктaби


ТАШҚИ ИҚТИСОДИЙ ФАОЛИЯТДА РАҚАМЛИ МАРКЕТИНГ



Download 13,48 Mb.
Pdf ko'rish
bet263/460
Sana01.07.2022
Hajmi13,48 Mb.
#728314
1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   460
Bog'liq
ee9bfe9d1826e21d633179f4e774f8f2

 
ТАШҚИ ИҚТИСОДИЙ ФАОЛИЯТДА РАҚАМЛИ МАРКЕТИНГ 
ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ 
 
Мелиқулов А.Н. – ТДИУ тадқиқотчиси 
Маълумки, ташқи иқтисодий фаолиятнинг ривожланиши миллий ва жаҳон 
такрор ишлаб чиқариш жараёнлари орқали ички иқтисодий ўзгаришларни 
тўлдирувчи ва рағбатлантирувчи омил сифатида қаралиб, пировард натижада 
аҳоли турмуш даражаси ва сифатининг ошишига олиб келади. 
Жаҳон бозоридаги товар ва хизматларига талаб ташқи иқтисодий алоқалар 
механизми орқали алоҳида мамлакатларнинг ички бозорига кўчади. Бу эса 
ишлаб чиқариш кучларини ривожлантириш эҳтиёжини юзага келтириб, ўз 
навбатида саноат, қишлоқ хўжалиги, савдо, хизматлар соҳаси ва молиявий 
муассасаларнинг ривожланишига кўмаклашади. Кейинчалик мамлакат ички 
бозорининг ривожланиши давлат ичида таклиф ҳажмининг талаб ҳажмидан 
ортишига олиб келади ва натижада ташқи иқтисодий операцияларнинг 


566 
кенгайиши, капитал қийматининг арзонлашуви ва ишлаб чиқариш, муомала 
харажатларининг қисқариши рўй беради. 
Ташқи иқтисодий фаолиятда рақамли маркетинг технологияларидан 
фойдаланишнинг ўзига хос жиҳатлари, халқаро иқтисодиётда шаклланган 
тажрибалар ва инновацион маркетингнинг назарий ва амалий масалалари турли 
йўналишда етакчи хорижлик ва маҳаллий иқтисодчи олимлар томонидан 
ўрганиб чиқилган. Жумладан, Ф.Котлер, З.Армстронг, И. В.Успенский, Х. 
Маташева
1
каби бир қатор хорижлик иқтисодчи олимларнинг илмий ишларида 
тадқиқ этилган. Ф.Котлер, З.Армстронгларнинг асарларида корхоналарнинг 
ички ва ташқи бозорда самарали маркетинг стратегиясини амалга ошириш, 
глобаллашув шароитида корхоналарда маркетинг фаолиятини ривожлантириш 
ва ташқи бозорга чиқиш билан боғлиқ муаммолар ўрганилган.
М.Қосимова, Ш.Эргашходжаев
2
ва бошқаларнинг илмий ишларида ташқи 
иқтисодий 
фаолиятни 
ривожлантиришда 
рақамли 
маркетингдан 
фойдаланишнинг айрим жиҳатлари тадқиқ этилган. 
Ташқи иқтисодий фаолиятда замонавий ахборот коммуникация 
технологияларидан самарали фойдаланиш, маркетинг технологияларининг 
самарали шаклланишига ўз навбатида, анъанавий ҳамда эскирган маркетинг 
технологияларининг борган сари амалиётдан сиқиб чиқарилишига олиб 
келмоқда.
Замонавий маркетинг технологиялари, нейромаркетинг, когнитив 
маркетинг, сенсорли маркетинг, мобиль маркетинг, интернет маркетинг ва 
краудcорсинг услубларидан экспортга товарлар ишлаб чиқарувчи саноат 
корхоналарида фойдаланиш уларнинг самарали фаолият юритиши ва 
рақобатбардошлигини таъминлаш имконини беради.
Рақамли технология янги ғояга эга тадбиркорларни соҳага киришига 
имконият яратиб, харидорларга товарларни қулай топиш, баҳолаш ва сотиб 
олишни осонлаштирди. Ушбу моделлар узоқ муддатга мўжалланган истеъмол 
маҳсулотлари бозорларидага инқилобий ўзгаришларга мос бўлиб, натижада 
ушбу ҳолат, бозор ҳукми ишлаб чиқарувчидан сотувчига самарали тарзда 
ўтишини таъминлайди. Бундай ўзгаришларга жавоб тарзида, ишлаб 
чиқарувчилар анъанавий сотиш каналларининг нуқсонларини бартараф этиб, 
маркетингнинг инновацияларга асосланган рақамли технологияларидан 
фойдалана бошладилар. 
Рақамли технологияларнинг пайдо бўлиши билан биргаликда ташқи 
иқтисодий фаолият тизимидаги асосий ўзгаришлар қаторига қуйидагиларни 
киритиш мумкин: 
“кўпга бир” анъанавий моделидан интернетда амалга оширилаётган “кўпга-
кўп” йўналишли коммуникация моделига ўтиш, яъни компания ахборотларини 
1
Котлер Ф. Маркетинг по Котлеру: как создать, завоевать и удержать рынок. – М.: Алъпина Бизнес Букс, 2008. 
– 283 с.; Армстронг З., Вонг В., Котлер Ф., Сондерс Дж. Основы маркетинга, 4-е европейское издание.: пер. с 
англ. - М.: ООО «И.Д.Вильямс», 2008; Успенский И. В., Интернет как инструмент маркетинга/- СПб.: БХВ-Санкт-
Петербург, 2000.; Маташева, Харзан Пашаевна. Совершенствование маркетинговой деятельности при 
использовании Интернет-технологий. Автореферат дисс. На соискание учёной степени к.э.н.- Ростов-на-
Дону.:2009 г. 
2
Қосимова М.С., Эргашходжаева Ш.Ж. Маркетинг: Ўқув қўлланма. – Т.: ТДИУ, 2012.-122 б.


567 
истеъмолчиларга бир томонлама узатишдан реал вақт режимида истеъмолчилар 
билан икки томонлама ўзаро алоқаларни йўлга қўйиши; 
тўғридан-тўғри сотувни амалга ошириш йўли билан инновацияларни 
тақсимлашнинг узун ва кўп поғонали каналларини алмаштириш ва уларнинг 
функциялари воситачиларнинг бирон-бир маҳсулотга эгалик ҳуқуқини олмасдан 
туриб тармоқда олди-сотди битимларини амалга оширишда ҳар томонлама 
ахборот билан қўллаб-қувватлашга бориб тақаладиган янги ахборот 
воситачилари пайдо бўлиши; 
оммавий истеъмолчига йўналганликдан инновацион соҳада якка тартибдаги 
таклиф шакллантиришга ўтилиши, шунингдек, улардан бир қисми ҳам рақамли, 
ҳам жисмоний шаклда бўлиши мумкин бўлган янги электрон товарлар пайдо 
бўлиши; 
мослашувчан нарх стратегияларидан фойдаланиш, шунингдек, нарх 
шаклланишига якка тартибдаги ёндашувни амалга ошириш устуворлиги. 
Ташқи иқтисодий фаолиятда рақамли технологиялардан фойдаланиш 
самарадорлиги қуйидаги омиллар билан асосланади: 
маблағларнинг сезиларли даражада тежалиши; 
реал вақт режимида ишлаш; 
интерактивлик; 
глобал иштирок; 
мақсадли доирага қаратилганлик; 
интернет орқали фаол сотувни амалга ошириш; 
меҳнат харажатлари камайиши; 
бир вақтнинг ўзида кўп сонли мижозларга хизмат кўрсатиш; 
рақобат муҳитини таҳлил қилишнинг соддалашуви. 
Ташқи бозорга чиқиш жуда қаттиқ рақобат курашига киришиш демакдир. 
Рақобат курашида синиб кетмаслик учун бу курашда ўзига керак бўлган 
натижани қўлга киритиш мақсадида ҳар бир корхона бозор талабини, 
рақобатчиларни, ўзи ва улар томонидан ишлаб чиқараётган товарлар сифатини, 
хусусиятларини, нархини мунтазам равишда назорат қилиб турмоғи лозим. 
Ташқи бозорларга чиқишда замонавий технологиялардан фойдаланиш ушбу 
жараёнларни маълум маънода осонлаштиради, лекин ташқи бозорларга чиқиш 
билан боғлиқ қуйидаги қийинчиликлар ҳам мавжудлигини таъкидлаш жоиз: 
хорижий мамлакатлар тадбиркорлик муҳитининг географик, демографик, 
сиёсий-ҳуқуқий, иқтисодий, илмий-техник, маданий, ижтимоий ва бошқа 
хусусиятларини ўрганишга қўшимча харажатлар; 
фирмани бошқаришнинг мураккаблашуви, бу тегишли мамлакатлар 
бозорларининг хусусиятлари, чет эллик истеъмолчиларнинг талаблари ва 
истаклари, музокара олиб боришнинг ўзига хос томонлари билан таниш бўлган 
чет тилларни эгаллаган малакали кадрларни тайёрлаш заруратини назарда 
тутади;
товарларни ўзгартириш ва чет эл бозорларининг талабларига мослаштириш. 
Умуман олганда, рақамли технологияларга асосланган ташқи иқтисодий 
алоқаларнинг ривожланишидан олинадиган самара қуйидаги соҳаларда намоён 
бўлади: 


568 
а) бюджет – товарлар ва хизматлар экспорти (импорти)дан божхона 
тўловларининг кирими; экспортга йўналтирилган ва хорижий капитал билан 
қўшма корхоналарнингсолиқ тўловларининг ошиши ҳисобига; 
б) инвестиция – чет эл инвестицияларининг кириб келиши ва маҳаллий 
инвестицияларнинг (экспортдан олинадиган) кўпайиши ҳисобига; 
в) ишлаб чиқариш – технологик ва ишлаб чиқариш базасини модернизация 
қилиш (асбоб-ускуналарни импорт қилишда, лицензиялар савдосида, қўшма 
корхоналарни ташкил қилишда, халқаро молиявий лизингда) ҳисобига; 
г) ижтимоий – экспорт ишлаб чиқаришини кенгайтириш, қўшма корхоналар 
очиш натижасида бандликни ошириш ҳисобига. 
Натижада ишлаб чиқаришнинг унумдорлиги ва рақобатбардошлиги ошади, 
иқтисодий ўсиш кузатилади, аҳолининг эҳтиёжлари тўлароқ қондирилади. 

Download 13,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   259   260   261   262   263   264   265   266   ...   460




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish